Για να φτιαχτούν οι πόλεις όπου ζούμε, για να υπάρξει εξέλιξη, υπήρξε ταυτόχρονα καταστροφή. Λατομεία και μεταλλεία, αφού τα κοιτάσματα τους εξαντλήθηκαν, χάσκουν ως ανοικτές πληγές, ενώ ολόκληρα βουνά έχουν τεμαχιστεί. Εδώ ένα παράδειγμα για το πως μπορούν οι πληγές αυτές να επουλωθούν, με κάποιον τρόπο.
Το παράδειγμα έρχεται από την Κίνα, από την επαρχία Zhejiang, στις ορεινές περιοχές της οποίας υπάρχουν 3000 εγκαταλελειμμένα μικρά λατομεία, όπου η πέτρα εξορύσσονταν χειρωνακτικά. Ο τεράστιος αυτός αριθμός πληγών μέσα στην φύση δημιουργεί προβληματισμό. Κάποιες είναι μη αναστρέψιμες καταστροφές για αυτό και οι σκέψεις στρέφονται στην αξιοποίηση τους. Ένας τρόπος είναι κι αυτός που προτείνεται μέσα από το Aedes Architecture Forum και την έκθεση “Jinyun Quarries – The Quarry as Stage”: Τη μετατροπή των λατομείων αυτών σε χώρους πολιτιστικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων. H αρχιτέκτονας Xu Tiantian και η ομάδα DnA Design and Architecture ανέλαβαν την μετατροπή εννιά ορυχείων σε δημόσιες υποδομές ανοίγοντας έτσι νέες οικονομικές προοπτικές για τους ντόπιους. Η έκθεση, που θα διαρκέσει ως τις 5 Μαΐου, αναδεικνύει την εξαιρετική χωρικότητα των λατομείων πέτρας, δείχνοντας παράλληλα την πολυπλοκότητα των κατασκευών μέσα από μια σειρά μοντέλων, σχεδίων και φωτογραφιών.
Έχοντας σημαντική εμπειρία στην ανάπτυξη στρατηγικών για την αναζωογόνηση των αγροτικών περιοχών μέσω «αρχιτεκτονικής παρέμβασης», η αρχιτέκτονας Xu Tiantian και η ομάδα της ανέλαβαν το 2021 την ανάπτυξη στρατηγικών για εννέα από τα ορυχεία στην κοιλάδα Xiandu. Οι παρεμβάσεις έχουν σκοπό να βελτιώσουν τόσο την οικολογία της περιοχής όσο και να δημιουργήσουν νέες οικονομικές ευκαιρίες για τον αγροτικό πληθυσμό. Τα εγκαταλελειμμένα λατομεία έχουν μετατραπεί σε σκηνές πολιτιστικών δραστηριοτήτων, αξιοποιώντας την τουριστική απήχηση της περιοχής.
Οι επεμβάσεις βρίσκονται σε ακτίνα ενός χιλιομέτρου και περιλαμβάνουν μονοπάτια και σκαλοπάτια που συνδέουν τμήματα των κομμένων βράχων. Ορισμένοι χώροι που μοιάζουν με καθεδρικούς ναούς αποδείχθηκαν ότι έχουν καλή ακουστική και μετατράπηκαν σε χώρους παραστάσεων για όπερα. Άλλοι χρησιμοποιούνται ως τεϊοποτεία, ενώ πλατφόρμες επιτρέπουν στους επισκέπτες να κυκλοφορούν και να παρατηρήσουν το τοπίο. Ένα εκπαιδευτικό κέντρο και ένα εστιατόριο είναι επίσης υπό κατασκευή. Μέσα στα εννέα λατομεία, οι επισκέπτες μπορούν να βιώσουν τη μοναδική χωρικότητα, το φως και την ακουστική του ανθρωπογενούς τοπίου.
Το πρόβλημα με τα εγκαταλελειμμένα λατομεία δεν αποτελεί αποκλειστικότητα της Κίνας. Στις Ηνωμένες Πολιτείες υπάρχουν μέχρι και πόλεις που είχαν ανθίσει γύρω από κοιτάσματα χρυσού και αφού εξαντλήθηκαν τα κοιτάσματα εγκαταλείφθηκαν και οι πόλεις. Η πόλη του Βερολίνου στην πολιτεία της Νεβάδα είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1880 και ήταν κόμβος για την εξόρυξη χρυσού με 250 κατοίκους, κυρίως ανθρακωρύχους και ξυλοκόπους. Μια απεργία των ανθρακωρύχων το 1907 οδήγησε στο σημερινό καθεστώς της «πόλης φάντασμα». Τα αιτήματα των εργαζομένων για υψηλότερους μισθούς δεν εισακούστηκαν από την εταιρεία, γεγονός που προκάλεσε μαζική έξοδο των ανθρώπων, αφήνοντας πίσω ερειπωμένες δομές. Άλλες αμερικανικές πόλεις-φαντάσματα, όπως το Independence και το Carson, έμειναν άδειες από ανθρώπινο πληθυσμό λόγω των καιρικών συνθηκών.
Οι πόλεις εξόρυξης, ωστόσο, δεν ξεθωριάζουν πάντα. Πολλές από τις σημερινές μητροπόλεις δημιουργήθηκαν ως οικισμοί εξόρυξης. Η ιστορία της πόλης του Γιοχάνεσμπουργκ στη Νότια Αφρική συμβαδίζει με την ανακάλυψη χρυσού στα εδάφη της. Σήμερα, τα ορυχεία που κατασκευάστηκαν από εταιρείες εξόρυξης έχουν οδηγήσει σε έναν κατεστραμμένο οικολογικό βιότοπο, με τις μεγάλες χωματερές ορυχείων να αποτελούν εμφανές χαρακτηριστικό του αστικού τοπίου του Γιοχάνεσμπουργκ. Αυτή η περιβαλλοντική υποβάθμιση δημιουργεί με τη σειρά της μια επισφαλή κατάσταση διαβίωσης για όσους κατοικούν γύρω από τη ζώνη εξόρυξης. Παρόμοια παραδείγματα υπάρχουν και στην Κύπρο τα οποία θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν.
Ελεύθερα, 3.4.2022.
