Στον Νορβηγό συγγραφέα Γιον Φόσε το Νόμπελ Λογοτεχνίας

Στον Νορβηγό συγγραφέα Γιον Φόσε απονεμήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας για το 2023, όπως ανακοίνωσε η Σουηδική Ακαδημία.

Το Νόμπελ Λογοτεχνίας για το 2023 απονέμεται στον Νορβηγό συγγραφέα «για τα καινοτόμα θεατρικά του έργα και την πρόζα που δίνουν φωνή στο ανείπωτο». Στις πρώτες δηλώσεις του μετά την ανακοίνωση του βραβείου ο Γιον Φόσε ανέφερε: «Είμαι συγκλονισμένος και ευγνώμων. Θεωρώ πως είναι μια ανταμοιβή για τη λογοτεχνία που στοχεύει πάνω από όλα να είναι λογοτεχνία, χωρίς άλλη σκέψη».

Το τεράστιο έργο του είναι γραμμένο στη νορβηγική «Νυνόρσκ» (νεονορβηγικά, εκτείνεται σε διάφορα είδη και αποτελείται από πληθώρα θεατρικών έργων, μυθιστορημάτων, ποιητικών συλλογών, δοκιμίων, παιδικών βιβλίων και μεταφράσεων.

Ενώ σήμερα είναι ένας από τους πιο διαδεδομένους θεατρικούς συγγραφείς στον κόσμο, έχει γίνει επίσης όλο και περισσότερο αναγνωρισμένος για την πεζογραφία του.

Το μινιμαλιστικό και υπερ-νατουραλιστικό ύφος του Φόσσε ανανέωσε ριζοσπαστικά το τοπίο της Νορβηγικής δραματουργίας.

Ζει στο Grotten, μια κατοικία του 19ου αιώνα στο κέντρο του Όσλο, που παραχωρεί τιμητικά ο βασιλιάς της Νορβηγίας στη σημαντικότερη προσωπικότητα του πολιτισμού της χώρας. Μοιράζει ωστόσο τον χρόνο του ανάμεσα στο Χένμπουργκ, μια παραδουνάβια κωμόπολη της Αυστρίας και το Μπέργκεν.

Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε 40 γλώσσες. Τα θεατρικά του ανεβαίνουν από σπουδαίους σκηνοθέτες (Τ. Οστερμάγερ, Κλοντ Ρεζί, Πατρίς Σερό).

Η μυθιστορηματική γλώσσα του συνοψίζεται σε ένα ύφος που έγινε γνωστό ως «μινιμαλισμός Φόσε». Όπως σημειώνεται στην ανακοίνωση της Σουηδικής Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών, αν και ο Φόσε συμμερίζεται τον πεσιμισμό προκατόχων του, το συγγραφικό του όραμα δεν καταλήγει στο μηδενισμό ή την περιφρόνηση. Η πρόζα του διαθέτει ζεστασιά και χιούμορ, ενώ αποδίδει στους ανθρώπινους χαρακτήρες του με μια ευάλωτη αφέλεια. 

Το έργο του

Ο Γιον Φόσε γεννήθηκε το 1959 στο Χάουγκεσουντ της Νορβηγίας και από τα μέσα της δεκαετίας του ’70 ζούσε στο Μπέργκεν. Σπούδασε συγκριτική λογοτεχνία και δίδαξε στην Ακαδημία Δημιουργικής Γραφής στο Hordaland. Το 1983 εξέδωσε το πρώτο του μυθιστόρημα «Κόκκινο, μαύρο» το οποίο ακολούθησαν πληθώρα άλλων μυθιστορημάτων, ποιητικών συλλογών, δοκιμίων και παιδικών βιβλίων.

Το 1994 έγραψε το πρώτο του θεατρικό έργο «Και δε θα χωρίσουμε ποτέ», που ανέβηκε στην Εθνική Σκηνή του Μπέργκεν. Ακολούθησαν τα: «Κάποιος θα έρθει», «Το παιδί», «Το όνομα», για το οποίο τιμήθηκε με το Βραβείο ‘Ιψεν, «Η νύχτα τραγουδά τα τραγούδια της», «Όνειρο φθινοπώρου», «Μια μέρα καλοκαιριού», «Παραλλαγές θανάτου», «Χειμώνας», «Τόσο όμορφα», «Κορίτσι στον καναπέ» και πολλά άλλα.

Τον Αύγουστο του 2000 του απονεμήθηκε το Θεατρικό Βραβείο του Βορρά και τον Δεκέμβριο του 2003 χρίστηκε Ιππότης της Γαλλικής Λεγεώνας της Τιμής. Το 2022 ήταν φιναλίστ για το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας του 2022 στις ΗΠΑ (στην κατηγορία «Μεταφρασμένη Λογοτεχνία»), αλλά και για το Μπούκερ. Έχει επίσης βραβευτεί με το Βραβείο Ίψεν.

Τα θεατρικά του έργα, μεταφράζονται και ανεβαίνουν σε όλες τις χώρες του κόσμου.

Το Νόμπελ Λογοτεχνίας

Το βραβείο, που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 11 εκατομμυρίων σουηδικών κορωνών, απονέμεται από τη Σουηδική Ακαδημία.

Στη διάρκεια των χρόνων το βραβείο λογοτεχνίας έλαβαν επίσης συγγραφείς πέρα από την πεζογραφική παράδοση, περιλαμβανομένων θεατρικών συγγραφέων, ιστορικών, φιλοσόφων και ποιητών, ανοίγοντας ακόμη και νέα πεδία, όπως με την απονομή του βραβείου στον τραγουδιστή και στιχουργό Μπομπ Ντίλαν το 2016.

Πέρυσι το Νόμπελ δόθηκε σε ένα από τα μεγαλύτερα φαβορί, στη συγγραφέα Ανί Ερνό για τα κατά κύριο λόγο αυτοβιογραφικά βιβλία της που πραγματεύονται τη μνήμη και την κοινωνική ανισότητα. ‘Ηταν η πρώτη Γαλλίδα που κέρδισε το πιο περίβλεπτο λογοτεχνικό βραβείο στον κόσμο.