Ο σημαντικότερος εν ζωή Έλληνας ερμηνευτής, με αδιάλειπτη μουσική πορεία που ξεπερνά πια τον μισό αιώνα στο ελληνικό τραγούδι, μιλάει στα «Ελεύθερα» με το πάθος, την ευθύτητα, αλλά και την τρυφερότητα και την νοσταλγική διάθεση, που πάντοτε τον χαρακτηρίζουν. Αφορμή για την κάθοδό του στην Κύπρο, η στήριξη του ιδρύματος Σοφία για τα Παιδιά.
– Τι θα είναι αυτή η μεγάλη μουσική παραγωγή «Θαλασσάκι μου…», που θα παρουσιάσετε και στην Κύπρο, έπειτα από τις sold out συναυλίες που δώσατε ήδη στην Ελλάδα με την συγκεκριμένη θεματική – και το Χειμώνα, αλλά και πριν λίγες μέρες; Το «Θαλασσάκι μου…» είναι μια θεματική ενότητα τραγουδιών αφιερωμένα στη θάλασσα και στους ναυτικούς, αλλά και σε όσους αγαπάνε τη θάλασσα. Και είμαστε πολλοί! Η θάλασσα ενέπνευσε τους δημιουργούς να γράψουν: Ο Καββαδίας, ο Μικρούτσικος, ο Θεοδωράκης, ο Χατζιδάκις, ο Γκάτσος, ο Παπαδόπουλος, ο Σπανός, έγραψαν μερικά από τα σπουδαιότερα τραγούδια με αφετηρία τη θάλασσα και τη σαγήνη της. Τραγούδια αγαπημένα αλλά και νεότερα τραγούδια, μαζί και τα αξεπέραστα τραγούδια της λαϊκής και δημοτικής μας μουσικής. Και, πρέπει να σας πω, πως ήταν εξαιρετικά δύσκολο να διαλέξουμε ποια τραγούδια θα είναι στο τελικό πρόγραμμα και ποια θα μείνουν απέξω. Να προσθέσω πως είναι μαζί μας ο σπουδαίος τραγουδοποιός, τραγουδιστής -αλλά κυρίως σπάνιος φίλος-, ο Παντελής Θαλασσινός. Και οι πανάξιοι τραγουδιστές της νεότερης γενιάς: Ο Κώστας Αγέρης, η Μαρία Αναματερού, η Βιολέτα Ίκαρη, η Ασπασία Στρατηγού. Η Παιδική Χορωδία της «Διάστασης», μαζί με δέκα εξαιρετικούς μουσικούς, επίσης. Να θυμίσω, ακόμη, πως αυτή η παράσταση μεταδόθηκε ζωντανά την περίοδο των γιορτών των Χριστουγέννων για τους ναυτικούς μας που βρισκόταν στις θάλασσες, μακριά από τα σπίτια τους… Φέρνουμε, λοιπόν, αυτή την τεράστια παραγωγή, το «Θαλασσάκι μου…», στην Κύπρο για να τραγουδήσουμε τα τραγούδια της θάλασσας μετά από απαίτηση του κόσμου, αλλά και γιατί την Κύπρο την αγαπάμε πάντα!
– Γιατί «θαλασσάκι μου…» και όχι «θάλασσά μου…»; Γιατί, δηλαδή, της δώσατε αυτό το υποκοριστικό-χαϊδευτικό; Γιατί είναι το χαϊδευτικό μιας μεγάλης αγάπης. «Θάλασσα τους θαλασσινούς / θαλασσάκι μου», τραγουδά η παράδοση. Είναι μια αγάπη που, όταν μπλέξουμε στα δίχτυα της, γίνεται αιώνια κι απαραίτητη. «Θαλασσάκι μου», γιατί είναι η οικειότητα που νιώθουμε και που, όσο περνάνε τα χρόνια, γίνεται ακόμη μεγαλύτερη. «Θαλασσάκι μου», γιατί είναι οι παιδικές μας μνήμες, το παιχνίδι, η πρώτη επαφή μας με τη φύση.
– Για εσάς τι είναι η θάλασσα, κύριε Νταλάρα; Απάγκιο σε δύσκολες στιγμές, τρόπος χαλάρωσης, αποφόρτιση από την καθημερινότητα – η ίδια η Ελλάδα πλημμυρισμένη από το θαλασσινό νερό; Είναι κι απάγκιο και χαλάρωση κι ελπίδα και δέος και διαρκής περιπέτεια. Είμαι λάτρης της θάλασσας. Και νιώθω περήφανος όταν με θεωρούν και με καταγράφουν ως άνθρωπό της. Μετά τη μουσική είναι το μεγάλο μου πάθος. Με μάγευε από μικρό παιδί. Ίσως γιατί είναι συνυφασμένη με το ταξίδι και την αναζήτηση.
– Κατά κάποιο τρόπο, «χρωστάτε» στη θάλασσα; Όλοι χρωστάμε στη θάλασσα! Ειδικά χώρες σαν τη δική μας. Μπορούμε να μιλάμε για ώρες για το τι σημαίνει η θάλασσα και για την θετική επιρροή της στις ψυχές μας. Ανέκαθεν, άλλωστε, οι Έλληνες είχαμε μια μεγάλη ιστορία και παράδοση με τη θάλασσα – είμαστε ταυτισμένοι μαζί της. Στηριζόμαστε στη θάλασσα και οικονομικά – της χρωστάμε την ύπαρξή μας. Είναι μια πηγή ζωής που όμως δεν την προσέχουμε και δεν την φροντίζουμε πάντα όπως της πρέπει, να το πούμε κι αυτό. Αντίθετα, κάνουμε ό,τι μπορούμε να τη μολύνουμε και να την βρωμίζουμε, ενώ της χρωστάμε πολλά για όσα γενναιόδωρα μας προσφέρει αιώνες τώρα. Της οφείλουμε τη φροντίδα που μας δίνει εκείνη, γιατί έτσι είναι σαν να φροντίζουμε τις επόμενες γενιές – δεν ξέρω αν προλαβαίνουμε ακόμη να της επιστρέψουμε όσα μας χάρισε. Ήθελα, όμως, να αναφέρω και κάτι ακόμη. Η υπέροχη θάλασσά μας, η Μεσόγειος, όπου παίξαμε παιδιά, μετατράπηκε τα τελευταία χρόνια σε μια τεράστια λίστα αθώων ανθρώπων θαμμένων στους βυθούς της. Είναι ευθύνη όλων μας, και της Ευρώπης κυρίως, να αντιμετωπίσει σοβαρά αυτό το μακελειό, αυτή την τραγωδία. Ειδικά για χώρες όπως είναι η δική μας, η Ιταλία και η Ισπανία, η λύση δεν είναι να κλείνεις μια δίοδο, γιατί ανοίγουν δέκα άλλες. Λύση είναι να αναθεωρηθεί η συμφωνία «Δουβλίνο ΙΙ» και να μοιραστούν την ευθύνη -όχι το «βάρος», δεν πρόκειται για «βάρος»- αυτών των απελπισμένων ανθρώπων και οι άλλες χώρες της Ευρώπης. Να θυμόμαστε πάντα ότι κανείς δεν αφήνει τον τόπο του, κανείς δεν βάζει σε κίνδυνο τα παιδιά του. Μόνο αν κινδυνεύει η ζωή του και μόνο αν δεν έχει κανένα μέλλον στον τόπο του.
– Εσείς, τι παιδικές-νεανικές αναμνήσεις έχετε από τη θάλασσα; Σε μια προηγούμενή μας κουβέντα, αν θυμάμαι καλά, μου είχατε πει πως, ανάμεσα σε πολλά όνειρα που είχατε, θέλατε να γίνετε και μηχανικός πλοίων… (Χαμογελάει). Θυμάμαι τα πρώτα καραβάκια του Αργοσαρωνικού. Τον «Πορτοκαλί Ήλιο». Τα ταξίδια με τον αδελφό μου και τους φίλους μας στην Ύδρα, στον Πόρο και στην Αίγινα… Τι ωραίες στιγμές! Aν δεν γινόμουν μουσικός, θα μπάρκαρα στα καράβια ως μηχανικός. Ξέρετε, η θάλασσα και η μουσική μοιάζουν πολύ, γιατί δεν έχουν όριο κι αυτό είναι ένα από τα κοινά χαρακτηριστικά τους. Με κέρδισε, τελικά, η μουσική. Ξέρω, όμως, σίγουρα πως μπορώ να ασχολούμαι και με τη μουσική και με τη θάλασσα και να νιώθω ευτυχισμένος από την παρέα τους.
Με το μικρό σκαφάκι που έχετε και την σεργιανίζετε κατά καιρούς, μάθατε κάποια «μυστικά» της; Σας τα «αποκάλυψε»;
Τη θάλασσα την μελετάς συνέχεια. Την ψάχνεις, αναμετριέσαι μαζί της κι αν είσαι τυχερός κάτι μαθαίνεις. Κάτι ανακαλύπτεις. Κυρίως την κρυμμένη ομορφιά της στο βυθό – αυτό είναι το σπουδαιότερο «μυστικό» της. Τη σέβεσαι τη θάλασσα και δεν την ανταγωνίζεσαι. Θέλει δεξιότητες, ενώ τις επιπολαιότητες μπορεί να τις πληρώσεις ακριβά. Πρέπει να διαβάζεις συνεχώς, να είσαι επιμελής, να έχεις υπομονή κι επιμονή και να μην αγνοείς τους κανόνες της. Τολμηρός στη θάλασσα είναι αυτός που τη σέβεται.
«Ένας σημαντικός λόγος που δεν επιδιώκω ακόμη μία μεγάλη παύση, είναι οι νέοι άνθρωποι με ταλέντο. Θέλω την όποια φήμη έχω αποκτήσει αλλά, κυρίως, την γνώση και την εμπειρία τόσο πολλών χρόνων, να τα χρησιμοποιήσω για να δοθεί χώρος στη δισκογραφία και στη σκηνή στους νεότερους».
– «Έχω ένα καφενέ / ένα παλιό ρημάδι / αχ, να ‘τανε καράβι / γι’ αυτούς που μένουνε / και περιμένουνε…», θα τραγουδήσετε ανάμεσα σε πολλά άλλα τραγούδια σ’ αυτές τις συναυλίες σας, σε μουσική του Μάνου Λοΐζου και στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου, φυσικά. Και επειδή έχετε άποψη και ισχυρό Λόγο -τον οποίο, πολλές φορές, «πληρώσατε» αδίκως- αναρωτιέμαι αν οι πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις αυτών των ημερών, και με τις εκλογές στην Ελλάδα οι οποίες διεξάγονται την μέρα κυκλοφορίας της συνέντευξής μας, μας δίνουν κάποιο κίνητρο ώστε «να μένουμε και να περιμένουμε» – ως ελπίδα ίσως, ως αχτίδα αισιοδοξίας… Είμαι αισιόδοξος, ονειρεύομαι, αλλά θέλω να είμαι και προσγειωμένος. Περισσότερο, όμως, θέλω να είμαι ένας συνειδητοποιημένος πολίτης. Δυστυχώς, ο κόσμος έχει κουραστεί πολύ με την οικονομική κρίση. Ήρθαν και τα τρία χρόνια της πανδημίας, όπου μεγάλη μερίδα του κόσμου και πολλές επαγγελματικές ομάδες επλήγησαν. Δεν ξέρω τι μπορεί να δώσει ελπίδα ή σε τι μπορούμε να ελπίσουμε. Να μην σταματάμε, όμως, να ονειρευόμαστε και να ελπίζουμε στο καλύτερο. Να μην ξεχάσουμε λέξεις κι έννοιες, όπως αλληλεγγύη, κατανόηση, ψυχραιμία. Με πληγώνουν και με φοβίζουν οι διχαστικές λογικές, οι παραλογισμοί και ο άκρατος φανατισμός. Δείχνουν πως δεν έχουμε μάθει από τα λάθη του παρελθόντος. Προφανώς ο καθένας έχει την ιδεολογία του, τα «πιστεύω» του και τις αρχές του για τη ζωή, αλλά μην σταματάμε να επιδιώκουμε την ενότητα. Αν θέλουμε να ορθοποδήσουμε πρέπει να έχουμε στο νου μας πως μόνος κανείς δεν μπορεί να τα καταφέρει.
– Δεν θα μπορούσα να μην αναφερθούμε σε αυτή μας την κουβέντα και στον Γιάννη Μαρκόπουλο, που έφυγε πριν από λίγες μέρες απ’ τη ζωή και του οποίου τραγουδήσατε εμβληματικά-διαχρονικά τραγούδια. Σε ένα γενικότερο πλαίσιο, σας φοβίζει -ή και στενοχωρεί- που μεγάλες μορφές της ελληνικής μουσικής και δημιουργίας πεθαίνουν χωρίς αντίστοιχους συνεχιστές-μεγαθήρια; Ή, όπως μου είχατε ξαναπεί, συνεχίζετε να αποδέχεστε την φυσική ροή, αφού κι ο θάνατος είναι μέρος της ζωής μας; Ο Γιάννης Μαρκόπουλος ήταν ένας σπουδαίος δημιουργός, ευφυής και πρωτοπόρος. Με πρωτότυπο έργο και μεγάλη προσφορά. Του χρωστάμε όλοι, γι’ αυτή τη μεγάλη προσφορά! Ένας από τους κορυφαίους Έλληνες συνθέτες με δική του μουσική σχολή. Τα τελευταία χρόνια είχαμε απώλειες που μας σημάδεψαν. Αισθανόμαστε πως δεν ξεπερνιούνται: Ο Μάνος Ελευθερίου, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Θάνος Μικρούτσικος, πριν λίγες μέρες ο Γιάννης Μαρκόπουλος… Σας λέω αυτά τα ονόματα και θα μπορούσα να αναλύσω για τον καθένα ξεχωριστά. Με κάποιους ανθρώπους είναι πολύ πικρή ακόμη η αίσθηση της απώλειάς τους, γιατί είχαμε καθημερινή σχεδόν επαφή – ήταν άνθρωποι αγαπημένοι και κοντά σε όλη την οικογένεια. Ο θάνατος είναι το μόνο σίγουρο και μετρήσιμο. Κι ενώ ξέρουμε πως δεν θα ερωτηθεί κανείς για το πότε θα φύγει ο καθένας, όταν έρχεται εκείνη η στιγμή να αποχαιρετίσουμε αγαπημένους ανθρώπους μας είναι πάντα οδυνηρό συναίσθημα, πολύ δύσκολο. Το μόνο που μας παρηγορεί είναι πως αφήνουν πίσω το σημαντικό έργο τους. Στους υπόλοιπους μένει η «αποστολή» να το υπενθυμίζουμε. Με αυτό τον τρόπο δεν σβήνει η μνήμη τους.
– Μετά από αυτήν την παραγωγή τι θα ακολουθήσει, κύριε Νταλάρα; Ετοιμάζετε κάποια νέα θεματική; Υπάρχει, ίσως, στα σκαριά κάποια καινούργια δισκογραφική δουλειά; Μετά από αυτές τις συναυλίες, έχω ανάγκη να ξεκουραστώ. Αδιαπραγμάτευτο! Μόλις επιστρέψαμε από την Αυστραλία και τη Βιέννη. Πήραμε τόση αγάπη, ο κόσμος αγκάλιασε τα τραγούδια μας και μας υποδέχτηκε πραγματικά τόσο συγκινητικά! Είχε προηγηθεί άλλο ταξίδι στην Αμερική και συναυλίες στο εξωτερικό. Δεν σταμάτησα καθόλου και από την εργασία στο στούντιο. Υπάρχουν σχέδια δισκογραφικά επομένως, σχέδια για συνεργασίες, αλλά προέχει η ξεκούραση και οι διακοπές στη Σύρο μου. Επιτρέψτε μου να τη θεωρώ «Σύρο μου» μετά από τόσα χρόνια. Κέρδισε δικαιωματικά τον τίτλο της δεύτερης πατρίδας μου.
«Με πληγώνουν και με φοβίζουν οι διχαστικές λογικές, οι παραλογισμοί και ο άκρατος φανατισμός. Δείχνουν πως δεν έχουμε μάθει από τα λάθη του παρελθόντος. Προφανώς ο καθένας έχει την ιδεολογία του, τα “πιστεύω” του και τις αρχές του για τη ζωή, αλλά μην σταματάμε να επιδιώκουμε την ενότητα».
– Είναι εύλογη η απορία μου: Αεικίνητος συνεχώς, ιδιαίτερα εργατικός, «ψάχνετε» συνεχώς το καινούργιο – δεν κουράζεστε ποτέ, παρά τον μισό και πλέον αιώνα που έχετε συμπληρώσει πλέον στο τραγούδι, στην μουσική; Δεν επιθυμείτε πια μία μεγάλη παύση; Είπατε «αεικίνητος», «εργατικός», «ακούραστος» και τελευταία διάβασα κι ένα ακόμη χαρακτηρισμό που δόθηκε από τον φίλο μου, Γιάννη Τσολακίδη, «ανησύχαστος» – μου άρεσε πολύ γιατί πραγματικά με χαρακτηρίζει. Ένας σημαντικός λόγος που δεν επιδιώκω ακόμη μία μεγάλη παύση, είναι οι νέοι άνθρωποι με ταλέντο. Θέλω την όποια φήμη έχω αποκτήσει αλλά, κυρίως, την γνώση και την εμπειρία τόσο πολλών χρόνων, να τα χρησιμοποιήσω για να δοθεί χώρος στη δισκογραφία και στη σκηνή στους νεότερους.
– Γνωρίζω πάντως, πως σας ξεκουράζουν τα απλά και καθημερινά πράγματα πάντοτε. Σήμερα, ποια είναι αυτά, ανθρώπινα μιλώντας; Μιλήσαμε στην κουβέντα μας για τη θάλασσα και την ενασχόληση μαζί της. Η θάλασσα, λοιπόν, με ξεκουράζει. Η θάλασσα και τα ταξίδια. Εκείνο, όμως, που είναι η χαρά της ζωής μας είναι τα δύο εγγόνια μας. Δεν αλλάζουμε με τίποτα τον χρόνο που περνάμε με τα παιδιά! Και, τι πιο ανθρώπινο και φυσικό, οι στιγμές που έχεις στη διάθεσή σου με τους αγαπημένους σου ανθρώπους.
- Info: Ο Γιώργος Νταλάρας έρχεται στην Κύπρο για να παρουσιάσει την καινούργια του δουλειά, με θέμα την αγαπημένη του θάλασσα. Οι συναυλίες θα γίνουν: Την Δευτέρα 3 Ιουλίου στο Αμφιθέατρο Σχολής Τυφλών για τη στήριξη του Σοφία για τα Παιδιά, και την Κυριακή 2 Ιουλίου στο Κηποθέατρο Λεμεσού.
Χορηγοί Επικοινωνίας: Φιλελεύθερος/ Active
Ελεύθερα, 25.6.2023
