Ο νέος καλλιτεχνικός Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Δημοτικού Κέντρου Τεχνών Λεμεσού, Γιώργος Ταξιαρχόπουλος, θεωρεί ότι η απλότητα εκφράζει την ύψιστη ποιότητα.
Ως εικαστικός έχει διακριθεί για το καλλιτεχνικό του έργο, ενώ ως επιμελητής εκθέσεων και πολιτιστικός διαχειριστής έχει σημαντική διεθνή παρουσία και δράση. Ο μέχρι πρότινος γενικός διευθυντής του νεοσύστατου κινεζικού Κέντρου Τεχνών ΜΙΝ στην Αθήνα δραστηριοποιείται τα τελευταία πέντε χρόνια και στην Κύπρο, διατελώντας αντιπρόσωπος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, αλλά και πρόεδρος του EUNIC Cluster Κύπρου. Από την αρχή του 2024 ο Γιώργος Ταξιαρχόπουλος ανέλαβε Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Δημοτικού Κέντρου Τεχνών Λεμεσού- Αποθήκες Παπαδάκη. Με αυτή την αφορμή συζητάμε για τον ρόλο ενός περιφερειακού κέντρου τεχνών σήμερα, τις προκλήσεις που ιεραρχεί, ενώ τονίζει ότι για τον ίδιο προέχει να ενώσει και να αξιοποιήσει δυνάμεις μέσα σε πνεύμα συνεργασίας κι όχι να επιβάλει την προσωπική του φιλοσοφία.
–Ποιος είναι ο ρόλος ενός σύγχρονου δημοτικού κέντρου τεχνών στην εποχή μας; Η εποχή μας είναι παγκοσμιοποιημένη και σύνθετη. Διαφορετικό ρόλο έχει ένα κέντρο τεχνών στην περιφέρεια της διεθνούς σκηνής τέχνης, από εκείνο που βρίσκεται στο επίκεντρο. Το μόνο κοινό στοιχείο σήμερα, είναι ότι υπάρχουν ως «εξωτικές» οντότητες σ’ έναν διχοτομημένο, διχασμένο καλλιτεχνικά και πολιτιστικά πλανήτη από την τεχνοκρατική λογική: περιφέρεια- κέντρο, δυτική-ανατολική τέχνη κ.λπ. Οι έννοιες σύγχρονο-δημοτικό-κέντρο, τοποθετούν με περισσότερη ακρίβεια τα όρια του ρόλου, απ’ ότι η ίδια η τέχνη καθαυτή. Ήδη από τον όρο «σύγχρονο δημοτικό κέντρο τεχνών» υπονοείται μια υποχώρηση και ενσωμάτωση των τεχνών, στην υπηρεσία των υπόλοιπων εννοιών. Αλλά οι τέχνες οφείλουν να είναι ελεύθερες.
–Τι είναι αυτό που θέλουν οι άνθρωποι σε σχέση με τις τέχνες; Σήμερα, γνωρίζουμε τις κυρίαρχες δυνάμεις στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Δεν επιλέγουμε εμείς τα συγκλονιστικά γεγονότα που συμβαίνουν στη ζωή μας: την πανδημική κρίση, την προσφυγιά, τον πόλεμο, την απώλεια, την αλλοίωση της ταυτότητάς μας. Μάς επιβάλλονται με «αδιάσειστους» τρόπους, υποβάλλοντάς μας να αισθανθούμε ότι δεν έχουμε άλλη επιλογή. Ο άνθρωπος στις μέρες μας δεν είναι και δεν νιώθει ελεύθερος. Αλλά ο μέσος άνθρωπος, ανεξαρτήτως φύλου, προέλευσης, ηλικίας, τάξης, θέλει να υμνεί τη ζωή καθημερινά, να τη ζει με χαρά. Θέλει την ησυχία του. Αναζητά ν’ απολαμβάνει την ομορφιά, μια ειρηνική, δημιουργική ζωή, είτε είναι ντόπιος, μετανάστης, πρόσφυγας, προσωρινός κάτοικος, επιχειρηματίας, μισθωτός ή άνεργος. Στα πρότυπα που τη ζει ένα παιδί: με απλότητα. Η απλότητα, εκφράζει διαχρονικά τον ύψιστο εσωτερικό μας πλούτο, την ύψιστη ποιότητα. Αν τη χάσουμε, χαθήκαμε· χάσαμε τον δρόμο μας, την ταυτότητά μας. Και η τέχνη είναι απλή. Δημιουργείται με αμεσότητα, ενώ εκφράζει τόσο απλά τη ζωή που μας αφοπλίζει.
–Τι πρέπει να λαμβάνουν υπόψη οι διαχειριστές των τεχνών; Όλα όσα υποβάλλουν σ’ ένα σύγχρονο Δημοτικό Κέντρο Τεχνών έναν κοινωνικό ρόλο στήριξης του ανθρώπου, δίνοντάς του πίσω το δικαίωμα στην ελευθερία, τη δημιουργία, την απόλαυση της ζωής. Βεβαίως, εκτός από τον Λόγο που οφείλει να εγείρει στην καθημερινότητα, ένα «Κέντρο» οφείλει να συνεργάζεται με όλες τις δυνάμεις που το παρακολουθούν στην κοινωνία όπου ενυπάρχει, δρα και χρηματοδοτείται. Οι ουτοπίες πλέον τελείωσαν. Οι διαχειριστές των τεχνών, οφείλουν πλέον να υπερβούν τον εαυτό τους για να επιβιώσουν οι τέχνες και οι δημιουργοί. Και να συμμετέχουν ενεργά συνεισφέροντας στην ανανέωση του Πολιτισμού, ο οποίος, όπως είναι παγκοσμίως και κοινά αποδεκτό, παραπαίει. Επιστρέφοντας στην αρχική ερώτηση, βασικός ρόλος του εκάστοτε Κέντρου Τεχνών, είναι να προσφέρει έναν δρόμο στην κοινωνία και το ελεύθερο βήμα να μπορέσει να βγει από τον σύγχρονο μεσαίωνα που έχτισε ή της έχτισαν.
–Ποιες οι ιδιαιτερότητες και οι ιδιαίτερες ποιότητες με τις οποίες θα κληθεί να συνομιλήσει; Η Λεμεσός είναι μία σύγχρονη, πολυπολιτισμική, αναπτυσσόμενη πόλη, ένα διεθνές μικρό- οικονομικό κλίμα, διαρκώς αυτονομούμενο εσωτερικά, στα πρότυπα μεγάλων πόλεων του εξωτερικού. Η εξωτερική εικόνα και οι προοπτικές της δεν έχουν να ζηλέψουν κάτι από διάσημες πόλεις του πλανήτη. Η τοπική κοινότητα καλείται να βρει ένα πρότυπο σχέδιο διαβίωσης με ανταποδοτικότητα στην πόλη, το περιβάλλον και τους κατοίκους, ένα «city branding», λαμβάνοντας υπόψιν την τοπική ιστορία και παράδοση, όπου εμφιλοχωρούν οι διαχρονικές της ποιότητες, γεφυρώνοντάς τες με την ορμή του σύγχρονου, που τα «καταπίνει» όλα. Οι κρίσιμες ποιότητες της πόλης και της κοινότητάς της αποτελούν πρότυπο και ανταγωνιστικό παράδειγμα διαβίωσης διεθνώς. Μπορούμε να τις αναδείξουμε μέσω του Κέντρου. Το Κέντρο Τεχνών είναι αρωγός της κοινότητας και θα συνεργαστούμε με όλους.
–Ποιο θα λέγατε ότι είναι το βασικότερο διακύβευμα; Η αστραπιαία ανάπτυξη αύξησε την ευθύνη μας για συνεργασία στη διατήρηση και ενδυνάμωση της ταυτότητας, της ποιότητας ζωής με βιώσιμους τρόπους. Το Κέντρο λειτουργεί προς όφελος ενός «well being» της τοπικής κοινότητας, το οποίο αποτελεί και το βασικότερο σύγχρονο διακύβευμα. Η παγκόσμια έρευνα του Ινστιτούτου Διεθνών Πόρων κατανέμει την Κύπρο δεύτερο κράτος στον πλανήτη μετά το Μπαχρέιν σε κίνδυνο από τη λειψυδρία. Οι ποιότητες πόλης και κοινότητας προσομοιάζουν εξαιτίας των δύο όψεων της Λεμεσού, της παλαιάς πόλης και της σύγχρονης. Η σύγχρονη σηκώνεται μπροστά από την παλαιά, διακόπτοντας τον ορίζοντά της προς την θάλασσα, την προοπτική της. Αυτό είναι κάτι συγκλονιστικό για εμένα, αλλά νομίζω και για τον επισκέπτη και τον κάτοικο. Το γεγονός είναι η βασική ρίζα του θεάματος. Τις φυσικές, επίκτητες, ιστορικές και σύγχρονες αυτές ιδιαιτερότητες καλείται και το Κέντρο να εγκιβωτίσει και να γεφυρώσει μέσω της τέχνης, διαδίδοντας τες μετουσιωμένες σε Λόγο, προς όφελος κοινότητας και πόλης.
–Ποιες δράσεις να αναμένουμε το αμέσως επόμενο διάστημα; Εγκεκριμένες δράσεις από το 2023. Την αναδρομική έκθεση του πρωτοπόρου Κύπριου ζωγράφου και βραβευμένου συγγραφέα, Ανδρέα Καραγιάν, τιμώντας την προσφορά του και τα 80 χρόνια από τη γέννησή του. Και μία εκδήλωση προσέλκυσης χορηγών για τις δραστηριότητες του Κέντρου. Εργαζόμαστε εντατικά και προσπαθούμε να κάνουμε το καλύτερο για να εκκινήσει το συντομότερο δυνατό η δραστηριότητα στις Αποθήκες. Εύχομαι να έχουμε και εκπλήξεις σύντομα. Αλλά είναι αρκετά που χρειάζεται να γίνουν για να το πετύχουμε αμέσως αυτό.
–Πώς θα ορίζατε τη στρατηγική σας; Πολυμορφική και πολυσχιδή. Εκπονώ μια δομική στρατηγική, μια στρατηγική υποδομών, υπηρεσιών, χρηματοδοτήσεων, ανθρώπινου δυναμικού, επικοινωνίας, διεθνοποίησης του καλλιτεχνικού προγράμματος, υποστήριξης της εκπαίδευσης, των τοπικών καλλιτεχνών, των τοπικών και παγκύπριων καλλιτεχνικών συλλόγων, κ.λπ. Με μια λέξη, θα την όριζα ως απαραίτητη.
–Ποια είναι η πιο σημαντική πρόκληση που έχετε να αντιμετωπίσετε; Η κυπριακή γραφειοκρατία και ο εαυτός μου! (γέλια). Ξέρω ποιος είμαι και τι έχω να κάνω. Θα το κάνω με τον καλύτερο τρόπο που μού προσφέρεται η δυνατότητα. Είναι πολλές οι προκλήσεις. Ευτυχώς, έχω εξαιρετικούς συνεργάτες δίπλα μου, από τους τεχνικούς του Δήμου, έως τον ίδιο τον Δήμαρχο Νίκο Νικολαΐδη και τη Διαχειριστική Επιτροπή, προεξέχοντος βεβαίως, του κυρίου Στάθη Παπαδάκη και της κόρης του, Ολίβιας Παπαδάκη.
–Πώς οραματίζεστε το μέλλον του χώρου σε μερικά χρόνια από σήμερα; Ως μία πολιτιστική και καλλιτεχνική οντότητα διεθνούς κύρους που θα έχει ισχυρή δομή και συνεργασίες εντός και εκτός της Κύπρου, με περισσότερες υπηρεσιακές υποδομές, ανθρώπινο δυναμικό και χρηματοδότηση. Ως ένα σημείο πολιτιστικής αναφοράς της Λεμεσού και διεθνώς.
–Πιστεύετε ότι είναι φλέγον να επαναδιαπραγματευτούμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν τα κέντρα τεχνών στις μέρες μας; Οπωσδήποτε. Ο διάλογος περί αυτού άνοιξε διεθνώς για τα μουσεία. Γιατί όχι και για τα κέντρα τεχνών, παρόλο που ως δομές είναι πιο ευέλικτες. Όλοι κι όλα είναι απαραίτητο να εκσυγχρονίζονται και να βελτιώνονται στη ζωή. Κι εμείς οι ίδιοι. Aυτό είναι και μέρος του ρόλου ενός διευθυντή Κέντρου Τεχνών: να δημιουργεί με όραμα τη συνολική στρατηγική, να κάνει update στη σχέση του χώρου με τα περιεχόμενά του και να επανατοποθετείται σε σχέση με την τέχνη, την κοινωνία, την εκπαίδευση, τον Πολιτισμό με την ευρεία έννοια, σε διάλογο με τις σύγχρονες προκλήσεις και την κοινότητα.
–Υπάρχει συγκεκριμένη φιλοσοφία σε σχέση με την αξιοποίηση της εγχώριας εικαστικής δημιουργίας; Επιθυμώ να υπηρετήσω με την εικαστική κοινότητα την αύξηση της διαδραστικότητας και της συνεργασίας μεταξύ των εκθέσεων του Κέντρου, προς όφελος της ταυτότητάς του και προς ενίσχυση της διεθνοποίησης της κυπριακής σύγχρονης τέχνης. Θα ήθελα να ενισχυθεί ο διάλογος με την κοινωνία για τον ρόλο του δημιουργού και της εικαστικής κοινότητας στις προκλήσεις και τα ιδιαίτερα προβλήματά του καιρού μας, με σκοπό την αποκατάσταση της τέχνης και του πολιτισμού στη συνείδηση της κοινωνίας στη μετά-covid εποχή. Θα ήθελα να αντιληφθούν όλοι ότι η τέχνη είναι το αναγκαίο εργαλείο στην εύρεση δημιουργικών και βιώσιμων προτάσεων και λύσεων στο ευρύ φάσμα της καθημερινότητας. Εν συντομία, εγώ προτείνω. Παράλληλα, προσβλέπω και ευελπιστώ στη συνεργασία με όλους, όχι στην αξιοποίησή τους υπό συγκεκριμένη φιλοσοφία. Δεν ενδιαφέρει κανέναν η προσωπική μου φιλοσοφία και με λίγες λέξεις θα υποτιμήσω και θα υποβαθμίσω το θέμα και τον ίδιο μου τον εαυτό αν αναφερθώ σ’ αυτή.
–Με ποιο τρόπο συνυφαίνεται το κοινωνικό κομμάτι στη σύγχρονη δημιουργία; Με διάφορους τρόπους. Κυρίως η κριτική στάση των δημιουργών επικρατεί σε μεγάλο βαθμό στα έργα τους, αλλά τα έργα μεγάλων σύγχρονων αναγνωρισμένων ήδη και διάσημων καλλιτεχνών υπερβαίνουν αυτό το ζήτημα, λόγω και της κοινωνικής τους θέσης και της ποιότητας ζωής τους. Το κοινωνικό κομμάτι είναι μία κατηγοριοποίηση στην τέχνη που αφορά τα δεδομένα και τους πόρους που έχει στη διάθεσή του ο καλλιτέχνης τα οποία αναγνωρίζει, κυριαρχούν μέσα του και τον καθοδηγούν, αλλά και του δίνουν τη δυνατότητα να υλοποιήσει τις ιδέες του. Ένας καλλιτέχνης στη Νιγηρία έφτιαξε ένα γλυπτό αυτοκίνητο από πέτρες. Αντίθετα, ο Τόμας Ντεμάντ μού είπε κάποτε ότι πλέον φτιάχνει έργα που το κόστος παραγωγής ξεπερνά τις €300.000. Το κοινωνικό κομμάτι στη σύγχρονη δημιουργία ακολουθεί και ενισχύεται από την ίδια την κοινωνία και πώς εκείνη αντιμετωπίζει- στηρίζει- υποδέχεται- αναγνωρίζει τον δημιουργό.
–Ποιο θα ιεραρχούσατε ως το κυριότερο ζητούμενο στην κυπριακή εικαστική πραγματικότητα; Νομίζω ότι το κυριότερο ζητούμενο είναι η δημιουργική και επωφελής συνεργασία για το κοινό καλό της τέχνης και των δημιουργών. Η ισχύς εν τη ενώσει. Διαφορετικά, θα συνεχίσουν να ξεχωρίζουν μόνο ένας, δύο, το πολύ τρεις καλλιτέχνες από κάθε γενιά και οι ευκαιρίες για τους υπόλοιπους διαρκώς θα φθίνουν. Ο ανταγωνισμός υπάρχει σε σχέση με την παγκοσμιοποίηση της Τέχνης και δεν θα έπρεπε να υπάρχει λόγω των εγωισμών μεταξύ μας.
Ελεύθερα, 21.1.2024
