Στις 12 Δεκεμβρίου, η Άντρη Αντωνίου θα παραλάβει από τον Υφυπουργό Πολιτισμού το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για Μεγάλα Παιδιά και Εφήβους για το 2021. Είναι μια μάλλον συνηθισμένη διαδικασία για την παραγωγικότατη Κύπρια συγγραφέα, αφού το πρώτο της βιβλίο «Μπελαδομαγνήτης» έλαβε το ίδιο βραβείο το 2012, όπως επίσης το «Καλοκαίρι που μεγάλωσα» (2017) και το «Πού πήγε το γέλιο σου Ορσαλία;» (2018). Κι άλλα βιβλία της διακρίθηκαν και ξεχώρισαν για το ιδιαίτερο ύφος και την τόλμη της συγγραφέως στον χειρισμό δυσπρόσιτων θεμάτων. Ειδικά όμως το βιβλίο της «Φωτογραφίες σε μαύρο φόντο» (2021) εστιάζει στον τραυματισμένο ψυχισμό μιας 16χρονης, που στα οκτώ της χρόνια κακοποιήθηκε σεξουαλικά, με την κριτική επιτροπή να επισημαίνει και την εσωτερικότητα με την οποία παρουσιάζεται η τραγικότητα ενός βιασμού.

– Τι σε ώθησε να στραφείς σ’ ένα τόσο ευαίσθητο και δυσπρόσιτο θέμα; Αγαπώ τα ευαίσθητα και δυσπρόσιτα θέματα, γιατί με σπρώχνουν να επιχειρήσω ένα βήμα παραπέρα- ως συγγραφέας κι ως άνθρωπος. Είμαι ιδιαίτερα κλειστό και εσωστρεφές άτομο στην καθημερινότητά μου. Αλλά όταν γράφω, είναι λες και μπαίνω στον τηλεφωνικό θάλαμο που έμπαινε ο Κλαρκ Κεντ για να μεταμορφωθεί σε Σούπερμαν. Η γραφή μού δίνει μια ορμή που δεν ήξερα πως είχα μέσα μου, με κάνει τολμηρή. Και νιώθω ευλογημένη που μπορώ να μιλήσω για θέματα που θα δυσκολευόμουν να εκφράσω χωρίς τη δύναμη της μυθοπλασίας.

– Πώς εμπνεύστηκες τον χαρακτήρα της Αμαλίας; Πρώτα μου ήρθε στο μυαλό η μορφή της. Μια κοπέλα αέρινη με μαλλιά μακριά κυματιστά και θλίψη στα μάτια. Όταν είδα το εξώφυλλο που φιλοτέχνησε η Θέντα Μιμηλάκη, λίγο καιρό πριν την έκδοση του βιβλίου, ένιωσα λες και η εικονογράφος κατάφερε να μπει στο μυαλό μου και να φωτογραφίσει τη σκέψη μου∙ τόσο ταιριαστή ήταν η αποτύπωση της πρωταγωνίστριας. Τον καιρό που έγραφα το βιβλίο, όσο σκεφτόμουν την Αμαλία τόσο γινόταν αυτό το κορίτσι ένας δικός μου άνθρωπος. Όλο και τη γνώριζα σε βάθος∙ την άκουγα, την έβλεπα, την ένιωθα. Ολοκληρώνοντας την ιστορία, βίωσα για κάποιο διάστημα τη θλίψη του αποχωρισμού από ένα αγαπητό πρόσωπο και μου πήρε καιρό να προχωρήσω με τη συγγραφή κάποιου άλλου βιβλίου.

– Σε ποιο βαθμό «δανείστηκες» τον χαρακτήρα από την πραγματικότητα; Δεν ξέρω κάποια πραγματική Αμαλία προσωπικά, αλλά όλα τα περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης τα οποία άκουγα για χρόνια στις ειδήσεις έγιναν θυμός και θλίψη μέσα μου και ύστερα πέρασαν ως ιστορία στο χαρτί.

– Με ποιον τρόπο αξιοποιείς τα μυθολογικά στοιχεία στην αφήγηση; Δεν το είχα αποφασίσει από την αρχή αυτό. Το ξεκίνημα έγινε με τον μύθο του Ορφέα και της Ευρυδίκης. Η Αμαλία διηγείται τον μύθο στον μικρό Ορφέα- λόγω της συνωνυμίας του αγοριού με τον μυθικό χαρακτήρα, αλλά και του ότι το αγόρι, όπως και ο μυθολογικός Ορφέας, έχει χάσει κάποιον πολύ δικό του άνθρωπο. Ο Ορφέας, συνεπαρμένος από τον μύθο, ζητάει από την Αμαλία, αντί παραμύθια, να του διηγείται πια μόνο ελληνική μυθολογία. Αυτό με βοήθησε να δώσω ένταση στην ιστορία μου. Τα μυθολογικά στοιχεία έγιναν ένας από τους τρόπους με τους οποίους προσπάθησα να δείξω τη δύναμη των συναισθημάτων του κοριτσιού, τον τρόμο των όσων βίωσε, το σκοτάδι του Άδη που την κατάπιε. Η υπερβολή της ελληνικής μυθολογίας έδεσε με το αποτρόπαιο έγκλημα που έζησε το κορίτσι στην παιδική του ηλικία, με το τραύμα που κουβάλησε μέχρι την εφηβεία.

– Έχουν γίνει τα βήματα που πρέπει στην Κύπρο σε σχέση με τη συμπεριφορά της κοινωνίας απέναντι στα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης; Κάποια βήματα, ναι. Πιστεύω όμως πως παραμένει ένα θέμα ταμπού στην Κύπρο και πως εύκολα ο κόσμος επιρρίπτει ευθύνες στο θύμα αντί στο θύτη. Αυτά τα πράγματα δεν αλλάζουν από τη μια μέρα στην άλλη. Πρέπει να εκπαιδευτούν οι νέες γενιές, σε όλη τη διάρκεια της σχολικής τους εκπαίδευσης, σε θέματα σεξουαλικής αγωγής. Έτσι θα μπορούν να προστατεύσουν τον εαυτό τους απέναντι στη σεξουαλική κακοποίηση κι από την άλλη θα βρίσκουν πιο εύκολα τη φωνή τους για να καταγγείλουν τέτοια εγκλήματα σε βάρος τους. Μόνο όταν όλοι μπορούμε να μιλάμε ελεύθερα, χωρίς να κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας, θα έχουν γίνει τα βήματα που πρέπει να γίνουν.

– Χρήζουν ειδικής «μεταχείρισης» οι νεαροί αναγνώστες πάνω σε τέτοιου είδους θεματολογία; Ο ψυχισμός των νέων, όπως και κάθε σκεπτόμενου ανθρώπου, καταρρακώνεται από την πραγματικότητα γύρω του κι όχι από τη μυθοπλασία. Τα παιδιά και οι νέοι- ειδικά στη σύγχρονη εποχή του διαδικτύου- γνωρίζουν το καθετί που συμβαίνει γύρω τους. Ακούνε για παιδιά που βιάστηκαν επανειλημμένα από αγαπημένα τους πρόσωπα, για παιδιά που έγιναν αντικείμενο πορνογραφίας. Αυτά πρέπει να μας ανησυχούν∙ η ζοφερή πραγματικότητα την οποία βιώνουν τα παιδιά μας κι όχι οι χάρτινες ιστορίες. Η λογοτεχνία απαλύνει τις πληγές μας∙ αλάτι τους ρίχνει η πραγματικότητα.

– Ποιες σκέψεις σου προκαλεί το γεγονός ότι ένας συγγραφέας παιδικών και νεανικών βιβλίων προφυλακίστηκε για κατοχή υλικού παιδικής πορνογραφίας; Οποιοσδήποτε άνθρωπος αντλεί ικανοποίηση από την παιδική πορνογραφία μού προκαλεί αηδία και αποστροφή. Το ότι υπάρχουν άνθρωποι που επιζητούν την παιδική πορνογραφία κι άλλοι που παρενοχλούν σεξουαλικά παιδιά, με γεμίζει οργή όσο τίποτα άλλο, με πληγώνει απερίγραπτα. Γράφοντας ένα άλλο βιβλίο μου, μελέτησα το προφίλ των ατόμων που ασκούν ενδοοικογενειακή βία και για να γράψω το «Φωτογραφίες σε μαύρο φόντο» μελέτησα το προφίλ των θυτών σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών. Το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξα είναι πως τέτοια εγκλήματα μπορούν να διαπραχθούν από οποιονδήποτε- ασχέτως μορφωτικού, κοινωνικού και οικονομικού επιπέδου. Κανένας δεν είναι υπεράνω υποψίας, ο καθένας μπορεί να είναι ο θύτης. Γι’ αυτό, ας φροντίσουμε να μιλούμε από όσο πιο νωρίς γίνεται στα παιδιά μας για το σώμα τους και τα όρια σε αγγίγματα από άλλους κι ας μην εμπιστευόμαστε με κλειστά μάτια τον οποιονδήποτε. Η ενημέρωση και η γνώση είναι δύναμη.