Η τραγική μάνα Αντριάνα Νικολάου, που της δολοφόνησαν το παιδί καθώς υπηρετούσε τη θητεία του στο στρατό και της είπαν πως τάχα αυτοκτόνησε πέφτοντας από γεφύρι ύψους 30 μέτρων στην Άλασσα, μου θυμίζει μια σκηνή από το έργο του Μπρεχτ «Ο κύκλος με την κιμωλία». Σε κείνη τη σκηνή ο δίκαιος δικαστής γονατίζει και λέει στη μάνα που είχε τραβήξει του λιναριού τα βάσανα ζητώντας πίσω το παιδί της: «Εσύ, κυρούλα, είσαι η πατρίδα». Γιατί η Κυρία Αντριάνα, που αγωνίζεται, 17 χρόνια τώρα, να ξεθάψει ουσιαστικά τις ονόματι «αρμόδιες» αρχές από τη θανατίλα της διαφθοράς, μας χαρίζει την αλήθεια του αβάστακτου πόνου της που αποκαθαίρει και διασώζει την ανθρώπινη υπόσταση. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος, και σπαρακτικά το είπε πριν από πέντε αιώνες ο Πασκάλ: «Ο Χριστός θα αγωνιά ως τη συντέλεια του κόσμου πάνω στο σταυρό. Δεν πρέπει να κοιμηθούμε όλο τούτο το διάστημα». Τα πάθη του Θεανθρώπου είναι και πάθη του ανθρώπου, που ακριβώς αποκτά την ιερότητά και την ουσία του όταν τα επωμίζεται.
Προσκυνούμεν σου τα πάθη, Κυρία Αντριάνα. Οι αδίστακτοι φονιάδες σού στέρησαν το ανθρώπινο δικαίωμα να θρηνήσεις τον γιο σου κανονικά, όμως συ εννόησες τον θάνατό του και είδες την εικόνα του Θεού κειμένην εν τάφω. Συ μας απέδειξες ότι η αληθινή θεολογία είναι λόγος περί του Ανθρώπου, ο οποίος αδικείται και φονεύεται μέχρι συντελείας του αιώνος. Και ακόμη μας υπέδειξες ότι η επίκληση της Δικαιοσύνης είναι το αληθινό όνομα της πίστης στον Λόγο που γίνεται σάρκα.
Σου γράφω αυτά υπό βροχήν, καθώς ο καιρός σκοτεινιάζει. Στήνω αυτί και ακροάζομαι τα σημεία: το σκότος υπάρχει, και για μεγάλο διάστημα κυριαρχεί, όμως αυτό δεν είναι τελικό. Το φως που γεννιέται πάνω από την άβυσσο είναι πιο δυνατό. Διόλου παράξενο που ο Γκοντάρ, ο Γάλλος σκηνοθέτης, το χαρακτήρισε ως «το πρώτο ορατό ζώον». Ήθελε, υποθέτω, να πει ότι το φως είναι ζωή, είναι ο παλμός της αλήθειας, είναι ο καθάριος ουρανός, το ακένωτο πνεύμα, η ακατάβλητη αιθρία της ψυχής, η απόδειξη του υπάρχειν.
Και τώρα τι θα πούμε για όλους αυτούς τους «ανύπαρκτους», οι οποίοι θαρρούν πως η δύναμη που αντλούν από την ιδιότητα της θέσης που κατέχουν τους παρέχει το δικαίωμα να παραβιάζουν το καθήκον τους απέναντι στην πολιτεία; Φυσικά αυτό δεν είναι μονάχα φρούτο της δικής μας, όπως λέγεται, Μπανανίας. Όμως είναι κρίμα, εμείς, ένας τόσο μεγάλος σε ιστορία και πολιτισμό –και εντέλει ευρωπαϊκός– λαός, να συσχετιζόμαστε με διεφθαρμένους τύπους και καταστάσεις τριτοκοσμικών χωρών. Αν πρέπει να αναζητήσουμε την αιτία, θα πρέπει να ερευνήσουμε μάλλον τον ιό μίας κολλητικής ανυπαρξίας. Αλίμονο, έχει καταντήσει στον τόπο μας καθεστώς η καταπάτηση νόμων και αρχών! Μας λείπει το ταλέντο της ευθύνης, η συνείδηση του ρόλου μας και η πνευματικότητα να αντιληφθούμε ότι το κράτος δεν είναι ιδιόκτητο οικόπεδο. Αντίθετα, εμείς οφείλουμε να είμαστε πιστοί υπηρέτες του, έχοντας πάντα κατά νουν ότι ο νομοθέτης οφείλει να κάθεται, όπως ο Δίας, ανάμεσα σε δύο πυλώνες-θεματοφύλακες: την Αιδώ και τη Δίκη. Εκεί ψηλά δεν υπάρχει διαπλοκή, ευτέλεια ή εγκληματική σκοπιμότητα. Το χρέος και η τήρηση του νόμου ρυθμίζει τον κανόνα και δίνει αληθινή υπόσταση σε αυτό που αρμόζει να λογιέται Κράτος. Όταν δολοφονείται η δικαιοσύνη, κανένας Πρόεδρος του Κράτους, κανένας Γενικός Εισαγγελέας, κανένας Αρχηγός της Αστυνομίας δεν θα έπρεπε να κοιμάται. Αλλά και κανένας λαός, άξιος του παρελθόντος και του μέλλοντός του, δεν θα έπρεπε να στέκει απαθής και αδιάφορος μπροστά στην Κυρία Αντριάνα, την τραγική μητέρα του εθνοφρουρού Θανάση, την «τρελή μάνα» που δολοφονείται καθημερινά μαζί του, χρόνια τώρα ζητώντας δικαιοσύνη για τον γιο της. Τον γιο της που είναι και δικός μας γιος, η μάνα του που είναι και δική μας μάνα.
Πράττοντας καθώς πρέπει το καθήκον μας, υπάρχει παράλληλα και η ελπίδα να οξύνουμε, να εκλεπτύνουμε και να οργανώσουμε την κρίση μας, ώστε καταστούμε ικανοί για το σωστό σε κρίσιμες στιγμές για το έθνος μας. Να πάψουμε να σκεφτόμαστε μονοκόμματα ή κομματικά, και να το νιώσουμε βαθιά πως πέρα από κάθε ζύγισμα και δημοσκόπηση, οφείλουμε στον εαυτό μας, και βέβαια στο ίδιο το κράτος μας, τη διαχρονία της ενδοσκόπησης. Αυτήν που μετατρέπει σε πραγματική είδηση και καλή αγγελία την αρετή και το κάλλος του πρέποντος.
*Ιδρυτικό μέλος της Κυπριακής Ακαδημίας Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών
