Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η Κύπρος κατατάσσεται στην 41η θέση παγκόσμια σε σχέση με τα δηλωμένα περιστατικά αλκοολισμού στον πληθυσμό της. Υπολογίζεται ότι 4,5% του παγκύπριου πληθυσμού -όπερ μεθερμηνευόμενον, περίπου 45.000 άτομα- έχει, κάποια χρονική περίοδο, ζητήσει βοήθεια. Κάποιος μπορεί ευλόγως να συλλογιστεί πως αν η κυπριακή κοινωνία δεν παρουσίαζε τη στεγανότητα και τη μυστικότητα που παρουσιάζει αναφορικά με ενδοοικογενειακά προβλήματα, η θέση της χώρας παγκόσμια στα θέματα εξαρτήσεων και δη στην αλκοόλη, ενδεχομένως να ήταν ψηλότερη. Τα στοιχεία παρουσιάζουν, ούτως ή άλλως, ανοδική πορεία.
Λαμβάνοντας υπόψη και τα στοιχεία της ΕSPAD (European School Survey Project on Alcohol and Other Drugs) του 2017, στον σημαντικότατο δείκτη που αποτελεί το ερώτημα «Είχατε τουλάχιστον ένα σοβαρό αλκοολικό επεισόδιο τις τελευταίες δύο εβδομάδες;», δυστυχώς, στους άρρενες μεταξύ των ηλικιών 13-19, η Κύπρος κατατασσόταν 3η ανάμεσα σε 38 χώρες της Ευρώπης συν των ΗΠΑ. Στους θήλεις η κατάσταση ήταν ελαφρώς βελτιωμένη αφού η Κύπρος κατατασσόταν 5η. Και στις δυο περιπτώσεις, τις πρώτες δυο θέσεις κατέλαβαν η Αυστρία και η Δανία.
Η νομιμότητα και η κοινωνική αποδοχή της χρήσης από τον γενικότερο πληθυσμό, ή ακόμα, η γενικότερη αποδοχή της κατάχρησης αλκοόλης ανάμεσα στους νέους, σημαίνει πως η ευκολότατη προσβασιμότητα, μόνο δυσχεραίνει την κατάσταση ανάμεσα στις νεαρές ηλικίες. Η ανεπαρκής αστυνόμευση και η έλλειψη αποτρεπτικών ποινών, ενισχύουν τους ωθητικούς παράγοντες. Αγνοούνται παντελώς στατιστικά στοιχεία ή η παγκόσμια ιατρική εμπειρογνωμοσύνη που θέλει την κατάχρηση/εξάρτηση στην αλκοόλη άμεσα συνδεδεμένη με εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους ετησίως.
Ανάμεσα στους δεκάδες παράγοντες που ωθούν τη νεολαία στη χρήση ψυχοτρόπων ουσιών, ιδιαίτερα στη χρήση της μοναδικής νόμιμης ουσίας, της αλκοόλης, δεν μπορεί να παραβλεφθεί ή σημαντικότητα του ρόλου των γονέων. Όμως, αν λάβουμε υπ’ όψιν τα υψηλότατα ποσοστά κατάχρησης αλκοόλης μέσα στον γενικότερο πληθυσμό, γίνεται αμέσως αντιληπτό ότι εν πολλοίς είναι αμφίβολο κατά πόσον οι γονείς μπορούν να ελέγξουν ή να καθοδηγήσουν ή να συμβουλεύσουν τα παιδιά τους σε σχέση με αυτό το πολύ σοβαρό ζήτημα. Επιπλέον, οι ξέφρενοι ρυθμοί της σημερινής κοινωνίας καθιστούν την επικοινωνία γονέα και παιδιού ακόμα δυσκολότερη.
Σύμφωνα με τον Άριγκ Σίγκμαν, ψυχολόγο αλλά και δόκτορα και ερευνητή στη συμπεριφορική νευροφυσιολογία, οι πλείστοι γονείς αγνοούν παντελώς τον παράγοντα του μιμητισμού και δεν αντιλαμβάνονται ότι η δική τους συμπεριφορά θα γίνει αποτέλεσμα μίμησης από τα παιδιά τους. Αυτό σημαίνει ότι εάν γίνεται χρήση ή και η κατάχρηση αλκοόλης στο σπίτι, σπέρνεται αμέσως στον εφηβικό εγκέφαλο η αντίληψη ότι η κατανάλωση αλκοόλης είναι κάτι το απόλυτα φυσιολογικό και αποδεκτό. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να λεχθεί ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος μεταξύ των ηλικιών 14 και 23 βρίσκεται στο στάδιο της νευροφυσιολογικής πλάσης, άρα βρίσκεται και στο ψηλότερο στάδιο τρωτότητας του.
Ο δόκτορας Σίγκμαν, αλλά και άλλοι της παγκόσμιας ιατρικής κοινότητας, βρίσκει αντιφατική τη στάση των πλείστων γονέων οι οποίοι θεωρούν ότι μπορούν να αποτελούν θετικά πρότυπα για τα παιδιά τους αλλά όχι αρνητικά. Η πρακτική κάποιων γονέων να καταναλώνουν αλκοόλ μαζί με τα παιδιά τους με την πρόφαση ότι η κατανάλωση είναι ελεγχόμενη και υπεύθυνη κι έτσι μπορεί να συνηθίσει το σώμα τους, και η θεωρία τους ότι η κοινωνική χρήση μπορεί να διδαχθεί, είναι αστεία. Αν ήταν έτσι, συνεχίζει ο δόκτορας Σίγκμαν, θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο εκπαίδευσης και η ελεγχόμενη χρήση ηρωίνης ή κοκαΐνης, κάτι το οποίο είναι αδύνατο.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, είναι προτιμότερο να δημιουργούνται δίαυλοι επικοινωνίας με τα παιδιά, και να τους μεταφέρεται το μήνυμα της επικινδυνότητας της κατανάλωσης αλκοόλης. Οι γονείς προτρέπονται να είναι σωστοί καθοδηγητές και σωστοί σύμβουλοι στα παιδιά τους σε σχέση με τις εξαρτησιογόνες ουσίες. Οι ίδιοι οφείλουν να δίνουν το παράδειγμα, και είναι εδώ που έρχεται στο μυαλό η ρήση «αν δεν σε ακούνε τα παιδιά σου να μην ανησυχείς, φρόντισε όμως να σε βλέπουν».
*Καθηγήτρια Φιλολογίας -Ερευνήτρια σε θέματα Νεολαίας και Πολιτισμού.
