Σύμφωνα με τρεις πρόσφατες αποφάσεις του δανέζικου ένδικου εφετείου (Danish Refugee Appeals Board), ως δικαιοδοτικό όργανο εκδίκασης υποθέσεων ασύλου, η κατάσταση στην ευρύτερη διοικητική περιοχή της Δαμασκού (αγροτική) θεωρείται ασφαλής για επιστροφή. Με βάση αυτή την προσέγγιση η γεωγραφική έκταση που λαμβάνεται υπόψη στην επανεξέταση υποθέσεων ασύλου από Σύριους υπήκοους, ως προς το κατά πόσο είναι ασφαλής, έχει επεκταθεί περιλαμβάνοντας περιπτώσεις τόσο από το Κυβερνείο Δαμασκού όσο και από το Κυβερνείο της Αγροτικής Δαμασκού. Ήδη από το 2019 η Δανέζικη Υπηρεσία Μετανάστευσης (Danish Immigration Service) αρμόδια να εξετάζει σε πρωτοβάθμιο επίπεδο της αιτήσεις ασύλου, καθώς επίσης και να επαναξιολογεί το καθεστώς προσώπων που έλαβαν κάποια μορφή διεθνούς προστασίας, απέρριπτε αιτήσεις και ανακαλούσε άδειες παραμονής βάσει της θέσης πως η γενική κατάσταση ασφαλείας στη Δαμασκό βελτιώθηκε.

Τα εν λόγω ευρήματα εδράζονται σε κοινή έκθεση «Πληροφοριών για τη Χώρα Καταγωγής» (COI Report) της προαναφερθείσας Υπηρεσίας και του Δανέζικου Συμβουλίου Προσφύγων (Danish Refugee Council) η οποία αξιολογεί πως οι συνθήκες εντός και γύρω απο τη Δαμασκό δεν δημιουργούν πραγματικό κίνδυνο σοβαρής απειλής κατά αμάχων λόγω του χαμηλού πλέον επιπέδου της αδιακρίτως ασκούμενης βίας. Η νέα αυτή προσέγγιση που έχει υιοθετηθεί και σε εθνικό νομολογιακό επίπεδο στη Δανία επηρεάζει, πέραν των αιτητών ασύλου, κατά κύριο λόγο τις περιπτώσεις Σύριων που ήδη έλαβαν καθεστώς προσωρινής συμπληρωματικής προστασίας ή συμπληρωματικής προστασίας [δύο διακριτές μορφές διεθνούς προστασίας στο δανέζικο εθνικό δίκαιο]. Μέχρι στιγμής από τον Ιανουάριο εώς τον Απρίλιο του 2021, 210 άδειες παραμονής Σύριων που διαμένουν στη Δανία ανακλήθηκαν, ενώ επιπρόσθετα 170 αιτήσεις Σύριων για επέκταση της άδειας παραμονής τους απορρίφθηκαν.

Εντούτοις, παρόλο που αυτά τα πρόσωπα έχουν χάσει το καθεστώς προστασίας τους, δεν τίθεται προς το παρόν ζήτημα επαναπατρισμού τους στη Συρία εκτός και αν αυτό γίνει σε εθελοντική βάση. Τούτο διότι, αφενός η Δανία δεν έχει αποκταστήσει τις διπλωματικές της σχέσεις με τη συριακή κυβέρνηση, ενώ αφετέρου τυχόν απέλαση ενδεχομένως να ισοδυναμεί με παραβίαση της αρχής της μη-επαναπροώθησης. Η δανέζικη κυβέρνηση έχει μάλιστα διαβεβαιώσει το κοινοβούλιο της χώρας πως δεν θα προχωρήσει σε εξαναγκαστικές απελάσεις/επιστροφές Σύριων στη χώρα καταγωγής τους.

Ως εκ τούτου, η κυβέρνηση έχει δρομολογήσει ένα σχέδιο κινήτρων υπό την ονομασία «The Damascus Project» στοχεύοντας να θέσει τους Σύριους προ ενός διλήμματος. Καθώς η ανάκληση/απόρριψη του διεθνούς προστατευτικού καθεστώτος οδηγεί στην απώλεια στέγασης, εργοδότησης και εκπαίδευσης των Σύριων που διαμένουν στη Δανία η πρώτη επιλογή είναι αυτή της εθελοντικής επιστροφής μέσω ενός υποστηρικτικού σχήματος επαναπατρισμού, συμπεριλαμβανομένης χρηματικής βοήθειας. Η δεύτερη επιλογή είναι μια μετεγκατάσταση τους εντός της Δανίας σε συγκεκριμένους χώρους, ειδικά σχεδιασμένους, που θα λειτουργούν ως κέντρα κράτησης-απέλασης («exit camps»). Η μεταφορά σε τέτοια κέντρα εγείρει ανησυχίες από πλευράς τοπικών και διεθνών οργανώσεων αναφορικά με ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων καθώς οι συνθήκες δυνατόν να προσιδιάζουν με το ποινικά τιμωρητικό μέτρο της φυλάκισης.

Θα πρέπει βέβαια να επισημανθεί πως τα πιο πάνω δεν είναι ασύνδετα με την ευρύτερη στρατηγική που έχει τεθεί από την παρούσα κυβέρνηση και την πρωθυπουργό της χώρας Mette Frederiksen για μηδενικό αριθμό αιτητών ασύλου (“zero asylum-seekers”). Η θέση αυτή αν και φιλόδοξη φαίνεται πως τίθεται επί του πρακτέου με συγκεκριμένα βήματα για υλοποίηση της εγείροντας προβληματισμό, όχι μόνο εκτός, αλλά και στο εσωτερικό της Δανίας. Αξίζει δε να τονιστεί πως επικεφαλής της κυβέρνησης είναι το κεντροαριστερό κόμμα των Σοσιαλδημοκρατών το οποίο όμως, ανάμεσα σε άλλα, έχει υιοθετήσει μια ισχυρή αντί-μεταναστευτική πολιτική η οποία εν πολλοίς δεν διαφέρει από κόμματα που κινούνται στον πολιτικό χώρο της δεξιάς.

Σε κάθε περίπτωση μένει να δούμε ποιος θα είναι ο αντίκτυπος και οι επιπτώσεις αυτής της εξέλιξης που ανακύπτει από τις αποφάσεις των αρμόδιων οργάνων εξέτασης αιτήσεων ασύλου στη Δανία. Η Δανία αποτελεί το πρώτο κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) που υιοθετεί αυτή την πολιτική αναφορικά με την κατηγοριοποίηση της Δαμασκού ως ασφαλή περιοχή επιστροφής και ήδη έχουν εκφραστεί διαφωνίες καθότι αυτή η στάση αποκλίνει από την προσέγγιση άλλων εθνικών αρχών εντός της Ε.Ε. Σε αυτό το πλαίσιο το Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου (CEAS) που στοχεύει στη δημιουργία σύγκλισης εν σχέσει με την εξέταση και απόφαση επί παρόμοιων υποθέσεων ασύλου, ανάμεσα στα κράτη-μέλη της Ε.Ε., τίθεται μερικώς υπό αμφισβήτηση.

*Νομικού – Ερευνητή (LLB Law, LLM International Law)