Τις τελευταίες μέρες ανακοινώθηκε ένα επιστημονικό θαύμα. Ένας 40χρονος Ολλανδός, παράλυτος για 12 χρόνια μετά από τροχαίο ατύχημα, κατάφερε να περπατήσει ξανά χάρη σε δύο ηλεκτρονικά εμφυτεύματα. Η σκέψη (εντολή) μεταδίδεται ασύρματα μέσω του εμφυτεύματος του εγκεφάλου (πομπός) στα πόδια όπου υπάρχει δεύτερο εμφύτευμα (δέκτης). Το όλο σύστημα βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο.
Μια κάκωση (τραυματισμός) της σπονδυλικής στήλης συμβαίνει συνήθως σ’ ένα τροχαίο ατύχημα ή κατά την πτώση από ύψος. Υπενθυμίζεται ότι η σπονδυλική στήλη είναι ένα σύνολο από οστά (σπόνδυλοι) διαταγμένα το ένα πάνω στο άλλο, στο εσωτερικό των οποίων βρίσκεται προφυλαγμένος ο νωτιαίος μυελός. Οι σπόνδυλοι περιβάλλονται από εκτεταμένο μυϊκό σύστημα. Οποιαδήποτε βλάβη στην σπονδυλική στήλη είναι επικίνδυνη˙ η πλήρης βλάβη προκαλεί κατάργηση κάθε νευρολογικής λειτουργίας κάτω από το σημείο κάκωσης οπότε το άτομο γίνεται παραπληγικό, δεν έχει καθόλου αίσθηση στα πόδια αφού δεν μπορεί ο εγκέφαλος να «επικοινωνήσει» με τα πόδια.
Με τη σύγχρονη τεχνολογία των εμφυτευμάτων στέλλεται ασύρματο σήμα από τον εγκέφαλο (1ο εμφύτευμα) στα πόδια (2ο εμφύτευμα) βασικά παρακάμτοντας το «κομμένο» σημείο. Η εξαιρετικά ευαίσθητη χειρουργική επέμβαση για την εισαγωγή των εμφυτευμάτων, διενεργήθηκε από την ελβετίδα νευροχειρούργο Prof Jocelyne Bloch. Με το περπάτημα ασκούνται και οι μυς των ποδιών που λόγω «αχρηστίας» έχουν αδυνατίσει.
Το εντυπωσιακό είναι ότι 1.300-1.500 γραμμάρια ζελατινοειδούς ιστού (εγκέφαλος) ελέγχουν τα πάντα. Οι ελέφαντες και οι φάλαινες έχουν μεγαλύτερο σε όγκο και μάζα εγκέφαλο από το μέσο άνθρωπο (ελέφαντας-4200 γρ. φάλαινα – 9000 γρ.), όμως ούτε να μιλούν ξέρουν ούτε και να διαβάζουν. Όταν απεβίωσε ο Αϊνστάιν διαπιστώθηκε ότι, ο εγκέφαλός του ήταν σε άριστη κατάσταση, αλλά ζύγιζε μόνο 1.230 γραμμάρια, ενώ ο μέσος εγκέφαλος των ενηλίκων ατόμων ζυγίζει περίπου 1.400 γραμμάρια. Εκείνο που έχει περισσότερο σημασία είναι οι συνδέσεις (συνάψεις) μεταξύ των κυττάρων του εγκεφάλου (νευρώνες), δηλαδή πώς είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους, που μας προσδίνουν τη μοναδική ικανότητα να εξελιχθούμε σαν ανθρώπινα όντα. Με κάθε μια από τις αισθήσεις μας μεταφέρονται εκατομμύρια πληροφορίες στον εγκέφαλο, που καταγράφονται και τον αλλοιώνουν. Όλες οι επιλογές που κάνει ο άνθρωπος εξελίσσουν τον εγκέφαλό του δημιουργώντας νέες συνάψεις («σύρματα» μεταξύ των κυττάρων του εγκεφάλου)˙ δηλαδή υφίσταται μια εξέλιξη που βασίζεται στις προσωπικές επιλογές και δραστηριότητες.
Όλος ο πλούτος της νοητικής μας ζωής εστιάζεται σε αυτή τη μικρή ποσότητα ζελατινώδους ουσίας, ένα σύνθετο βιολογικό όργανο με μεγάλη υπολογιστική ικανότητα που ευθύνεται για τις αισθητηριακές μας εμπειρίες, ρυθμίζει τις σκέψεις και τα συναισθήματα μας και ελέγχει τις ενέργειες και κινήσεις μας. Αποτελεί το πιο πολύπλοκο και μυστηριώδες όργανο του σώματος μας ή ολόκληρου του σύμπαντος, και αποκρυπτογραφώντας πλήρως τη λειτουργία του αποτελεί μια από τις μεγάλες προκλήσεις του αιώνα μας.
Ο Vilayanur Ramachandran, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, τεκμηριώνει με αριθμούς ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι το πιο πολύπλοκο σύστημα στην υφήλιο, αφού αποτελείται από εκατό δισεκατομμύρια νευρώνες, οι οποίοι αποτελούν τις βασικές δομικές και λειτουργικές μονάδες του νευρικού συστήματος. Κάθε νευρώνας έχει από 1.000 μέχρι 10.000 επαφές (συνάψεις) με άλλους νευρώνες. Σε αυτές τις συνάψεις γίνεται η ανταλλαγή πληροφοριών. Βασισμένοι σε αυτό, έχει υπολογιστεί ο αριθμός των πιθανών μεταλλαγών και συνδυασμών διαφορετικών διανοητικών καταστάσεων, που ξεπερνούν το συνολικό αριθμό των βασικών σωματιδίων του σύμπαντος.
Μέχρι πρόσφατα οι φοιτητές ιατρικής μάθαιναν ότι οι συνδέσεις του εγκεφάλου καθορίζονται από την εμβρυακή κατάσταση ή το πολύ την νηπιακή. Όμως, υπάρχει μια αέναη δημιουργία και εξάλειψη των συνάψεων, διαδικασία στην οποία στηρίζεται η φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου. Η συνεχής δημιουργία νέων συνάψεων και νευρωνικών κυκλωμάτων εξασφαλίζει την ακεραιότητα όλων σχεδόν των νοητικών μας λειτουργιών.
Σήμερα η επιστήμη παραδέχεται ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει μεγάλη πλαστικότητα ακόμα και στους ενήλικες. Οι σύγχρονες μεθόδοι (π.χ. MRI) μας επιτρέπουν να προχωρήσουμε σε βαθύτερη έρευνα του τρόπου λειτουργίας του εγκεφάλου. Η γνωστή έρευνα (2000, πριν GPS) του University College στους ταξιτζήδες του Λονδίνου, στην οποία διαπιστώθηκε ότι έχει αλλοιωθεί το μέρος του εγκεφάλου που καταγράφει τους χάρτες και την πλοήγηση είναι απόδειξη της πλαστικότητας του εγκεφάλου. Παρόμοιες έρευνες, με εγκεφαλογράφημα έδειξαν ότι π.χ. ο εγκέφαλος των επαγγελματιών μουσικών παρουσιάζει διαφορές σε σύγκριση με άλλων ανθρώπων.
Πολλοί φοβούνται ότι στα γηρατειά θα υπάρχει έκπτωση των νοητικών ικανοτήτων. Ο αριθμός των ατόμων παγκοσμίως που εμφανίζουν άνοια αυξάνεται. Βασική ρίζα του κακού, είναι η περιθωριοποίηση και η αδράνεια (σωματική και πνευματική). Όταν ο εγκέφαλος μείνει χωρίς διέγερση (ερεθίσματα), χωρίς «άσκηση» τείνει όπως και άλλα μέρη του σώματος να ατροφήσει.
Μέχρι τώρα θεωρούσαμε ότι η πλαστικότητα του εγκεφάλου ήταν ιδιότητα μόνο των νεαρών αναπτυσσόμενων εγκεφάλων. Βασικά ποτέ δεν είναι αργά για «άσκηση» του εγκεφάλου. Η δια βίου εκπαίδευση («προπόνηση») έχει επιπλέον όφελος, πέραν της απόκτησης γνώσεων.
