Πώς να μεγαλώσεις παιδιά στην Κύπρο σήμερα με ήσυχη τη συνείδηση ότι κάνεις το καθήκον σου ως γονιός, ως εκπαιδευτικός, ως άνθρωπος τέλος πάντων; Μιλάς. Δε σιωπάς, ούτε θάβεις και αποκρύβεις τις αλήθειες στη νέα γενιά, αν θέλεις αυτή να παραλάβει τα ινία του κράτους με αξιοπρέπεια και συνείδηση ευθύνης.

Στη γειτονιά μου, αυτές τις τελευταίες εβδομάδες του Μάρτη με τις δύο εθνικές επετείους, ξυπνούσαμε με την παρέλαση των παιδιών και το εωθινό, το «δοξαστικό» με τα τύμπανα και τις σάλπιγγες! Αναλογίστηκα τη νέα γενιά, τις εθνικές παρελάσεις, τους σημαιοφόρους, τις δοξολογίες, τις γαλανόλευκες εξέδρες στην Ελληνική πρεσβεία, τους αρχηγούς του κράτους να δέχονται τον χαιρετισμό της δεξιόστροφης κλίσης του κεφαλιού, τα λάβαρα, το στρατιωτικό βήμα και τα ξύλινα, κούφια λόγια των ηγετικών δηλώσεων. Ξεπερασμένα, ακαταλαβίστικα για τα νέα παιδιά, το 2024. Πράξη πατρίδας και τιμής για τους ηλικιωμένους που ένιωσαν στο πετσί τους τι σημαίνει πόλεμος! Για τον τιμημένο αυτό κόσμο, οι εθνικές εκδηλώσεις για το ένδοξο παρελθόν παραμένουν φάροι ζωής.

Και μετά; Αναζήτησα κουράγιο στον Θουκυδίδη και τον Πελοποννησιακό πόλεμο, τον Ηράκλειτο, τον Πλάτωνα, σ’ αυτά που διαδραματίστηκαν στην αρχαιότητα. Όταν ο πόλεμος ήταν πάντων πατήρ και βασιλεύς, και γινόταν μόνο για την απόκτηση υλικών αγαθών και όπου το πλεονέκτημα δεν ήταν τα όπλα αλλά τα χρήματα που δαπανώνται.

Λέχθηκαν μεν στην αρχαιότητα, ισχύουν δε το 2024. Η ανθρωπότητα τίποτα δεν έμαθε μετά από δύο καταστροφικούς παγκόσμιους πολέμους και, προφανώς, συνεχίζει το θέατρο του παραλόγου. Αφενός, να παράσχει όπλα εισπράττοντας το αντίτιμο και, αφετέρου, να στέλνει ανθρωπιστική βοήθεια για τα θύματα των όπλων! Η υποκρισία στον υπέρτατο βαθμό που απλώς επιδεινώνει την αδιέξοδη καταστροφή, τόσο στην Ουκρανία όσο και στη Γάζα.

Κι όλα αυτά συμβαίνουν γύρω μας σε πραγματικό χρόνο.  Άραγε, μιλούν στα σχολεία μας για τον πόλεμο στη γειτονιά μας; Ένας συνειδητοποιημένος εκπαιδευτικός θα μπορούσε ν’ αρπάξει την ευκαιρία και να σχολιάσει στους έφηβους μαθητές και μαθήτριες το ασύλληπτο και απάνθρωπο της απάντησης του Νετανιάχου, ανοίγοντας διάπλατα ένα διάλογο με τα παιδιά. Να μιλήσει για το αποτρόπαιο του πολέμου και την αδήριτη ανάγκη της ειρήνης, για το τι σημαίνει Μεσόγειος και πολιτισμός, τι χάθηκε από τους πολέμους, τι έμεινε, τι θα έπρεπε να προστατεύουμε ως κόρην οφθαλμού.

Να μιλήσει για τα κύματα των μεταναστών που φτάνουν στις ακτές μας, να τους εξηγήσει ότι κανείς δεν εγκαταλείπει την πατρίδα του αν δε είναι σε κίνδυνο η ζωή του και της οικογένειάς του. Και, βεβαίως, το να σκοτώνεις αμάχους είναι παραβίαση του ανθρώπινου δικαιώματος στη ζωή, είναι καταδικαστέα ως πράξη βδελυρή, επαίσχυντη, απάνθρωπη. Και ύβρις η ανερυθρίαστη απάντηση… «συμβαίνουν αυτά σε καιρό πολέμου».

Σήμερα, στη μισή Κύπρο, ένας δεκαπεντάχρονος νέος, μια δεκαπεντάχρονη νέα, μπορεί να συνειδητοποιήσει πώς είναι να πεινάς; Πώς είναι να περιμένεις να πέσουν τα τρόφιμα από τον ουρανό και να τρέχεις ξυπόλυτος να πιάσεις ένα πακέτο μακαρόνια, για την οικογένειά σου; Πώς είναι να περιμένεις για ώρες στην ουρά για ένα πιάτο φαγητό και ένα κομμάτι ψωμί; Πώς είναι να ζεις μέσα στις λάσπες, να κρυώνεις, πώς είναι να μην έχεις στέγη πάνω στο κεφάλι σου, πώς είναι να κυκλοφορείς ανάμεσα στα ερείπια της πόλης σου, να ψάχνεις απεγνωσμένα τη μάνα και τον πατέρα σου, να τρέχεις καθημερινά να κρυφτείς κάθε φορά που ακούς τον απαίσιο ήχο των αεροπλάνων; Ευκαιρία, λοιπόν, να τους εξηγήσουν τι σημαίνει πόλεμος, ο κάθε πόλεμος. Και τους λόγους που γίνονται. Ποιοι είναι οι «μεγάλοι», ποιος ο ρόλος τους και τι συνήθως αποκομίζουν σε βάρος των μικρών και ανυπεράσπιστων.

Πώς να κρύψεις από τα παιδιά τις ευθύνες της παγκόσμιας κοινότητας που κλείνει ερμητικά τα μάτια μπροστά στον αφανισμό ενός έθνους; Δεν μας επιτρέπεται το να σιωπήσουμε, να μη μιλήσουμε στα παιδιά, δεν μας επιτρέπεται να κρατάμε έξω από την Παιδεία, όσα συμβαίνουν μπροστά στα μάτια μας, την ίδια ώρα που επαναλαμβάνουμε με στόμφο και φορτικά το «Δεν ξεχνώ», το δικό μας δίκαιο και την καταπάτηση των δικών μας δικαιωμάτων. Τι διαφορετικό θα πούμε στα παιδιά στις εκδηλώσεις που ξεφυτρώνουν από παντού για τα 50χρονα της εισβολής;

Κανείς άνθρωπος είναι νησί, είπε o Άγγλος ποιητής John Donne.

Λογικό είναι στο μυαλό των σημερινών παιδιών να κυριαρχεί το τικ-τοκ, οι έρωτες, λίγο τα μαθήματα και η αναμονή του άγνωστου που θα φέρει το τέλος της σχολικής ζωής. Ασυνείδητα, όμως, όλοι αντιλαμβάνονται ότι συμβαίνουν πράγματα και θαύματα γύρω τους. Οφείλουμε να τους εξηγήσουμε. Να επιδιώξουμε να αποκτήσουν κριτική στάση, προσφέροντας μια ευκαιρία στον διάλογο και τη συζήτηση που θα διαλευκάνει στο μυαλό τους τα τόσα ερωτήματα που σίγουρα έχουν. Και να ήταν μόνο τα παιδιά;  Διάβασα χθες στο ΦΒ σχόλια ενήλικα κάτω από φωτογραφία βάρκας που μεταφέρει πρόσφυγες. «Εισβολή μεταναστών», έγραφε!

Ως κατακλείδα, τα τραγικά δικά μας εκείνης της μέρας. Οποία αναλγησία μπροστά στις κάμερες της προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του δικού μας προέδρου, αντί να κρατήσουν μονόλεπτη σιγή στη μνήμη των παιδιών που σκότωσαν οι Ισραηλινές δυνάμεις. Η απώλεια, η υπεροψία, η ύβρις ενός κράτους και η καταπάτηση κάθε ανθρώπινου δικαιώματος, έπρεπε να αναδειχθεί ως ξεχωριστής σημασίας εκείνη τη δεδομένη στιγμή. 

…Η Αμάλθεια θα συνεχίσει παρόλα αυτά. Αυτό ως απάντηση, αυτό ως σχόλιο, ως να ήταν το επίτευγμα της Αμάλθειας στο επίκεντρο του πολέμου και όχι ο ίδιος ο πόλεμος, οι σκοτωμοί και η πείνα.  

Ελεύθερα, 7.4.2024