Πάνε πολλά χρόνια τώρα που έχω σχηματίσει τη βεβαιότητα ότι η μέρα που ο κόσμος θα ανατραπεί εκ νέου και η ανθρωπότητα θα επιστρέψει στα σκοτεινά χρόνια του όχι και τόσο μακρινού παρελθόντος, δεν είναι μακριά. Παλαιότερα θεωρούσα, πως αυτό θα συμβεί… «στα γεράματά μας». Εδώ και καιρό όμως, όχι μόνο έπαψα να θέτω τα «γεράματα» ως χρονικό ορόσημο, θεωρώ την «πρόβλεψη» έως και αφελέστατα αισιόδοξη.
Θυμάμαι, λίγους μήνες πριν από τις ευρωεκλογές του 2019, την ανταπάντηση του Νίκου Χριστοδουλίδη – υπουργός των Εξωτερικών τότε – όταν στο τέλος ενός δημοσιογραφικού σεμιναρίου για τον ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το έργο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με είχε ρωτήσει ποιο ήταν το μήνυμα που επέλεξα να στείλω στους πολίτες μέσα από το σύντομης διάρκειας βίντεο που ζητούσε απ’ όλους τους συμμετέχοντες το Γραφείο Ενημέρωσης του Ε.Κ., με σκοπό να τους παρακινήσουμε να προσέλθουν στις κάλπες και να λάβουν μέρος στη ψηφοφορία. Τον θυμάμαι να μου λέει, μεταξύ σοβαρού κι αστείου, «Κλισέ, ρε! Δεν βρήκες κάτι πιο πρωτότυπο;», όταν του είπα πως τα λόγια μου ήταν περίπου τα εξής: Η εν πολλαίς αμαρτίες περιπεσούσα Ευρωπαϊκή Ένωση, ασφαλώς και δεν είναι τέλεια, ωστόσο καλό θα ήταν να μην ξεχνάμε που βρισκόμασταν πριν από μόλις 80 χρόνια – από τη στιγμή, μάλιστα, που ο συνολικός αριθμός των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του, υπολογίζεται ότι μπορεί και να φτάνει τα 80 εκατομμύρια. Μπορείτε να το φανταστείτε; Θα ήταν λάθος τραγικό να θεωρήσουμε δεδομένα όσα στις μέρες μας θεωρούμε και δεδομένα και αυθύπαρκτα στη ζωή μας. Η δημοκρατία, η ελευθερία, η μακρά περίοδος ειρήνευσης με τις όποιες επιμέρους μελανές σελίδες, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η αξιοπρέπεια,… Τίποτα δεν είναι δεδομένο! Όλα ανατρέπονται πολύ εύκολα Και ύστερα είναι που θα φέρει ο φούρνος την πυρά».
Άσχετα εάν σε κάποιους αρέσει ή όχι, εάν συμφωνούμε πολύ, είτε διαφωνούμε πολύ ως προς τον ρόλο της και την αποτελεσματικότητά της, η Ευρώπη δεν παύει να είναι ο μόνος και ο τελευταίος μεγάλος γεωπολιτικός χώρος που προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα και επενδύει σ’ αυτά,υπερασπίζεται το κράτος δικαίου, την ελευθερία και τη δικαιοσύνη, προάγει την πολιτιστική πολυμορφία και ενισχύει τον φιλελεύθερο πλουραλισμό,υπερασπίζεται την ελευθερία έκφρασης και ενθαρρύνει την ανταλλαγή ιδεών, δίνει προτεραιότητα στους θεσμούς και όχι σε αδιαμφισβήτητες ηγετικές προσωπικότητες… Θα ρωτήσετε: Είναι, δηλαδή, τέλεια; Κάθε άλλο. Αδυναμίες δεν υπάρχουν; Σαφέστατα και υπάρχουν! Λάθη και παρεκκλίσεις προκύπτουν; Ασφαλώς και προκύπτουν! Σκοπιμότητες και συμφεροντολογικές προσεγγίσεις; Το μόνο σίγουρο! Ισχύουν όλα και ενδεχομένως και πολλά άλλα!
Ακόμα όμως και έτσι, η Ευρώπη συμβολίζει, πρεσβεύει και προστατεύει έναν τρόπο ζωής που ενοχλεί τα αυταρχικά καθεστώτα. Διότι υπονομεύει τους «πατερούληδες» ηγέτες και έρχεται σε πλήρηαντίθεση με όσα αυτοί πρεσβεύουν και κυρίως εφαρμόζουν: Η Ρωσία, η Κίνα, η Τουρκία, το Ιράν, κάποιες των αφρικανικών χωρών, οι Σαουδάραβες διάδοχοι, οι εκ του θεού υποδειγμένοι ηγεμόνες… Μαζί μ’ αυτούς, δεκανίκια, παραπούλια, παραφυάδες και δούρειοι ίπποι, οι ακροδεξιοί και οι λαϊκίστικες δεξιές δυνάμεις στη Δύση. Όλοι αυτοί θεωρούν την Ευρώπη… αποδυναμωμένη ηθικά, διαβρωμένη αξιακά, ανελεύθερη… Μια Ένωση που πρέπει διαλυθεί εις τα στοιχεία, εξ ων συνετέθη για χάρη της παγκόσμιας ηγεμονίας των ηθικών, των μη διαβρωμένων, με αρχές και αξίες ηγετών … Το παγκόσμιο ιδεολογικό ρεύμα που ενοποιεί όλους αυτούς, αυταρχικούς ηγέτες όπως ο Πούτιν και ο Ερντογάν, λαϊκιστές δεξιούς ηγέτες όπως ο Τραμπ, ο Μπολσονάρο και ο Όρμπαν και ακροδεξιά κινήματα στην Ευρώπη όπως η Λεπέν, ο Σαλβίνι, το AfD κ.ά. είναι καλά γνωστό: Εθνικισμός, αντιμεταναστευτική ρητορική, αντι-ΛΟΑΤΚΙ+ και πατριαρχική ηθική (πατρίς – θρησκεία – οικογένεια), αυταρχισμός, ανελευθερία, υπονόμευση της δημοκρατίας… Ένα ιδεολογικό ρεύμα το οποίο ασφαλώς και χρήζει ξεχωριστής, νηφάλιας και αντικειμενικής ανάλυσης.
Με την επικράτηση του Τραμπ στις αμερικανικές εκλογές, μιας εξαιρετικά πολωτικής προσωπικότητας, του λαϊκίστικου και δημαγωγικού «Make America Grate Again», την απροκάλυπτη συμπόρευση με τον Πούτιν που θέλει να διασπάσει την Ευρώπη, να την αδυνατίσει και να την εξαρτήσει, όπως και με την ευρωπαϊκή ακροδεξιά, βρεθήκαμε αντιμέτωποι με κάτι πρωτόγνωρο: Τα εν πλήρει δόξη αποκαλυπτήρια ενός διεθνούς φαινομένου αυταρχικού εθνικισμού που προσλαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις και τον σχηματισμό ενός ανησυχητικά επικίνδυνου μπλοκ αυταρχικών-λαϊκιστικών καθεστώτων, του οποίοι οι βασικοί παίκτες, Ρωσία, Κίνα, Τουρκία, Ιράν + Trump/MAGA/ευρωπαϊκή ακροδεξιά, έχουν –παρά τις επιμέρους διαφορές, τα διαφορετικά συμφέροντα και ατζέντες- έναν κοινό στόχο: Την υπονόμευση του δυτικού μοντέλου διακυβέρνησης.
Συνεπώς, κάθε άλλο παρά υπερβολικός είναι ο τίτλος του κειμένου. Βρισκόμαστε στην καρδιά μιας παγκόσμιας γεωπολιτικής σύγκρουσης δύο πόλων, όπως τους περιγράψαμε πιο πάνω, που διεξάγεται ως επί τον πλείστον με άλλα μέσα, υβριδικά, ιδεολογικά, τεχνολογικά και πολιτισμικά… Δεν πρόκειται ωστόσο μόνο για έναν γεωπολιτικό αγώνα ισχύος, αλλά και για ιδεολογική μάχη για το μέλλον του κόσμου. Εν ολίγοις, ναι, είμαστε ήδη σε πόλεμο.
Προκύπτει, βεβαίως, ένα καίριο ερώτημα, ανεξαρτήτως της ιδεολογικής που θα δοθεί. Και είναι το εξής: Αν όντως η Ευρώπη υπερασπίζεται έναν καλύτερο τρόπο ζωής, γιατί τόσος κόσμος μέσα στην ίδια την Ευρώπη τον απορρίπτει; Επί του οποίου, θα επανέλθουμε.
