*Εκπρόσωπος Τύπου του Συνδέσμου Λομπιστών και Επαγγελματιών Δημοσίων Υποθέσεων
Η συζήτηση επί του νομοσχεδίου με τίτλο «Περί της Διαφάνειας στις Διαδικασίες Λήψης Δημόσιων Αποφάσεων και Συναφών Θεμάτων Νόμος του 2019» το οποίο θα ρυθμίζει το lobbying στην Κύπρο, έβαλε ίσως για πρώτη φορά στην πολιτική συζήτηση στην Κύπρο τη λέξη lobbying. Ετυμολογικά, η λέξη παραπέμπει στους διαδρόμους (lobbies) της Βρετανικής Βουλής όπου οι πολίτες συναντιούνταν με τους αντιπροσώπους τους πριν και μετά από τις συνεδριάσεις. Σε διάφορες ευρωπαϊκές και όχι μόνο συμμετοχικές δημοκρατίες, τα πολιτικά όργανα και θεσμοί που τις απαρτίζουν είναι εδώ και δεκαετίες συνηθισμένοι να αλληλοεπιδρούν με ομάδες και οργανισμούς οι οποίοι έχουν συγκεκριμένες θέσεις τις οποίες προσπαθούν να προωθήσουν μέσω της διαδικασίας του lobbying. Αυτό είναι άλλωστε και η πεμπτουσία μιας δημοκρατίας που είναι πραγματικά αντιπροσωπευτική.
Το νόμιμο lobbying είναι απαραίτητο κομμάτι της διαδικασίας λήψης αποφάσεων καθώς είναι αυτό που εξασφαλίζει πως προτεινόμενες νέες πολιτικές ή οι μεταρρυθμίσεις των υφιστάμενων, αντανακλούν τις ανάγκες και τις απόψεις των πολίτων της χώρας. Μέσω του lobbying διασφαλίζεται ο τόσο κρίσιμος ανοικτός και πλουραλιστικός διάλογος ο οποίος είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της δημοκρατίας. Σε ένα πραγματικά δημοκρατικό κράτος, το lobbying είναι το όχημα που οδηγεί και διασφαλίζει τη συμμετοχή των πολιτών στην διαδικασία λήψης αποφάσεων και επιτρέπει μια συμμετοχική ζωντανή δημοκρατία.
Ωστόσο για μια σημαντική μερίδα κόσμου σε αρκετές χώρες, το lobbying έχει αρνητική χροιά, αντίθετη από την έννοια που θα έπρεπε να έχει η λέξη. Επί δεκαετίες, το ανεξέλεγκτο και μη ρυθμισμένο lobbying οδήγησε στο να εκλαμβάνεται από τους πολίτες σαν το μέσο το οποίο επιτρέπει στις μεγάλες επιχειρήσεις και συμφέροντα να χρησιμοποιούν τη δημοκρατική διαδικασία σαν μέσο προώθησης ιδιωτικών συμφερόντων μέσω ψηλά αμειβόμενων λομπιστών. Η απουσία διαφάνειας και αυστηρής ρύθμισης του lobbying κατέστησε ένα εργαλείο απαραίτητο για τη συμμετοχική δημοκρατία να έχει μια επιβλαβή επίδραση σε αυτή. Δεν είναι παρά τις τελευταίες δύο δεκαετίες που τόσο σε Ευρωπαϊκό αλλά και τοπικό επίπεδο κατέστη σαφές ότι το lobbying δεν μπορεί να αφήνεται ανεξέλεγκτο και αντίθετα χρειάζεται να ρυθμίζεται. Έχει διαφανεί ότι αν οι δράσεις που αφορούν το lobbying νοσούν από έλλειψη ολοκληρωμένης ρύθμισης, το δημοκρατικό σύστημα δεν μπορεί να προστατεύσει το ίδιο από το ανήθικο lobbying.
Σύμφωνα με έρευνα του Chartered Institute of Public Relations (CIPR) το κοινό φαίνεται να αντιλαμβάνεται την αναγκαιότητα και την χρησιμότητά του lobbying καθώς στην πλειοψηφία του εμφανίζεται θετικό στις διαβουλεύσεις μεταξύ ιδιωτικών επιχειρήσεων, πανεπιστημίων, μη κυβερνητικών οργανώσεων και άλλων ομάδων με βουλευτές, υπουργούς και άλλους αξιωματούχους με σκοπό την προώθηση ιδεών για την ενημέρωση και την επιρροή της δημόσιας πολιτικής. Την ίδια στιγμή, τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων επιθυμεί να γνωρίζει το περιεχόμενο και την φύση των συζητήσεων αυτών. Αυτό καταδεικνύει ότι οι πολίτες δεν είναι αντίθετοι στο lobbying αλλά στο αδιαφανές lobbying. Το αδιαφανές lobbying, είναι η κατάσταση που βιώνουμε σήμερα στην Κύπρο. Αντίθετα, το διαφανές lobbying εκλαμβάνεται όχι μόνο σαν χρήσιμο εργαλείο αλλά και σαν αντικείμενο ενδιαφέροντος. Αυτό είναι που θέλει να επιτύχει το νομοσχέδιο που θα ρυθμίζει το lobbying και το οποίο θα τεθεί προς ψήφιση κατά πάσα πιθανότητα μέσα στον Δεκέμβριο.
Το διαφανές lobbying έχει την δυνατότητα να καλλιεργήσει διαφανείς και ηθικές σχέσεις μεταξύ πολιτικών θεσμών και ηγετών και της κοινωνίας των πολιτών. Η δημοκρατική διαδικασία λήψης αποφάσεων αλλά και όλοι οι θεσμοί που την αποτελούν πρέπει να προστατευτούν μέσω ενός συστήματος ακεραιότητας. Το lobbying μπορεί να είναι διαφανές και να επιτελεί τον πραγματικό του ρόλο στην συμμετοχική δημοκρατία μονάχα αν υπάρχουν στην θέση τους οι κατάλληλες ρυθμίσεις που διασφαλίζουν ότι η διάδραση μεταξύ θεσμών και ομάδων συμφερόντων είναι πληροφορίες στις οποίες οι πολίτες μπορούν να έχουν πρόσβαση. Ήδη αρκετές Ευρωπαϊκές χώρες έχουν φροντίσει να απαντήσουν στην αυξανόμενη ανησυχία του κοινού σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο χαράζεται και εφαρμόζεται η δημόσια πολιτική. Έχουν θεσπίσει νόμους και έχουν εγκαθιδρύσει θεσμούς που αποσκοπούν στην αύξηση της λογοδοσίας των κέντρων λήψεως αποφάσεων αλλά και στην προώθηση της διαφανούς και ηθικής άσκησης πίεσης στα κέντρα αυτά. Είναι καιρός και η Κύπρος να εκσυγχρονίσει το θεσμικό της πλαίσιο και να ρυθμίσει άμεσα τη διαδικασία του lobbying.
