Ο Χρυσόστομος Π. Ρουσής, πρώην διευθυντής σχολείων Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης, καταγράφει λάθη που κάνουμε όταν μιλάμε.
Όσοι αγαπάμε τη γλώσσα μας και ενδιαφερόμαστε για την ποιότητά της, θα πρέπει να θελήσουμε να προσέξουμε μερικά από εκείνα τα λάθη που ακούμε ή διαβάζουμε:
- Σήμερα «η παγκόσμια ειρήνη κινδυνεύει» στην Ουκρανία. Το σωστό είναι: Σήμερα η παγκόσμια ειρήνη διακυβεύεται/ διακινδυνεύει στην Ουκρανία.
Οι πυροσβέστες «κινδυνεύουν τη ζωή τους» για να σβήσουν τις φωτιές. Το σωστό είναι: Οι πυροσβέστες διακινδυνεύουν τη ζωή τους για να σβήσουν τις φωτιές.
«Η υγεία όλων μας διακινδυνεύει» από την σκόνη στην ατμόσφαιρα. Το σωστό είναι: Η υγεία όλων μας κινδυνεύει από την σκόνη στην ατμόσφαιρα.
N.B. (Σημειώστε): διακυβεύω (λόγ.) διακύβευσα : θέτω σε κίνδυνο, (για κάτι αβέβαιο) διακινδυνεύω: διακυβεύω/διακινδυνεύω τη ζωή μου, τη θέση μου – διακυβεύω τα συµφέροντά µου – διακυβεύω την ειρήνη/ τα πάντα. ΣΥΝ. ρισκάρω, ριψοκινδυνεύω: Σήμερα διακυβεύονται οι αρχές και αξίες της ΕΕ. – Στον τζόγο διακυβεύονται σημαντικά ποσά. Vs κινδυνεύω, κινδύνεψα: 1. βρίσκομαι σε κίνδυνο: Οι νέοι κινδυνεύουν από τα ναρκωτικά. 2. αντιμετωπίζω κάτι δυσάρεστο: οι πτυχιούχοι μας κινδυνεύουν να μείνουν άνεργοι.
Επιλεγμένα παραδείγματα: Τα συμφέροντα των κοινοτήτων του Ακάμα διακυβεύονται από τη λήψη αποφάσεων. – Το μέλλον της Ευρώπης διακυβεύεται στη Μεσόγειο.
Σήμερα η ασφάλεια των τροφίμων και η δημόσια υγεία διακυβεύονται.
Διακινδύνευσαν τη ζωή τους για να σώσουν τα σπίτια τους από τις πλημμύρες.
Χωρίς εμβολιασμό, διακινδυνεύεις τη ζωή τη δική σου και των αγαπημένων σου!
(Το βασικό διακύβευμα (μτφ. στοίχημα) της προσεχούς εκλογικής αναμέτρησης θα είναι «ποιος» και «πώς» θα διαχειριστεί το εθνικό μας θέμα και τη γάγγραινα της διαφθοράς). - Το γεύμα σερβίρεται σε μορφή μπουφέ «στην ανάμιση». Το σωστό είναι: Το γεύμα σερβίρεται σε μορφή μπουφέ στη μιάμιση. (μια+μισή)
Η συνεδρία του υπουργικού Συμβουλίου διάρκεσε «τριάμισι ώρες». Το σωστό είναι: Η συνεδρία του υπουργικού Συμβουλίου διάρκεσε τρεισήμισι ώρες. (τρεις ώρες+μισή)
N.B. (Σημειώστε): Τα αριθμητικά με δεύτερο συνθετικό το επίθετο -μισός έχουν το ίδιο γένος με τα ουσιαστικά που ακολουθούν: ο ενάμισης μήνας (ένας μήνας+μισός),
η μιά-μιση ώρα (μια ώρα+μισή), το ενά-μισι κιλό (ένα κιλό+μισό).
Λέμε «τριάμισι» όταν το ουσιαστικό που ακολουθεί είναι ουδέτερο και «τρεισήμισι» στις άλλες περιπτώσεις: τριάμισι χρόνια, τρεισήμισι ώρες.
Επιλεγμένα παραδείγματα: Τα μαθήματα τελειώνουν στη μιάμιση (και όχι: στην ανάμιση). – Το σκάκι κράτησε τρεισήμισι ώρες (και όχι τριάμισι ώρες). – Σε μιάμιση ώρα/ μέρα/ εβδομάδα.
Πηγές: Μπαμπινιώτης Γ. , «Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας». Παπαζαφείρη I. , «Λάθη στη χρήση της γλώσσας μας». Τριανταφυλλίδη Μ. , «Νεοελληνική Γραμματική»
