Να μαθαίνουμε από την ιστορία

Η ιστορία είναι φως που φανερώνει γεγονότα του παρελθόντος. Και τα γεγονότα, ευχάριστα ή δυσάρεστα, συντείνουν στην ενημέρωση και στην αναγκαία σοφία ορθής αντιμετώπισης των πραγμάτων, οπότε παρεμβαίνουν η ολοκληρωμένη γνώση και η διαύγεια των δυνατοτήτων της κρίσης, με πλήρη φωτισμό της μνήμης.

Οι Τούρκοι δεν χρησιμοποιούν την ιστορική μνήμη. Ίσως την φοβούνται. Αλλά τα δεδομένα παραμένουν η βασική αλήθεια. Και συμπληρώνονται με τις παρατηρήσεις των επιστημόνων μελετητών που υποδεικνύουν ότι τα γεγονότα στην ιστορική διαδρομή έρχονται όπως τα κύματα της θάλασσας. Και στην εξέλιξη υπεισέρχονται οι παρεμβάσεις των άγραφων νόμων που επηρεάζουν την πορεία των πραγμάτων κατά τους όρους της Δημιουργίας που νομοθετεί τη μοίρα και την ίδια τη ζωή. Και εγείρει προϋποθέσεις για τη θέα των μορφών των εξελίξεων.

Απαλλάσσει τον ερευνητή από τις εσφαλμένες επιλογές και ιδιαίτερα την αλαζονεία. Και είναι υπέρτατος νόμος πως όταν παραφουσκώνει η αλαζονεία επιφέρει συμφορές. «Ύβρις γαρ εξανθούσα εκάρπισεν στάχυν άτης» (ΠΕΡΣΑΙ, Αισχύλου).

Θα αντείπει ίσως κάποιος πως αυτά συνέβαιναν τω καιρώ εκείνω. Ναι αλλά καταμαρτυρούν το στοιχείο των καταστρεπτικών συνεπειών της αιτίας των γεγονότων. Φανερώνουν την περσική αλαζονεία του Δαρείου, του Ξέρξη, που σφραγίζει την αλαζονεία του Ερντογάν σήμερα. Στους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-13 η ίδια αλαζονεία χαρακτήριζε την τότε τουρκική ηγεσία που εισήγαγε στην πολεμική τα κόλπα που σήμερα εφαρμόζει ο σουλτάνος. Διέταξε το πειρατικό σκάφος «Χαμιδιέ» να αλωνίζει στο Αιγαίο, να κτυπά και να εξαφανίζεται.

Και ο ναύαρχος Κουντουριώτης το κυνήγησε και στη ναυμαχία της Λήμνου συνέτριψε τον τουρκικό στόλο και τον ανάγκασε να καταφύγει στον Ελλήσποντο. Η ίδια αλαζονεία ήταν τα χαρακτηριστικότερα δείγματα σκέψης και συμπεριφοράς του Χίτλερ και του Μουσολίνι που βύθισαν τον κόσμο στην κόλαση, ισοπέδωσαν τις αξίες του. Ο Μουσολίνι είδε την αλαζονεία του να συντρίβεται στις χαράδρες της Πίνδου και καταδιωκόμενη να πνίγεται στη θάλασσα της Αλβανίας. Μήπως η αλαζονεία του Χάρτινγκ δεν συνετρίβη στη χαράδρα του Μαχαιρά και στη σκυταλοδρομία του Θανάτου στον Αχυρώνα;

Στην κρεμάλα η σύγκριση της παλληκαριάς με την αλαζονεία ήταν εξευτελιστική για την βρετανική αυτοκρατορία. Οι Άγγλοι είχαν καταδικάσει 39 αγωνιστές σε θάνατο. Πρόλαβαν και κρέμασαν 9 νέους που πορεύονταν όρθιοι στην καταπακτή ψάλλοντας ύμνους της Ορθοδοξίας και τραγουδώντας εμβατήρια. Οι απόηχοι από την ψαλμουδιά του Πατάτσου συγκλονιστικοί: «ότε κατήλθες προς τον θάνατον η ζωή αθάνατος»…

Όταν μας έπαιρναν με το μαύρο αυτοκίνητο μεταγωγών με άγνωστο προορισμό τραγουδούσαμε το Ζάλογγο και βράδυ πια, η κυριαρχική μελωδία (156 «φως ιλαρόν» του Αθηνογένους μάρτυρος) γαλήνευε το άγριο σκοτάδι των Κεντρικών Φυλακών. Τα επαναστατικά εμβατήρια της ΕΟΚΑ και οι ύμνοι της Ορθοδοξίας θέρμαιναν την παγωνιά των Κρατητηρίων και μελωδούσαν την αγωνία της κράτησης δύο μαρτυρικά χρόνια (1957‒1959).

Αλλά και στα χρόνια της λεγόμενης ανεξαρτησίας απεδείχθη η φενάκη της ψευδαίσθησης ότι η πολιτική της Λευκωσίας αποτελούσε «διεθνές» φαινόμενο! Μάλιστα τότε την πλάνη πλήρωσε ο λαός, με τα παρατεινόμενα δεινά της τουρκικής εισβολής και της τουρκοκρατίας που μηδένισαν την ηγετική αλαζονεία. Η αλαζονεία δεν συγκράτησε την κακοποιό χώρα.
Άφησε την πατρίδα άοπλη και ανίσχυρη, αν και οι τουρκικές προθέσεις αλάλαζαν χρόνια…