Στο συνεχώς εξελισσόμενο τοπίο της ψηφιακής οικονομίας, σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από ταχεία τεχνολογική πρόοδο, η τεχνητή νοημοσύνη (AI) αναδεικνύεται ως ακρογωνιαίος της λίθος, μεταμορφώνοντας ολόκληρες βιομηχανίες και αμφισβητώντας την παραδοσιακή μας κατανόηση περί δημιουργικότητας, καινοτομίας, ευρεσιτεχνίας και εφευρέσεων.
Με την έλευση της τεχνητής νοημοσύνης και της εγκατάστασης της στο σπίτι του καθενός από εμάς, μέσω της ελεύθερης πλέον διάθεσης της στο ευρύ κοινό, μαζί με την ταχεία επέκταση των ψηφιακών τεχνολογιών και της επέκτασης των αυξημένων δυνατοτήτων της, αυξήθηκε επίσης και ο αντίκτυπος της τεχνητής νοημοσύνης στους νόμους περί πνευματικής ιδιοκτησίας, οι οποίοι αρχικά σχεδιάστηκαν για την προστασία της ανθρώπινης δημιουργίας και καινοτομίας, προκαλώντας αναγκαστικά την επανεκτίμηση και αναθεώρηση του τρόπου με τον οποίο κατανοούμε και αποτυπώνουμε νομοθετικά τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.
Η τεχνητή νοημοσύνη έχει φέρει επανάσταση σε διάφορους και διαφορετικούς μεταξύ τους κλάδους, από την υγειονομική περίθαλψη και τα οικονομικά, μέχρι την ψυχαγωγία και τον κλάδο των κατασκευών.
Οι αλγόριθμοι τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να αναλύσουν τεράστιες ποσότητες δεδομένων, να αυτοματοποιήσουν εργασίες και ακόμη και να δημιουργήσουν πρωτότυπο περιεχόμενο.
Η ικανότητα της τεχνητής νοημοσύνης να συγγράφει μέχρι και μικρά ή και μεγάλα λογοτεχνικά κείμενα, να ζωγραφίζει και να συνθέτει μουσική, έχει πυροδοτήσει συζητήσεις σχετικά με το εάν τα έργα που προκύπτουν μπορούν να προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα, αφού οι νόμοι περί πνευματικής ιδιοκτησίας τέθηκαν για τη νομική προστασία και κατοχύρωση του ανθρώπινου πνεύματος και των δημιουργιών του νου, όπως τεχνικές, τεχνολογικές εφευρέσεις παντός είδους, λογοτεχνικά, μουσικά και εν γένει καλλιτεχνικά έργα, σχέδια και σύμβολα που χρησιμοποιούνται στο εμπόριο και οτιδήποτε άλλο μπορεί να θεωρηθεί ότι εμπίπτει στην πνευματική δημιουργία.
Επίσης, οι αλγόριθμοι τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να αναλύσουν υπάρχοντα έργα που προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα και να δημιουργήσουν νέο περιεχόμενο με βάση τα μοτίβα πάνω στα οποία έχουν εκπαιδευτεί και έχουν μάθει από αυτά.
Η νομιμότητα των παρεμβάσεων
Αυτό εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη νομιμότητα του περιεχομένου που δημιουργείται από την τεχνητή νοημοσύνη και τον βαθμό στον οποίο παραβιάζει τα υπάρχοντα πνευματικά δικαιώματα.
Επιπλέον, αμφισβητεί την παραδοσιακή έννοια της πρωτοτυπίας στα δημιουργικά έργα.
Ένα άλλο επιπρόσθετο ζήτημα που εγείρεται είναι και το κατά πόσο οι προγραμματιστές ή οι ιδιοκτήτες της τεχνητής νοημοσύνης θα πρέπει να αναγνωριστούν ως δημιουργοί ή θα πρέπει αυτά τα έργα να τεθούν στον δημόσιο τομέα, πνίγοντας ενδεχομένως την καινοτομία και τα οικονομικά κίνητρα;
Η δημιουργία του Dr. Thaler
Η υπόθεση DABUS AI έχει συγκεντρώσει το ενδιαφέρον όσων ασχολούνται με το συγκεκριμένο ζήτημα, καθότι σε διάφορες δικαιοδοσίες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ, ηγέρθησαν σημαντικά ερωτήματα σχετικά με το καθεστώς της τεχνητής νοημοσύνης ως εφευρέτη στο δίκαιο των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας.
Το DABUS, που σημαίνει “Device for the Autonomous Bootstrapping of Unified Sentience”, είναι ένα σύστημα AI που δημιουργήθηκε από τον Dr. Stephen Thaler. Το σύστημα αυτό, μέσω του δημιουργού του, «συμμετείχε» σε αιτήσεις για κατοχύρωση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας δύο εφευρέσεων που δημιούργησε χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, οδηγώντας σε νομικές προκλήσεις και συζητήσεις σχετικά με το εάν μια τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αναγνωριστεί νομικά ως εφευρέτης.
Η υπόθεση DABUS στις ΗΠΑ
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας και Εμπορικών Σημάτων των ΗΠΑ (USPTO) απέρριψε αρχικά τις αιτήσεις διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας που υποβλήθηκαν με την DABUS, που αναφέρεται ως εφευρέτης, κρίνοντας ότι ο ισχύων ομοσπονδιακός νόμος για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας αναγνωρίζει μόνο φυσικά πρόσωπα ως εφευρέτες.
Αυτή η απόφαση επικυρώθηκε από το Περιφερειακό Δικαστήριο των ΗΠΑ για την Ανατολική Περιφέρεια της Βιρτζίνια, το οποίο τόνισε ότι οι νόμοι για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας δημιουργήθηκαν με γνώμονα τους ανθρώπους – εφευρέτες και η αλλαγή αυτής της ερμηνείας θα απαιτούσε δράση, ήτοι νομοθετική τροποποίηση από το Κογκρέσο, χωρίς να είναι δυνατή η δικαστική παρέμβαση με το νομικό καθεστώς ως έχει, αφού κάτι τέτοιο θα παραβίαζε την διάκριση των εξουσιών.
Η υπόθεση DABUS στο Ην. Βασίλειο
Ομοίως, στο Ηνωμένο Βασίλειο, το Γραφείο Πνευματικής Ιδιοκτησίας (UKIPO) απέρριψε τις αιτήσεις για διπλώματα ευρεσιτεχνίας για τον ίδιο λόγο: ο νόμος απαιτούσε ο εφευρέτης να είναι φυσικό πρόσωπο.
Τα δικαστήρια του ΗΒ, συμπεριλαμβανομένου του Ανώτατου Δικαστηρίου και του Εφετείου, επικύρωσαν αυτήν την απόφαση.
Το Εφετείο του Ηνωμένου Βασιλείου επιβεβαίωσε ότι ένας εφευρέτης πρέπει να είναι άτομο με νομική προσωπικότητα, κάτι που στερείται η τεχνητή νοημοσύνη.
Κατά συνέπεια, συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, όπως το DABUS, δεν μπορούν να αναγνωριστούν ως εφευρέτες, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία του Ηνωμένου Βασιλείου.
Η υπόθεση DABUS στην Ε.Ε.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας (EPO) απέρριψε επίσης τις αιτήσεις για διπλώματα ευρεσιτεχνίας, με την DABUS να αναφέρεται σαν εφευρέτης.
Το EPO δήλωσε ότι το ευρωπαϊκό σύστημα διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας είχε τη νομική απαίτηση ότι ένας εφευρέτης που ορίζεται σε μια αίτηση για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας πρέπει να είναι φυσικό πρόσωπο. Η απόφαση αυτή ευθυγραμμίζεται με την ευρύτερη προσέγγιση στην ΕΕ, δίνοντας έμφαση στο ανθρώπινο στοιχείο στην πράξη της εφεύρεσης.
Οι αποφάσεις σε αυτές τις δικαιοδοσίες αντικατοπτρίζουν μια κοινή νομική ερμηνεία: οι ισχύοντες νόμοι δεν φιλοξενούν εφευρέτες που δεν είναι άνθρωποι. Αυτές οι περιπτώσεις υπογραμμίζουν ένα σημαντικό χάσμα μεταξύ της τεχνολογικής προόδου και των υφιστάμενων νομικών πλαισίων. Προκαλούν μια ευρύτερη συζήτηση σχετικά με το εάν ο νόμος θα πρέπει να εξελιχθεί για να αναγνωρίσει τον ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης σε δημιουργικές και εφευρετικές διαδικασίες, ειδικά καθώς οι δυνατότητες τεχνητής νοημοσύνης συνεχίζουν να προχωρούν.
Αν και σε κανένα νομικό σύστημα δεν έχει ακόμη επιτραπεί η εγγραφή της τεχνητής νοημοσύνης ως εφευρέτη, οι συνεχιζόμενες νομικές συζητήσεις θα μπορούσαν να ανοίξουν τον δρόμο για μελλοντικές αλλαγές στη νομοθεσία, αντανακλώντας την αυξανόμενη ενσωμάτωση των τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης στις διαδικασίες καινοτομίας.
Η υπόθεση DABUS είναι κομβικής σημασίας για την πυροδότηση διεθνούς συζήτησης σχετικά με την ανάγκη νομοθετικών μεταρρυθμίσεων για προσαρμογή στην πραγματικότητα της τεχνητής νοημοσύνης και των δυνατοτήτων της.
Καθώς η τεχνητή νοημοσύνη συνεχίζει να αναδιαμορφώνει το τεχνολογικό μας τοπίο, τα τρέχοντα νομικά πλαίσια παραμένουν βασισμένα σε αρχές που έχουν σχεδιαστεί για ανθρώπους – δημιουργούς και η υπόθεση DABUS υπογραμμίζει την επιτακτική ανάγκη για νομοθετική εξέλιξη για την αντιμετώπιση των πολυπλοκοτήτων που εισάγει η τεχνητή νοημοσύνη στον τομέα της πνευματικής ιδιοκτησίας.
Είναι επιτακτική ανάγκη για τους νομοθέτες να επανεκτιμήσουν και ενδεχομένως να επαναπροσδιορίσουν τι είναι ο εφευρέτης, για να συμβαδίσει με τις τεχνολογικές εξελίξεις.
* Advocates-Legal Consultants
