A. Κουκκίδη: Ο Μπόρις Τζόνσον ανάμεσα σε συμπληγάδες

Δεν υπάρχει σχεδόν καμία αμφιβολία ότι ο Μπόρις Τζόνσον βρίσκεται ανάμεσα σε συμπληγάδες, τις οποίες δύσκολα θα ξεπεράσει, εκτιμά η διεθνολόγος, Άννα Κουκκίδη-Προκοπίου, μετά από τα σκάνδαλα που οδήγησαν στην πρόταση μομφής εναντίον του. Όπως αναφέρει σε συνέντευξη της στο philenews, η νίκη του Τζόνσον στη χθεσινή ψηφοφορία για την πρόταση μομφής δεν μπορεί να θεωρηθεί και τόσο επιτυχημένη, «καθώς το 40% των βουλευτών των Συντηρητικών δεν τον στηρίζουν».

Όσον αφορά το αποτέλεσμα από τις τοπικές εκλογές στη Μ. Βρετανία η κ. Κουκκίδου στέκεται στο γεγονός πως υπάρχει μια βαθύτερη πολιτική κρίση μέσα στους κόλπους των Τόρις. «Ανάμεσα στο εκλογικό σώμα άρχισε να κυριαρχεί η αίσθηση ότι είναι πλέον ώρα για αλλαγή», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Παράλληλα κάνει αποτίμηση των συνεπειών μετά την αποχώρηση της Μ. Βρετανίας από την ΕΕ (Brexit). Σύμφωνα με την κ. Κουκκίδη δημιουργούνται δυσοίωνες συνθήκες για το βρετανικό εμπόριο, ειδικότερα για πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

– Θα μπορούσαμε να πούμε πως ο Μπόρις Τζόνσον αντιμετώπισε επιτυχημένα χθες, μια πρόταση μομφής από το δικό του κόμμα που θα μπορούσε να του είχε στοιχίσει την πρωθυπουργία; Πώς έφτασαν τα πράγματα ως εδώ;

Το ‘επιτυχημένα’ είναι κάπως σχετικό, αφού 40% των βουλευτών των Συντηρητικών δεν τον στηρίζουν. Μπορεί θεωρητικά η ισχνή πλειοψηφία να του εξασφαλίζει τη θωράκιση ενός ακόμα χρόνου στην ηγεσία του κόμματος, πριν να μπορέσει να κατατεθεί ξανά μια πρόταση μομφής εναντίον του, αλλά στην πραγματικότητα κάτι τέτοιο εύκολα μπορεί να ανατραπεί σε πρακτικό επίπεδο. Αυτό συνέβη και στο παρελθόν με την προηγούμενη πρωθυπουργό, Τερέζα Μέι, η οποία επιβίωσε μιας εσωκομματικής πρότασης μομφής, για να εξαναγκαστεί τελικά σε παραίτηση από το κοινοβούλιο, αφού δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει πλειοψηφία για να περάσει τη σημαντικότερη από τις νομολογίες της, αυτή για το Brexit.

Δεν υπάρχει σχεδόν καμία αμφιβολία ότι ο Μπόρις Τζόνσον βρίσκεται ανάμεσα σε συμπληγάδες, τις οποίες δύσκολα θα ξεπεράσει. Η φήμη του έχει καταρρακωθεί, μετά τη διοικητική έρευνα για το λεγόμενο partygate, η οποία αποκάλυψε ότι 83 κυβερνητικά στελέχη, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του πρωθυπουργού και του υπουργού Οικονομικών, συμμετείχαν σε 16 διαφορετικά πάρτι, στο πρωθυπουργικό γραφείο, στην Ντάουνινγκ Στριτ, στη χρονική περίοδο μεταξύ Μαρτίου 2020 και Απριλίου 2021, ενώ η υπόλοιπη χώρα ήταν σε λόκνταουν, υπό αυστηρούς περιορισμούς που απαγόρευαν τις κοινωνικές συναναστροφές. Οι αποκαλύψεις αυτές και η άρνηση του πρωθυπουργού να αναλάβει την ευθύνη για τις πράξεις του έχουν δημιουργήσει ένα τοξικό κλίμα εναντίον του Μπόρις Τζόνσον, ο οποίος αποδοκιμάστηκε από το πλήθος κατά τη διάρκεια των εορτασμών για το Πλατινένιο Ιωβηλαίο της βασίλισσας. Σήμερα, μετά από τρία χρόνια θητείας, ο Τζόνσον βρίσκεται στο ναδίρ της δημοτικότητας του, με μόνο 26% του εκλογικού σώματος να έχει θετική γνώμη για αυτόν.

Το τι φαίνεται να τον έσωσε χθες, παρότι κυριαρχεί η αντίληψη ότι έχει γίνει τοξικός για τους Συντηρητικούς, οι οποίοι αναμένεται να χάσουν ακόμα μια εκλογική αναμέτρηση το τέλος αυτού του μήνα, μετά την πανωλεθρία που δέχτηκαν στις τοπικές εκλογές του Μάϊου, είναι η έλλειψη ενός αντίπαλου δέους μέσα στο ίδιου του το κόμμα. Πέρα των φιλοδοξιών των Τόρυ που υπηρέτησαν σε προηγούμενες κυβερνήσεις, η νυν Υπουργός Εξωτερικών Λιζ Τρας έχει υποπέσει σε αρκετές γκάφες ώστε να αμφισβητείται η αποτελεσματικότητα και οι ικανότητες της, ενώ ο νυν Υπουργός Οικονομικών, Ρίσι Σουνάκ, πέρα της εμπλοκής του στο partygate, έχει να αντιμετωπίσει τις κατηγορίες για προσπάθεια φοροδιαφυγής της δισεκατομμυριούχου συζύγου του.

– Ποιο είναι το δικό σας συμπέρασμα από τις τοπικές εκλογές στη Μ. Βρετανία;

Το εκλογικό αποτέλεσμα αποδεικνύει ότι υπάρχει μια βαθύτερη πολιτική κρίση μέσα στους κόλπους των Τόρις. Μέσα από έρευνες που έχουν γίνει, φαίνεται ότι η πλειοψηφία των συντηρητικών ψηφοφόρων νιώθουν ότι το κόμμα τους περνά μια κρίση αξιών, κάτι το οποίο φάνηκε από την ελαφρότητα με την οποία αντιμετώπισε ο Μπόρις Τζόνσον τα σκάνδαλα που βγήκαν στην επιφάνεια κατά τη διάρκεια της ηγεσίας του. Οι προσπάθειες για συγκάλυψη όχι μόνο του partygate αλλά και άλλων σεξουαλικής φύσεως σκανδάλων (κατηγορίες για σεξουαλική παρενόχληση, βιασμό, χρήση πορνογραφικού υλικού κατά τη διάρκεια κοινοβουλευτικών συνεδριάσεων κτλ.) που έπληξαν βουλευτές του κόμματος, όπως και οι κατηγορίες για οικονομικές εισφορές προς το κόμμα (ακόμα και για ανακαίνιση της πρωθυπουργικής οικίας σύμφωνα με τα γούστα της νέας πρώτης κυρίας) που άνοιγαν συγκεκριμένους διαύλους επικοινωνίας με την Ντάουνινγκ Στρητ, έχουν πλήξει την καρδιά του εκλογικού σώματος. Ακόμα και περιοχές βαθιά Συντηρητικές αρνήθηκαν να στηρίξουν αυτό που χαρακτήρισαν ως ύβρη εκ μέρους του πρωθυπουργού και των συνεργατών του. Ως αποτέλεσμα της ήττας του Συντηρητικού κόμματος, είδαμε άνοδο των Εργατικών αλλά κυρίως των Φιλελεύθερων Δημοκρατών, που αποτελούν μια μετριοπαθή επιλογή για τους δεξιούς ψηφοφόρους που επιθυμούν να στείλουν μήνυμα διαμαρτυρίας αλλά αρνούνται να ψηφίσουν αριστερά.

Πρέπει να σημειωθεί ότι ανάμεσα στο εκλογικό σώμα άρχισε να κυριαρχεί η αίσθηση ότι είναι πλέον ώρα για αλλαγή στη διακυβέρνηση της χώρας, αφού η συνεχόμενη πρωτοκαθεδρία των Τόρις έχει οδηγήσει τη Βρετανία σε αδιέξοδα που δεν μπορούν να λυθούν εν απουσία φρέσκων ιδεών. Το αυξανόμενο κόστος ζωής και η αυξανόμενη φορολογία ξενίζουν τον απλό πολίτη, τους επιχειρηματίες αλλά και τη ραχοκοκαλιά του κυβερνώντος κόμματος, που δύσκολα μπορεί να υπερασπιστεί το τι συμβαίνει στη χώρα. Πολλοί παρομοιάζουν τη Βρετανία ως πλοίο που βολοδέρνει από κρίση σε κρίση, από τον καιρό που ανέλαβε την πρωθυπουργία ο Τζόνσον. Μια κρίση ταυτότητας η οποία συνοδεύεται από μια νέα οικονομική κρίση. Όμως, η απουσία ενός χαρισματικού αντιπάλου στα χαρακώματα της εξακολουθεί να δημιουργεί σοβαρά εμπόδια στη βρετανική αντιπολίτευση.

– Έχουν περάσει σχεδόν δυόμισι χρόνια από την αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ (Brexit). Ποιες είναι οι χειρότερες επιπτώσεις με τις οποίες ήρθε αντιμέτωπη;

Σταθμίζοντας τις κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις του Brexit στη Βρετανία, σίγουρα η απογοήτευση είναι μεγαλύτερη για όσους έτρεφαν θετικές προσδοκίες. Αρχίζοντας με το γεγονός ότι η καμπάνια υπέρ της αποχώρησης από την ΕΕ, στην οποία ηγείτο ο νυν πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, κρίθηκε, μετά από επίσημη έρευνα, ως αναληθής και γεμάτη ανακρίβειες. Αυτό ήταν και το έναυσμα της αντίληψης ανάμεσα στο βρετανικό εκλογικό σώμα ότι ο πρωθυπουργός ψεύδεται, κάτι που βεβαίως ενισχύθηκε με όλα όσα συνέβησαν με το σκάνδαλο του partygate.

Ένα απλό παράδειγμα αποτελούν οι αριθμοί που δόθηκαν ως η εβδομαδιαία εισφορά που θα μπορούσε να γίνει για τη συντήρηση του σχεδόν ετοιμόρροπου συστήματος υγείας της χώρας, του γνωστού NHS, εν απουσία ευρωπαϊκών υποχρεώσεων και οι οποίοι ουδέποτε ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα. Σήμερα, το σύστημα υγείας βρίσκεται σε μια πολύ δυσχερή θέση, λόγω και της πίεσης που δέχθηκε με την πανδημία. Οι λίστες αναμονής έχουν πολλαπλασιαστεί, η ποιότητα προσφοράς υπηρεσιών βρίσκεται στο ναδίρ.

Ο τομέας της γεωργίας και της κτηνοτροφίας βρέθηκε να χάνει γύρω στα 880 εκατομμύρια στερλίνες, από την απουσία των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων, τις οποίες ουδέποτε αναπλήρωσαν ικανοποιητικά οι κρατικές χορηγίες. Οι αγρότες βρέθηκαν χωρίς εργατικά χέρια για να δουλέψουν στις φάρμες τους, αφού οι κοινοτικοί εργάτες αποχώρησαν, αφήνοντας κενές θέσεις εργασίας στις οποίες δεν επιθυμούσαν να εργαστούν οι Βρετανοί. Το ίδιο συνέβη και στον τομέα των μεταφορών, όπου χρειάστηκε να δοθούν προσωρινές άδειες εργασίας με τη μορφή του κατεπείγοντος σε ξένους εργάτες. Παράλληλα με τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν στην αλυσίδα εφοδιασμού και τις καθυστερήσεις στη διακίνηση προϊόντων, οι εμπορευόμενοι επιχειρηματίες βρέθηκαν αντιμέτωποι με μεγάλη γραφειοκρατία, έκδοση πιστοποιητικών καταλληλότητας, ανάγκη για επιπρόσθετες ασφαλιστικές καλύψεις κτλ.

Αν συνοψιστούν τα αυξανόμενα εμπορικά κόστη μαζί με τον πληθωρισμό που συνεχώς ανεβαίνει, δημιουργούνται δυσοίωνες συνθήκες για το βρετανικό εμπόριο, ειδικότερα για πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δεν αντέχουν να επωμιστούν επιπρόσθετες δαπάνες στο εμπόριο με την Ευρώπη, που αποτελούσε την μεγαλύτερη τους αγορά, σε πολλούς τομείς. Μέχρι σήμερα, δεν έχουν βρεθεί ικανοποιητικές εναλλακτικές λύσεις, σε άλλες αγορές.

Ταυτόχρονα, το Brexit δυσκόλεψε τη μετακίνηση των Βρετανών πολιτών, σε χώρες της ΕΕ, δημιουργώντας εντάσεις και καθυστερήσεις, ειδικά μόλις οι νέοι ταξιδιωτικοί κανόνες εφαρμόστηκαν. Γενικότερα, η ζωή των Βρετανών που κατοικούν, εργάζονται ή έχουν ιδιόκτητη περιουσία σε χώρες της Ευρώπης έγινε πιο δύσκολη.

– Ο Βρετανός πρωθυπουργός, Μπόρις Τζόνσον φαίνεται πως τραβά το σχοινί και δεν βάζει τέρμα στην κόντρα του με τους Ευρωπαίους όσον αφορά το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας για το Brexit.

Δεν μπορούμε βεβαίως να μην αναφέρουμε τα προβλήματα που προέκυψαν από τη συμφωνία μεταξύ ΕΕ-Βρετανίας για την αποφυγή ενός σκληρού συνόρου μεταξύ Βορείου Ιρλανδίας (που διοικείται ακόμη από τους Βρετανούς) και της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας (που αποτελεί κομμάτι της Ευρώπης). Αφού η προσπάθεια ήταν να κρατηθεί η νήσος της Ιρλανδίας πρακτικά ενοποιημένη, μια υπόσχεση που απόρρεε από τη Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής η οποία έδωσε τέλος στην αιματοχυσία μεταξύ Προτεσταντών και Καθολικών, ο τελωνειακός έλεγχος των ιρλανδικών προϊοντων, πριν την έλευση τους στη Βρετανία, αποτέλεσμα του Brexit, μεταφέρθηκε στα θαλάσσια σύνορα Βορείου Ιρλανδίας-Βρετανίας. Κάτι που προκάλεσε άλλες πρακτικές και πολιτικές δυσκολίες. Εξού και η προσπάθεια της βρετανικής κυβέρνησης για αναθεώρηση της πρόσφατης σχετικής συμφωνίας με την ΕΕ, η οποία έχει προκαλέσει τη μήνι των Βρυξελλών αλλά και την εκτόξευση κατηγοριών από την αντιπολίτευση για έλλειψη αξιοπιστίας του Μπόρις Τζόνσον σε διεθνές επίπεδο.

-Πιστεύετε πως η εξωτερική πολιτική της Μ. Βρετανίας δεν βρίσκεται σε καλό δρόμο;

Πρόσφατη έρευνα, με αφορμή την επέτειο των 70 χρόνων της βασίλισσας Ελισάβετ στο θρόνο, έδειξε ότι 40% των μεγαλύτερων σε ηλικία πολιτών πιστεύουν ότι η Βρετανία βρίσκεται σήμερα σε μειονεκτικότερη θέση από ότι στην αρχή της βασιλικής θητείας. Παρά τις εξαγγελίες για μια ‘Global Britain’ μετά την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ και παρά τις προσπάθειες ενδυνάμωσης των δεσμών με τις χώρες της Κοινοπολιτείας, οι προσπάθειες δεν έχουν αποδώσει όσο αναμενόταν. Παράδειγμα και οι διαμαρτυρίες που υπήρξαν κατά τη διάρκεια των δύο περιοδειών από μέλη της βασιλικής οικογένειας σε πρώην αποικίες, νυν μέλη της Κοινοπολιτείας.

Όμως, η Βρετανία παραμένει μια πυρηνική δύναμη, με μεγάλη στρατιωτική και οικονομική ισχύ, σημαντικός βραχίονας του ΝΑΤΟ και μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Προσπαθεί να ενισχύσει την ‘ειδική σχέση’ της με την Ουάσιγκτον και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη συμφωνία AUKUS, μεταξύ ΗΠΑ και Αυστραλίας, με την ίδια να δρα ως συνδετικός κρίκος των δύο εταίρων, καταφέρνοντας ένα πλήγμα κατά της γαλλικής παρουσίας στην Ωκεανία και στον Ειρηνικό και ενισχύοντας τον άξονα κατά της Κίνας στην περιοχή. Ταυτόχρονα, συμμετέχει ουσιαστικά στην πολιτική κυρώσεων κατά της Ρωσίας, στηρίζοντας με αποφασιστικό τρόπο την Ουκρανία.

Συμπερασματικά, παρόλες τις αδυναμίες της εξωτερικής της πολιτικής είναι πολύ νωρίς για να ξεγράψουμε τη Βρετανία ως σημαντικό παίκτη στο διεθνές γίγνεσθαι.