Το πρώτο 15θήμερο Νοεμβρίου αναμένεται να αποβεί καθοριστικό για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, καθώς είναι προγραμματισμένη η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή 2021, γνωστή ως σύνοδος COP26. Γύρω στους 130 ηγέτες αναμένεται να συναντηθούν στη Γλασκόβη της Σκωτίας και να λάβουν σημαντικές αποφάσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και τη σταδιακή μείωση των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Μέλη των COP είναι όλα τα κράτη του ΟΗΕ που έχουν υπογράψει τη Σύμβαση – πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (UNFCCC).
Η Τζάνετ Ρόγκαν, Περιφερειακή Πρέσβειρα του Ηνωμένου Βασιλείου για τη Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική, Ανατολική Ευρώπη και Κεντρική Ασία, βρέθηκε στην Κύπρο για το συνέδριο του Ινστιτούτου Κύπρου για την Κλιματική Αλλαγή και έδωσε συνέντευξη στον «Φ» δίνοντας έμφαση σε αυτά που πρέπει να γίνουν για την αναχαίτιση των επιπτώσεων από την κλιματική αλλαγή.
-Δύο εβδομάδες πριν την έναρξη της Παγκόσμιας Συνόδου για το Κλίμα του ΟΗΕ στη Γλασκώβη, βρίσκεστε στην Κύπρο. Μπορείτε να μας πείτε ποιος είναι ο σκοπός της επίσκεψής σας;
-Καλύτερα να εξηγήσω πρώτα τι σημαίνει ο ρόλος του πρεσβευτή περιοχής, για τη Μέση Ανατολή και την Αφρική, των χωρών της Συνόδου για την Κλιματική Αλλαγή (COP26), των χωρών που έχουν υπογράψει τη συνθήκη του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή. Το συνέδριο γίνεται κάθε χρόνο, και φέτος το φιλοξενεί το Ηνωμένο Βασίλειο ως προεδρεύουσα χώρα. Το 2015 η σύνοδος πραγματοποιήθηκε στη Γαλλία και είχε καταλήξει στη Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή, η οποία αποτελεί την πρώτη νομικά δεσμευτική παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα. Οι χώρες τότε είχαν συμφωνήσει ότι κάθε πέντε χρόνια θα γινόταν αξιολόγηση της προόδου και θα συμφωνούσαν νέα προγράμματα και δράσεις για τα επόμενα χρόνια. Η επόμενη μεγάλη σύνοδος του ΟΗΕ για το Κλίμα, η COP26, θα πραγματοποιείτο το 2020 όμως αναβλήθηκε λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού. Στη σύνοδο όλες οι χώρες πρέπει να ενωθούν για να αντιμετωπίσουν από κοινού τις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής και της βιώσιμης ανάπτυξης. Επομένως, θα εξεταστεί η μέχρι τώρα πρόοδος της κάθε χώρας και φιλοδοξούμε στην υιοθέτηση υψηλότερων στόχων όσον αφορά τις εθνικές συνεισφορές στη μείωση των παραγόντων που οδηγούν στην κλιματική αλλαγή.
-Τα μάτια όλου του κόσμου θα είναι στραμμένα στο Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς οι ηγέτες θα συναντηθούν για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής. Τι να αναμένουμε;
-Τα θέματα της ατζέντας είναι ίδια με τη Συμφωνία του Παρισιού και αφορούν τη βιώσιμη κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη, την κλιματική ανθεκτικότητα, καθώς και τη μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Απαιτείται η συνεργασία των τοπικών αρχών, κυβέρνησεων, των πανεπιστημίων και του ιδιωτικού τομέα για το σκοπό αυτό. Στο ΗΒ αποφάσισαν λόγω των προβλημάτων του κορωνοϊού να έχουν περιφερειακούς πρεσβευτές για το συνέδριο ώστε να προωθούν τους στόχους της ημερήσιας διάταξης. Υπάρχουν τέσσερις περιφερειακοί πρεσβευτές. Ένας για την Ασία και την περιοχή του Ειρηνικού, ένας για τη Λατινική Αμερική, άλλος για την ανατολική Ευρώπη και εγώ για την Αφρική και τη Μεσόγειο.
Από τον Ιούνιο ταξιδεύω σε διάφορες χώρες και συζητώ θέματα της κλιματικής αλλαγής και τρόπους συμμετοχής των χωρών στο συνέδριο. Συμμετείχα σε τρία συνέδρια και συζητήσεις στην Κύπρο που έγιναν μέσω του Ινστιτούτο Κύπρου και αφορούσαν την κλιματική αλλαγή στην Ανατολική Μεσόγειο, την κλιματική αλλαγή και την ασφάλεια και την κλιματική αλλαγή στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Ήταν ευκαιρία για μένα να μιλήσω για την COP26 σε σχέση με την κλιματική αλλαγή και πως επηρεάζει την ασφάλεια και τη μετανάστευση και πως αλληλεπιδρούν μεταξύ τους.
-Από 40% σε 55% η ζητούμενη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου…
-Η Κύπρος μαζί με τα αλλά κράτη μέλη της ΕΕ έχουν συλλογικά υποβάλει το αναθεωρημένο πλάνο τους. Το νέο κείμενο, που υποβλήθηκε πρόσφατα στην Γραμματεία της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή, αναθεωρεί τον στόχο της ΕΕ για το 2030 από 40% σε 55% μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Καθορίζει επίσης στόχο για κλιματική ουδετερότητα για το 2050. Όσο περισσότερο διαταράσσουμε το κλίμα, τόσο μεγαλύτεροι είναι οι κίνδυνοι για την κοινωνία και το περιβάλλον μας.
-Τι πρέπει να γίνει για τον περιορισμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής;
-Οι επιστήμονες που συμμετέχουν στη διακυβερνητική επιτροπή για την κλιματική αλλαγή (IPCC) προειδοποιούν ότι η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 1,5°C θα έχει σοβαρές, ακόμη και μη αναστρέψιμες συνέπειες για το περιβάλλον και την κοινωνία μας. Πρόσφατα το IPCC δημοσίευσε συμπεράσματα σχετικά με την πρόοδο που έγινε τα τελευταία πέντε χρόνια (2016-2020) στην αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη, στα οποία φαίνεται πως οι ρυθμοί της ανόδου της στάθμης της θάλασσας έχουν επιταχυνθεί, όπως και η ατμοσφαιρική ρύπανση κλπ.
Φαίνεται ότι από το 2015 έως σήμερα υπήρξε μικρή αύξηση του φαινομένου της υπερθέρμανσης του πλανήτη με βάση την έρευνα. Με κάθε επιπλέον αύξηση της υπερθέρμανσης οι αλλαγές στα ακραία φαινόμενα θα συνεχίσουν να γίνονται εντονότερες.
Η κάθε χώρα το 2015 υποσχέθηκε να εφαρμόσει εθνικό πρόγραμμα για να ανατρέψει την κλιματική αλλαγή, και εισηγήθηκε δράσεις για μείωση των ρύπων. Η κάθε χώρα έχει καταγράψει την μέχρι σήμερα πρόοδο. Φαίνεται ότι δεν έγιναν αρκετά εκ πρώτης όψεως και έτσι οι χώρες πρέπει να επανακαθορίσουν τους εθνικούς στόχους μείωσης των ρύπων.
Τα ΗΕ θα παρουσιάσουν τα αναθεωρημένα πλάνα και ποιες προτάσεις προτίθεται να κάνει η κάθε χώρα. Κάποιες χώρες κινούνται προς τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, άλλες προς την ηλιακή ενέργεια. Στο COP26 θα παρουσιαστούν τα μέτρα που λαμβάνει η κάθε χώρα για να πετύχει τους στόχους. Η Κύπρος έχει ήδη υποβάλει το αναθεωρημένο πλάνο.
Σε τέσσερις άξονες κινείται η σύνοδος της Σκωτίας
-Αναμένετε να εξαχθούν κάποια συμπεράσματα από τη Σύνοδο;
-Στα πέντε χρόνια που γίνεται το συνέδριο μετά το Παρίσι θα εξεταστεί η πρόοδος που έγινε. Οπότε θα διαπιστωθεί στην πράξη εάν επιτεύχθηκε η εφαρμογή της Συμφωνίας του Παρισιού. Μετά από πέντε χρόνια οι χώρες αντιλαμβάνονται καλύτερα τι πρέπει να κάνουν για να εφαρμοστεί η συμφωνία. Το σημαντικό είναι ότι η κάθε χώρα συμφωνεί τα μέτρα που θα λάβει, ώστε να πετύχει το στόχο της και να κλείσουν οι εκκρεμότητες που προέκυψαν από τη συμφωνία του Παρισιού.
Οι τέσσερις βασικοί στόχοι αφορούν την εξασφάλιση μηδενικής κατά συμψηφισμό εκπομπής ρύπων έως το 2050 και η διατήρηση εντός τροχιάς του στόχου συγκράτησης της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου, η προσαρμογή κοινοτήτων και φυσικών οικοσυστημάτων, η κινητοποίηση χρηματοδοτικών πηγών, καθώς και η αναβάθμιση της διεθνούς συνεργασίας κατά της κλιματικής αλλαγής.
-Μπορείτε να μας περιγράψετε τους τέσσερις βασικούς πυλώνες;
-Υπάρχουν τέσσερις τομείς της συμφωνίας για τους οποίους το συνέδριο στη Σκωτία θέλει να δει ότι γίνεται καλύτερη δουλειά. Πρώτος είναι ο περιορισμός των ρύπων που επηρεάζουν τη θερμοκρασία του πλανήτη. Οι τρόποι που μπορούν να μειωθούν οι ρύποι είναι:
- μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας,
- απαλλαγή των μεταφορών σε στεριά, αέρα και νερό από την χρήση ρυπογόνων οχημάτων
- εκσυγχρονισμός των γεωργικών πρακτικών.
Πρόκειται για τρία ζητήματα που προκαλούν μεγάλες εκπομπές αερίων ρύπων στην ατμόσφαιρα. Κάθε χώρα θα δεσμευτεί να μειώσει τους ρύπους που πηγάζουν από τους τομείς αυτούς.
Ο δεύτερος πυλώνας έχει να κάνει με την αλλαγή του τρόπου που ζούμε και δουλεύουμε, όπως είναι η χρήση συστημάτων κλιματισμού στην εργασία και στο σπίτι, ενώ θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε νέες τεχνολογίες. Άλλος τρόπος είναι η χρήση μαζικών μέσων μεταφοράς αντί αυτοκινήτων, η χρήση λιγότερου νερού και πως επηρεάζεται ο τρόπος ζωής από τις αλλαγές αυτές.
Ο τρίτος πυλώνας αφορά τη χρηματοδότηση και τη μεταφορά κονδυλίων από τις ανεπτυγμένες χώρες στις αναπτυσσόμενες. Για το σκοπό αυτό, οι ανεπτυγμένες χώρες δεσμεύτηκαν να δίνουν εισφέρουν κεφάλαια της τάξης των €100 δισ. ετησίως. Πολλές χώρες αδυνατούν να έχουν πρόσβαση στα χρήματα.
Και ο τέταρτος πυλώνας αφορά τη συνεργασία των χωρών μεταξύ τους αλλά και εντός της χώρας να γίνονται συνεργασίες μεταξύ των φορέων.
Εμπορικά πιο εφικτές η ηλιακή και αιολική ενέργεια
-Η Κύπρος, σύμφωνα και με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, είναι αποφασισμένη να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να επιτύχει τους στόχους της συμφωνίας του Παρισιού. Με ποιους τρόπους μπορεί να επιτευχθούν οι στόχοι που έβαλε η χώρα μας;
-Στην Κύπρο φέτος είχατε σοβαρές πυρκαγιές που συνδέονται άμεσα με τη μειωμένη βροχόπτωση, την ξηρασία, αλλά και τις λανθασμένες μεθόδους της γεωργοκτηνοτροφίας. Πρέπει λοιπόν να βρεθούν τέτοιοι τρόποι ώστε να γίνεται δυσκολότερο για μια πυρκαγιά να εξαπλώνεται. Περαιτέρω, η κύρια πηγή ενέργειας στην Κύπρο είναι το μαζούτ. Θα μπορούσε σε πρώτο στάδιο η Κύπρος να μειώσει την εξάρτηση της στους υδρογονάνθρακες και να χρησιμοποιεί φυσικό αέριο που είναι λιγότερο επιβλαβές. Ακολούθως πρέπει να φύγει εντελώς από τους υδρογονάνθρακες και να κάνει στροφή στην παραγωγή ηλεκτρισμού από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Πλέον, τόσο η ηλιακή, όσο και η αιολική ενέργεια είναι εμπορικά πιο εφικτές με τις νέες τεχνολογίες.
Μια άλλη αλλαγή που μπορούσε να γίνει είναι η στροφή στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και κυρίως οι δημόσιες συγκοινωνίες να κινούνται ηλεκτρικά. Για ένα νησί όπως η Κύπρος είναι πολύ ωφέλιμο και συμφέρον να έχει οχήματα που κινούνται μόνο με ηλεκτρισμό.
-Υπάρχουν τρόποι από τις θεωρίες να προχωρήσουμε σε έργα;
-Πρέπει η κάθε χώρα να συμφωνήσει να αναλάβει τις ευθύνες της για τα μέτρα που υπόσχεται ότι θα εφαρμόσει. Εφόσον υπάρχει θέληση από την κυβέρνηση, τους πολίτες και τον ιδιωτικό τομέα όλα μπορεί να επιτευχθούν. Για παράδειγμα, η Κίνα αποφάσισε να σταματήσει να χρηματοδοτεί την ανέγερση μονάδων που δουλεύουν με άνθρακα για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Επιπλέον, οι ΗΠΑ μετά την αποχώρηση από τη συμφωνία του Παρισιού, επανεντάχθηκαν μετά την ανάληψη της προεδρίας από τον Μπάιντεν.
Βλέπουμε την Τουρκία ενώ συμφώνησε αρχικά στη συμφωνία του Παρισιού, δεν την κύρωσε ποτέ στο κοινοβούλιο. Μόλις πρόσφατα ωστόσο η Τουρκία τελικά επικύρωσε τη Συμφωνία.
Η κλιματική αλλαγή είναι παγκόσμια και επηρεάζει όλους τους ανθρώπους χωρίς να ξεχωρίζει χώρες. Βλέποντας λοιπόν τις αλλαγές που συμβαίνουν με τις πυρκαγιές, την ξηρασία, την εμφάνιση ακραίων φαινομένων, οι χώρες εκμεταλλεύονται τη διαθέσιμη τεχνολογία για να προσαρμόσουν τη στάση τους.
Η ηλιακή ενέργεια έγινε αρκετά φθηνή και πωλείται παγκοσμίως με ευνοϊκούς όρους σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Οι χώρες θέλουν να κινηθούν προς τις κατευθύνσεις αυτές αλλά χρειάζονται μεγαλύτερη χρηματοδότηση και προγραμματισμό και προσπαθούν να αποφεύγουν επενδύσεις σε παλαιές τεχνολογίες που δεν θα τους εξυπηρετούν στο μέλλον.
