Δολοφονία χαρακτηρίζει την ευθανασία υγιών πλην αδέσποτων (εγκαταλελειμμένων σκύλων) η Ομοσπονδία Φιλοζωικών Οργανώσεων Κύπρου με την επωνυμία «Φωνή για τα Ζώα της Κύπρου».
Κάνει λόγο για μία βάρβαρη και ανήθικη πρακτική και δεν αρμόζει σε μια αναπτυγμένη και ευαισθητοποιημένη ευρωπαϊκή κοινωνία, άρα και μη αποδεκτή από την κοινωνία των πολιτών.
Μιλώντας στον «Φ», η πρόεδρος της Φωνής για τα Ζώα της Κύπρου Mαίρη Χρυσοχού – Αναστάση για το θέμα που συζητείται στη Βουλή στο πλαίσιο των τροποποιήσεων του περί σκύλων νόμου όπως το θέτει η «Φωνή» φαίνεται να βρίσκει σύμφωνους βουλευτές μέλη της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Περιβάλλοντος που προβληματίζονται ιδιαίτερα σε σχέση με την πρόβλεψη δυνατότητας ευθανασίας ιδίως όταν δεν πρόκειται για επικίνδυνο σκύλο.
Ωστόσο έχουν έντονες επιφυλάξεις οι τοπικές Αρχές που επιθυμούν να μην αλλάξει κάτι στην ισχύουσα νομοθεσία. Σύμφωνα με την πρόταση τα αδέσποτα σκυλιά κατάσχονται από τις τοπικές Αρχές, φυλάσσονται σε υποστατικό προσωρινής φύλαξης και αν μέσα σε 30 ημέρες δεν καταστεί εφικτό να διατεθεί σε οργάνωση προστασίας ζώων ή σε άλλο πρόσωπο, τότε παραδίδεται στις κτηνιατρικές Υπηρεσίες με σκοπό την ευθανασία.
Ήρθε η ώρα, σημειώνει η «Φωνή», η Πολιτεία να λάβει σοβαρά υπόψη τη βούληση του λαού και να εξετάσει το δικαίωμα στη ζωή των ζώων, με βάση τις εκτεταμένες έρευνες επιστημόνων, οι οποίοι ασχολούνται με τον τομέα των δικαιωμάτων των ζώων.
Η μέθοδος της ευθανασίας για τον έλεγχο του υπερπληθυσμού των ζώων συντροφιάς, εφαρμόζεται παγκοσμίως με λίγες μόνο εξαιρέσεις στον κανόνα. Με τα χρόνια, η ευθανασία υγιών ζώων έχει γίνει αντικείμενο πολλών συζητήσεων με πολλούς υποστηρικτές της απαγόρευσης αυτής της άθλιας πρακτικής, η οποία αμαυρώνει την κουλτούρα μας ως λαός.
Έχουν διεξαχθεί αρκετές μελέτες από κορυφαίους επιστήμονες που έχουν αποδείξει ότι τα ζώα είναι πλήρως σκεπτόμενες και συναισθηματικές οντότητες που απαιτούν παρόμοιο «δικαίωμα στην ζωή» με τους ανθρώπους, υποστηρίζοντας ότι η γλώσσα δεν είναι απαραίτητη για να έχουμε πεποιθήσεις για την εκμάθηση και παραδειγματίζει τη μέθοδο με την οποία τα παιδιά, αρχικά, πρέπει να έχουν προ-λεκτικές πεποιθήσεις για να μάθουν τη γλώσσα. π.χ. Αν σε ένα παιδί δείξουν μια μπάλα ενώ κάποιος λέει τη λέξη «μπάλα», το παιδί πρέπει να πιστέψει ότι το αντικείμενο είναι το συγκεκριμένο πράγμα που αναφέρεται. Χωρίς αυτή την πεποίθηση, η σύνδεση μεταξύ της μπάλας και της λέξης «μπάλα» δεν μπορεί να αναπτυχθεί. Αυτή η πεποίθηση, ωστόσο, πρέπει να υπάρχει πριν από τη γλώσσα και είναι επίσης προϋπόθεση για την εκμάθηση της γλώσσας (Tom Regan (Case for Animal Rights 39).
Ο Tom Regan συνδέει αυτό το παράδειγμα με συμπεριφορές των ζώων οι οποίες υποδηλώνουν ότι όντως έχουν πεποιθήσεις όπως: «Μπορούμε να υποθέσουμε ότι ο σκύλος Φίντο επιλέγει να κατευθυνθεί προς το κόκαλό του αφού το επιθυμεί, με το σκεπτικό ότι η προηγούμενη εμπειρία του έχει διδάξει να πιστεύει ότι θα είναι νόστιμο» (π. στο Garner 23). Ομοίως, μια γάτα αρχίζει να γουργουρίζει καθώς πλησιάζει τα πόδια του ιδιοκτήτη της, σαφώς με την προσδοκία και την πεποίθηση ότι μια τέτοια ενέργεια θα οδηγήσει σε μια απάντηση από τον ιδιοκτήτη (π.χ. χάιδεμα) την οποία η γάτα θα βρει ευχάριστη. Επομένως, τα ζώα δείχνουν προτιμήσεις για πράγματα και έχουν την ικανότητα να ξεκινούν ενέργειες για να δουν ότι αυτές οι προτιμήσεις πληρούνται. Αυτό σημαίνει ότι τα ζώα ενδιαφέρονται να ζήσουν, όχι για να μπορούν να κάνουν σχέδια για τη ζωή τους, αλλά για να συνεχίσουν να ικανοποιούν τις προτιμήσεις τους.
Αυτό φαίνεται να ισχύει, ότι τα ζώα ενδιαφέρονται να ζήσουν, αφού το κίνητρο για ζωή είναι ο βασικότερος σκοπός της εξέλιξης. Τα ζώα είναι φτιαγμένα έτσι ώστε να κάνουν ό,τι μπορούν για να παραμείνουν ζωντανά μέχρι να μπορέσουν να αναπαραχθούν. (Tom Regan, πρώην καθηγητής στο North Carolina State University – Case for Animal Rights)
Σύμφωνα με τον Donald Griffin, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Rockefeller, τα μη ανθρώπινα ζώα είναι ικανά να έχουν τον ίδιο τύπο γνώσης με τους ανθρώπους που βασίζονται, εν μέρει, σε παρόμοια νευροφυσιολογία.
Από την παρατήρηση της συμπεριφοράς εκατοντάδων ειδών για αρκετές δεκαετίες, ισχυρίζεται ότι οι επικοινωνίες που έχει παρατηρήσει σε πολλά είδη (π.χ. ο χορός των μελισσών, ο ηχοεντοπισμός των δελφινιών ή ακόμα και οι χειρονομίες ενός ιδιοκτήτη προς τον σκύλο του) υποδηλώνουν την ικανότητα περίπλοκων νοητικών διεργασιών.
Ο Tom Regan προχωρά αυτές τις απόψεις ένα βήμα παραπέρα, λέγοντας ότι «αντίληψη, μνήμη, επιθυμία, πεποίθηση, αυτοσυνείδηση, πρόθεση, αίσθηση του μέλλοντος – αυτά είναι από τα κύρια χαρακτηριστικά της ψυχικής ζωής κανονικών θηλαστικών ζώων ηλικίας ενός έτους ή περισσοτέρων» (Case for Animal Rights 81). Τα επιχειρήματα των Griffin και Regan οδηγούν στην άποψη ότι τα ζώα έχουν «εγγενή αξία» και ότι πρέπει να μοιράζονται τα ίδια δικαιώματα στη ζωή με τους ανθρώπους (Animal Minds 246).
Προσδιορισμός ποιότητας ζωής
Η συζήτηση για την ποιότητα ζωής είναι πραγματικά το σημαντικό ζήτημα που βασίζεται στις αποφάσεις για την ευθανασία των ζώων.
Η Marian Stamp Dawkins, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, καθορίζει μια μέθοδο για τον προσδιορισμό της ποιότητας ζωής ενός ζώου. Όπως οι άνθρωποι συνεχίζουν να κάνουν πράγματα στα οποία βρίσκουν ευχαρίστηση, έτσι και τα ζώα. Το αντίθετο ισχύει επίσης. Τα ζώα και οι άνθρωποι δεν θα συνεχίσουν να κάνουν πράγματα που δεν τους αρέσουν. Η Dawkins χαρακτηρίζει αυτές τις τάσεις ως θετικές και αρνητικές ενισχύσεις, αντίστοιχα. Όταν ένα ζώο σταματά να κάνει πράγματα που προέρχονται από θετικές ενισχύσεις, θα μπορούσε να σημαίνει ότι η ποιότητα ζωής του ζώου μειώνεται (Dawkins 940). «Τείνω να συμφωνώ με αυτό». «Αν έφτανα στο σημείο να μην μπορούσα να κάνω τα πράγματα που με έκαναν ευτυχισμένη, ενώ δεν μπορούσα να αποφύγω επώδυνα πράγματα, η ποιότητα της ζωής μου θα ήταν αρκετά χαμηλή. Αυτό με φέρνει στη συνέχεια σε μια πιθανή προσέγγιση για την ευθανασία κατοικίδιων ζώων που χρησιμοποιεί τη μέτρηση της ποιότητας ζωής».
Χώρες που απαγόρευσαν την ευθανασία υγιών σκύλων
Σε Ελλάδα, Ιταλία, Ταϊβάν, Ινδία, Αυστρία, Γερμανία και Ολλανδία η ευθανασία επιτρέπεται μόνο όταν υπάρχουν λόγοι όπως ανίατη ασθένεια ή σοβαρά προβλήματα συμπεριφοράς που καθιστούν το σκύλο επικίνδυνο. Στην Ολλανδία, η θανάτωση λόγω προβλημάτων συμπεριφοράς, επιτρέπεται μόνο εάν το πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί μέσω εκπαίδευσης και συμβουλών συμπεριφοράς προς τον ιδιοκτήτη.
Στην Ελλάδα χρειάζεται τη διάγνωση δυο κτηνιάτρων για να προχωρήσουν στην ευθανασία. Στην Ινδία έχει κριθεί ακόμη και από το Ανώτατο Δικαστήριο ότι μόνο «ανεπανόρθωτα άρρωστα» και «θανάσιμα τραυματισμένα» σκυλιά μπορούν να υποβληθούν σε ευθανασία, και αυτό επίσης με ανθρώπινο τρόπο, και η ευθανασία ενός υγιούς σκύλου μπορεί να επιφέρει νομική δίωξη σύμφωνα με το άρθρο 11(1) του Νόμου Πρόληψη κατά της σκληρότητας στα ζώα και το άρθρο 429 του Ινδικού Ποινικού Κώδικα.
Στην Κύπρο, ο Περί Προστασίας και Ευημερίας των Ζώων Νόμος 46(1)/1994 Άρθρο 31.-(1) (η), (ζ) Απαγορεύει την ευθανασία υγιών ζώων εκτός αν βρίσκονται σε μη αναστρέψιμη κακή κατάσταση υγείας, ώστε οποιαδήποτε προσπάθεια παράτασης ή διατήρησης αυτού εν ζωή, θα ήταν ασυμβίβαστη με ένα εύλογα αποδεκτό επίπεδο ευημερίας του ζώου ή θα αποτελούσε άμεσο κίνδυνο για την υγεία ή την ασφάλεια ανθρώπων ή άλλων ζώων, η αρμόδια αρχή δύναται, κατόπιν κοινής εισήγησης δύο κτηνιατρικών λειτουργών του Τμήματος Κτηνιατρικών Υπηρεσιών, να διατάξει την άμεση θανάτωση του ζώου, με τη χρήση μιας από τις γενικά αποδεκτές μεθόδους ευθανασίας.
Σύμφωνα με την πρόεδρο της Φωνής για τα Ζώα της Κύπρου Mαίρη Χρυσοχού- Αναστάση υπάρχει σύγκρουση ανάμεσα στις πρόνοιες της νομοθεσίας όσον αφορά το θέμα της ευθανασίας ζώων τα οποία είναι υγιή. Ενώ στον Περί Ευημερίας και Προστασίας των Ζώων Νόμο, η ευθανασία υγιών ζώων απαγορεύεται, παρόλα αυτά στα Εδάφια 2 και 3 του άρθρου 6 του Περί Σκύλων Νόμου (184(Ι)/2002), αναφέρονται τα ακόλουθα:
(2) Σε περίπτωση που ύστερα από σχετική καταγγελία της αρμόδιας αρχής στην Επαρχιακή Επιτροπή Ευημερίας Ζώων, η τελευταία διαπιστώσει έπειτα από σχετική έρευνα ότι ιδιοκτήτης σκύλου ενεργεί κατά παράβαση των διατάξεων του παρόντος άρθρου, τότε ο σκύλος του παραδίδεται στην αρμόδια αρχή. Η αρμόδια αρχή μεριμνά στη συνέχεια μέσω της Επαρχιακής Επιτροπής Ευημερίας των Ζώων για τη διάθεσή του σκύλου σε οργάνωση προστασίας των ζώων ή σε άλλο πρόσωπο.
(3) Αν η διάθεση του σκύλου με βάση το εδάφιο (2) σε οργάνωση προστασίας ζώων ή σε άλλο πρόσωπο δεν καθίσταται δυνατή μέσα σε τριάντα μέρες από την ημέρα που ο σκύλος παραδίδεται στην αρμόδια αρχή, τότε ο σκύλος παραδίδεται στις Κτηνιατρικές Υπηρεσίες για ευθανασία.
Πότε η ευθανασία γίνεται ηθική
Η πρόεδρος της Φωνής για τα Ζώα της Κύπρου υπογραμμίζει ότι οι κτηνίατροι δεν μπορούν να αγνοήσουν το γεγονός ότι τα κατοικίδια είναι ζωντανές, σκεπτόμενες και συναισθηματικές οντότητες. «Η συμβατική άποψη της ευθανασίας των ζώων θεωρεί ότι τα ανθρώπινα συμφέροντα είναι πάντα ανώτερα από τα συμφέροντα των ζώων. Αυτή η άποψη υποστηρίζει ότι οι ζωές των ζώων μπορούν να θυσιαστούν ηθικά προς όφελος των ανθρώπινων συμφερόντων και ότι η μόνη υποχρέωση του ανθρώπου προς τα ζώα είναι να τους δώσει μια ζωή με όσο λιγότερο πόνο είναι λογικό που τελειώνει ανώδυνα», σημειώνει.
Σύμφωνα με την κ. Αναστάση, αυτή η άποψη αποτυγχάνει να δώσει αρκετή πίστη στην αίσθηση των κατοικίδιων ζώων. Πολλά θηλαστικά όχι μόνο έχουν την ικανότητα να αισθάνονται πόνο και ταλαιπωρία όπως οι άνθρωποι, αλλά έχουν επίσης ενδιαφέρον να ζήσουν για να φροντίσουν ώστε να ικανοποιηθούν οι «προτιμήσεις» τους. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι τα ζώα δεν μπορούν να αντικατασταθούν και έχουν εγγενή αξία. Υπονοεί επίσης ότι η αιτιολόγηση για την ευθανασία των ζώων, είναι η ίδια με αυτή των ανθρώπων. Επομένως, σημειώνει, θα πρέπει να επιτρέπεται στα ζώα να συνεχίσουν να ζουν και να λαμβάνουν ιατρική περίθαλψη, εφόσον έχουν τη δυνατότητα να κάνουν οποιοδήποτε από τα πράγματα που τους έχουν δώσει ευχαρίστηση. Όταν δεν μπορούν πλέον να κάνουν αυτά τα πράγματα, η ευθανασία θα γινόταν ηθική.
