Το Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων (ΜΠΔ) εταιρειών και άλλων νομικών οντοτήτων θεωρείται πλέον γεγονός. Από σήμερα Τρίτη θα είναι διαθέσιμο στις αρμόδιες εποπτικές Αρχές και μέσω της ηλεκτρονικής του μορφής.
Αυτό σημαίνει πως υπηρεσίες και τμήματα της Πολιτείας, όπως η Μονάδα Καταπολέμησης Αδικημάτων Συγκάλυψης (ΜΟΚΑΣ), το Τμήμα Τελωνείων, το Τμήμα Φορολογίας και η Αστυνομία Κύπρου, θα έχουν άμεση και απεριόριστη πρόσβαση σ΄ αυτό. Με απλούς όρους, η δημιουργία του ισοδυναμεί με την παροχή ενός αξιόπιστου όπλου για τις Αρχές που είτε θέλουν να καταπολεμήσουν αδικήματα οικονομικής φύσεως, είτε να ασκήσουν τον εποπτικό τους ρόλο αποτελεσματικά και χωρίς χρονοβόρες διαδικασίες.
Άλλωστε, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όταν αποφάσιζε το 2015 να επιβάλει στα κράτη-μέλη την τήρηση Κεντρικού Μητρώου των Πραγματικών Δικαιούχων Εταιρειών και άλλων Νομικών Οντοτήτων απέβλεπε στην πρόληψη και καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Με άλλα λόγια, κανείς πλέον δεν θα μπορεί να κρύβεται πίσω από τους μετόχους/συνεταίρους των εταιρειών/συνεταιρισμών και δαιδαλώδεις διαδρομές.
Η σημασία που έχει το Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων – γνωστό διεθνώς ως UBO (Ultimate Beneficial Owner) – αναδεικνύεται μέσα από τη συνέντευξη που παραχώρησε στον «Φ» η Έφορος Εταιρειών και Διανοητικής Ιδιοκτησίας Ειρήνη Μυλωνά-Χρυσοστόμου.
Η κ. Μυλωνά-Χρυσοστόμου στην αρχική της τοποθέτηση δεν έκρυψε το συναίσθημα ικανοποίησης για την επίτευξη της τελικής λύσης για το Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων: «Είναι με ιδιαίτερη ικανοποίηση που ανακοινώνω σήμερα τη λειτουργία της τελικής λύσης του Μητρώου Πραγματικών Δικαιούχων (ΜΠΔ). Τους τελευταίους τρεις μήνες καταβλήθηκαν υπεράνθρωπες προσπάθειες από όλους μας στο Τμήμα ώστε να καταστεί εφικτή η έναρξη της τελικής λύσης, σε συνεργασία και με το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, το Τμήμα Υπηρεσιών Πληροφορικής καθώς και την ανάδοχο εταιρεία που ανέλαβε τον σχεδιασμό και στήσιμο της τελικής ηλεκτρονικής λύσης».
Η Έφορος Εταιρειών, δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει τους συνεργάτες της για την επίτευξη του στόχου: «Θέλω πραγματικά να ευχαριστήσω όλους τους συναδέλφους και την ανάδοχο εταιρεία που εργάστηκαν με ταχύτατους ρυθμούς σε πολύ στενά χρονοδιαγράμματα και υπό πίεση ώστε να υλοποιήσουμε το έργο αυτό το οποίο αποτελεί ενωσιακή υποχρέωση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο στόχος, ωστόσο, του ΜΠΔ έχει ιδιαίτερη βαρύτητα καθότι αναμένεται να συμβάλει στην καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και την χρηματοδότηση της τρομοκρατίας μέσω της αυξημένης διαφάνειας που επιδιώκεται με την καταχώρηση των πληροφοριών των Πραγματικών Δικαιούχων. Το εργαλείο αυτό θα παρέχει στις αρμόδιες και εποπτικές Αρχές και τις υπόχρεες οντότητες άμεση πρόσβαση σε ακριβείς και επικαιροποιημένες πληροφορίες σχετικά με τους πραγματικούς δικαιούχους των εταιρειών και άλλων νομικών οντοτήτων διευκολύνοντας και ενισχύοντας τις προσπάθειες και ενέργειες τους για εξέταση πολύπλοκων εταιρικών δομών με στόχο τον εντοπισμό ενδεχόμενων παράνομων δραστηριοτήτων».
Τι είναι το Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων;
Είναι ηλεκτρονικό κεντρικό μητρώο που περιέχει πληροφορίες σχετικά με τους πραγματικούς δικαιούχους εταιρειών και άλλων νομικών οντοτήτων.
Πώς ορίζεται ένας πραγματικός δικαιούχος;
Είναι το φυσικό πρόσωπο ή πρόσωπα, τα οποία τελικά κατέχουν ή ελέγχουν τον πελάτη και/ή το ή τα φυσικά πρόσωπα για λογαριασμό των οποίων διεξάγεται συναλλαγή ή δραστηριότητα.
Γιατί δημιουργήθηκε το Μητρώο και ποιος είναι ο στόχος του;
Στις 20 Μαΐου 2015, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέδωσε την Οδηγία (ΕΕ) 2015/849 (η «4η Οδηγία κατά της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες»). Η 4η Οδηγία κατά της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες απαιτεί από τα κράτη μέλη να τηρούν Κεντρικό Μητρώο των Πραγματικών Δικαιούχων Εταιρειών και άλλων Νομικών Οντοτήτων εντός των αντίστοιχων δικαιοδοσιών τους. Το 2018 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέδωσε την Οδηγία (ΕΕ) 2018/843 (η «5η Οδηγία κατά της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες»), τροποποιώντας την 4η Οδηγία κατά της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες. Ο στόχος είναι η πρόληψη και καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας μέσω της ενισχυμένης διαφάνειας των πληροφοριών σχετικά με τον ΠΔ, η οποία μπορεί να αποτελέσει αποτρεπτικό παράγοντα.
Ποια είναι η αρμόδια Αρχή για την τήρηση του ΜΠΔ εταιρειών και άλλων νομικών οντοτήτων;
Σύμφωνα με τον Νόμο 188(Ι)/2007 ως τροποποιήθηκε και την Οδηγία Κ.Δ.Π. 112/2021 o Έφορος Εταιρειών είναι η αρμόδια Αρχή για να καταρτίζει, τηρεί και δημοσιεύει αποκλειστικά σε ηλεκτρονική μορφή Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων Εταιρειών και Άλλων Νομικών Οντοτήτων στο οποίο φυλάσσονται πληροφορίες σχετικά με τους πραγματικούς δικαιούχους τους.
Ποιες εταιρείες έχουν υποχρέωση καταχώρησης των στοιχείων των πραγματικών τους δικαιούχων στο Μητρώο;
Οι εταιρείες που έχουν συσταθεί ή εγγραφεί βάσει του περί Εταιρειών Νόμου, Κεφ. 113, οι ευρωπαϊκές δημόσιες εταιρείες περιορισμένης ευθύνης και οι συνεταιρισμοί.
Ποιος έχει υποχρέωση καταχώρησης των στοιχείων των ΠΔ στο ΜΠΔ;
Οι κυπριακές νομικές οντότητες και οι αξιωματούχοι/ συνέταιροί τους υποχρεούνται να εντοπίζουν και να καταχωρίζουν ηλεκτρονικά στο ΜΠΔ όλες τις πληροφορίες σχετικά με τους πραγματικούς δικαιούχους που τις έχουν υπό την κυριότητά τους ή τις ελέγχουν. Σύμφωνα με τον ορισμό στον περί Εταιρειών Νόμο, «αξιωματούχος» σε σχέση με νομικό πρόσωπο περιλαμβάνει διευθυντή, διευθύνοντα σύμβουλο ή γραμματέα, ενώ σε σχέση με συνεταιρισμό, την υποχρέωση φέρουν οι συνέταιροι (ο περί Ομόρρυθμων και Ετερορρύθμων Συνεταιρισμών και Εμπορικών Επωνυμιών Νόμος). Αυτό ισχύει και για εταιρείες που παρέχουν διοικητικές υπηρεσίες (συμπεριλαμβανομένων υπηρεσιών εντολοδόχου μετόχου) σε πελάτες. Οι οντότητες υποχρεούνται επίσης να διατηρούν το ΜΠΔ πάντα ενημερωμένο.
Γρήγορη και απεριόριστη πρόσβαση στο Μητρώο
Ποιος έχει πρόσβαση στις πληροφορίες που τηρούνται στο ΜΠΔ;
Οι αρμόδιες και εποπτικές Αρχές, η Μονάδα Καταπολέμησης Αδικημάτων Συγκάλυψης (ΜΟΚΑΣ), το Τμήμα Τελωνείων, το Τμήμα Φορολογίας, η Αστυνομία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF), η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία κλπ. έχουν γρήγορη και απεριόριστη πρόσβαση χωρίς την καταβολή τέλους και χωρίς να ειδοποιείται η οντότητα. Οι αρμόδιες εποπτικές Αρχές, η Αστυνομία, το Τμήμα Τελωνείων, το Τμήμα Φορολογίας και η Μονάδα παρέχουν εγκαίρως και δωρεάν τις πληροφορίες στις αντίστοιχες αρμόδιες αρχές και τις Μονάδες άλλων κρατών μελών. Οι υπόχρεες οντότητες, στο πλαίσιο της δέουσας επιμέλειας και προσδιορισμού ταυτότητας για τον πελάτη που ορίζονται στον Νόμο, έχουν πρόσβαση στο όνομα, τον μήνα και έτος γέννησης, την υπηκοότητα και τη χώρα διαμονής του πραγματικού δικαιούχου, καθώς επίσης και στο είδος και την έκταση του δικαιώματος που κατέχεται, κατόπιν καταβολής τέλους ύψους τριών ευρώ και πενήντα σεντ (€3,50) ανά οντότητα. Η πρόσβαση στο ΜΠΔ για το ευρύ κοινό αναστάληκε στις 23/11/2022 στη βάση σχετικής Απόφασης του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ), ημερ. 22/11/2022, στις συνεκδικαζόμενες υποθέσεις C-37/20 και C-601/20. Σύμφωνα με την πιο πάνω Απόφαση του ΔΕΕ, το άρθρο 1, σημείο 15, στοιχείο γ’ της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/843 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ης Μαΐου 2018, με το οποίο παρέχεται πρόσβαση στο ευρύτερο κοινό στις πληροφορίες σχετικά με τους Πραγματικούς Δικαιούχους νομικής οντότητας, είναι ανίσχυρο εφόσον συνιστά σοβαρή επέμβαση στα θεμελιώδη δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής και προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, τα οποία κατοχυρώνονται αντιστοίχως στα άρθρα 7 και 8 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
