Η απόλυτη Αγάπη αναιρεί, καταργεί το θάνατο. Με την Ανάσταση αναδεικνύεται η ζωή και ακτινοβολεί στο χρόνο η αιωνιότητα.
Η βεβαιότητα της συναρπάζει την Εκκλησία και προσδιορίζει το βαθύτερο είναι της. Αυτό εκφράζεται μέσα από τον ευφρόσυνο χαιρετισμό: Χριστός Ανέστη! Το Χριστός Ανέστη σε μια βιωματική και εμπειρική μεταρσίωση, βεβαιώνει πιο πολύ ότι ο άνθρωπος ανέστη!
Μέσα στα καταθλιπτικά σκοτάδια που βυθιζόμαστε καθημερινά, στους ασφυκτικούς εναγκαλισμούς της καθημερινότητας με τον πόνο, την ασθένεια, την αδικία, την απόγνωση, την υποκρισία, την σήψη και την διαφθορά, προβάλλει η πιο ελπιδοφόρα διέξοδος: «Δεύτε λάβετε φως εκ του ανεσπέρου φωτός». Το ανέσπερο αυτό φως, μας προσκαλεί να εγκολπωθούμε μια νέα λογική που έχει να κάνει με την εκούσια θυσία. Ως καινούργια πρόταση ζωής που διασκορπίζει τις οσμώσεις του θανάτου που τόσο βίαια καταβαραθρώνουν την έννοια του προσώπου. Η οποιαδήποτε θυσία που πηγάζει από την ανιδιοτελή αγάπη, προσλαμβάνει πλέον αναστάσιμο νόημα. Ο Θεός, τελικά, δεν είναι μια ανωτέρα δύναμη, αλλά η ενυπόστατη Αγάπη, η ανιδιοτελής και θυσιαζόμενη για όλους τους ανθρώπους.
Η Ανάσταση λειτουργεί ακόμα και ως πρόκληση γι’ αποτίναξη και της υποκριτικής θρησκευτικότητας. Μια θρησκευτικότητα ζωσμένη με το λέντιο, όχι της διακονίας και της προσφοράς, αλλά με εκείνο της δύναμης, της εξουσίας, των τύπων.
Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο καταξιωμένος Ιεράρχης, Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος, «ο Χριστός με την αποδοχή του πάθους Του, εγκαινίασε στον κόσμο μας ένα νέο είδος εξουσίας: την ειρηνική εξουσία που πηγάζει από την ταπείνωση, την υπομονή των παθημάτων για χάρη των άλλων. Αυτή παραμένει πάντοτε μια ουσιαστική, ειρηνική διαμαρτυρία σε κάθε μορφή καταπιεστικής ανθρώπινης εξουσίας…Είναι η μόνη εξουσία που δικαιούται ν’ ασκεί η Εκκλησία…Ορθοδοξία χωρίς ουσιαστική αυταπάρνηση, που στην καθημερινή πράξη τρέχει πίσω από διάφορα είδωλα-πλούτο, χλιδή, κοσμική εξουσία- αποφεύγοντας το μόχθο και τη θυσία, ασφαλώς δεν είναι σε θέση να πείσει και να εμπνεύσει τον άνθρωπο καμιάς εποχής».
Μόνο στο βαθμό που αφήνουμε διάφανο τον εαυτό μας για να δεχθεί βιωματικά το μήνυμα του Σταυρού, μπορούμε να γίνουμε άνθρωποι της Ανάστασης. Το Χριστός Ανέστη μεταβάλλεται στην πιο βέβαιη πραγματικότητα. Αποκαλύπτεται ως η μεγαλύτερη επανάσταση στη ζωή που αγγίζει κατάβαθα την ύπαρξη του ανθρώπου και ξανοίγει μια νέα θέαση στη ζωή. Γιατί τελικά το Χριστός Ανέστη εκφράζεται ως ο άνθρωπος ανέστη!
Αποτύπωση βυζαντινής τέχνης
Στη βυζαντινή τέχνη η σκηνή της Ανάστασης δεν απεικονίζει την έγερση του σώματος του Χριστού από τον τάφο, αλλά την κάθοδό του στον Άδη από τον οποίο ελευθερώνει τους νεκρούς, ξεκινώντας από τους πρωτόπλαστους Αδάμ και Εύα. Έτσι, όπως επισημαίνει η Αναστασία Δρανδάκη, επίκουρη καθηγήτρια Βυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ, η σύνθεση υπογραμμίζει πρωτίστως το θριαμβικό θεολογικό μήνυμα της Ανάστασης ως κατίσχυσης πάνω στον θάνατο και απελευθέρωσης της ανθρωπότητας από τα δεσμά του. Για το λόγο αυτό, αν και οι βυζαντινές απεικονίσεις φέρουν την επιγραφή «Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ» συχνά ονομάζεται από τους ιστορικούς της βυζαντινής τέχνης «Εις Άδου Κάθοδος».
Κεντρικό πρόσωπο σε όλες τις παραστάσεις Ανάστασης ο Χριστός μέσα σε δόξα, που πατεί δυναμικά πάνω στις σπασμένες πόρτες του Άδη. Κρατεί συνήθως με το ένα χέρι το σταυρό της Αναστάσεως ή τυλιγμένο ειλητάριο και με το άλλο σηκώνει από τον τάφο τον Αδάμ, ακολουθούμενο από την Εύα.
Το κατ’ εξοχήν αυτό γεγονός, ενέπνευσε τους αγιογράφους, οι οποίοι με θεολογικό βάθος και ρωμαλέα καλλιτεχνική ικανότητα το αισθητοποίησαν με τρόπο μοναδικό και κυρίως με τα βαθύτερα μηνύματα και νοήματα.
Υπολογισμός ημερομηνίας
Κινητή γιορτή το Πάσχα και γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο που ακολουθεί μετά την εαρινή ισημερία (21 Μαρτίου). Αρχικά γιορταζόταν μαζί με τους Εβραίους, αλλά σταδιακά οι χριστιανοί γιόρταζαν το Πάσχα χωριστά, μετά την πρώτη Οικουμενική Σύνοδο (325 μ.Χ.). Ορίστηκε τότε να γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο που ακολουθεί την εαρινή ισημερία. Στην περίπτωση που η πανσέληνος συμπίπτει Κυριακή, τότε γιορτάζεται την επόμενη Κυριακή. Με την αλλαγή του ημερολογίου και την καθιέρωση του Γρηγοριανού στη Δύση το 1582 υπήρξε διαφοροποίηση και ως προς τον υπολογισμό της ημερομηνίας του Πάσχα μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Ξέσπασαν πολλές έριδες σχετικά με τον προσδιορισμό της ημερομηνίας του Πάσχα.
Αστρονομικά δεδομένα
Αστρονομικά, η πρώτη μέρα της Σελήνης τοποθετείται μεταξύ 8ης Μαρτίου και 5ης Απριλίου, με φάση σελήνης 14 ημερών, το Πάσχα πέφτει στο διάστημα μεταξύ 22ας Μαρτίου και 25ης Απριλίου.
Όμως με το νέο ημερολόγιο προστίθενται 13 μέρες. Επομένως το Πάσχα πέφτει μεταξύ 4ης Απριλίου και 8ης το αργότερο Μαΐου. Επειδή για τον καθορισμό του Πάσχα στον Ορθόδοξο χώρο, ως βάση είναι το παλαιό ημερολόγιο, τόσο όσοι ακολουθούν το παλαιό όσο και όσοι ακολουθούν το νέο, γιορτάζουν μαζί το Πάσχα.
Ενώ οι Καθολικοί και οι Προτεστάντες επειδή έχουν ως βάση για τον προσδιορισμό της ημερομηνίας του Πάσχα το νέο ημερολόγιο γιορτάζουν το Πάσχα νωρίτερα από τους Ορθοδόξους. Συμβαίνει μερικές φορές να γιορτάζουν το Πάσχα πριν από τις 25 Μαρτίου, ημέρα του Ευαγγελισμού, όπως το 2008 (το Καθολικό Πάσχα ήταν στις 23 Μαρτίου) ή το 2035 που θα είναι στις 25 Μαρτίου, ημέρα του Ευαγγελισμού και Πάσχα ταυτόχρονα.
