Η χώρα μας βρίσκεται στο επίκεντρο της κλιματικής αλλαγής. Ορατές είναι οι επιπτώσεις σε ότι αφορά το νερό, τις καλλιέργειες και τις δασικές εκτάσεις. Αυτή η θέση έφερε την Κύπρο, στο Ευρω-Μεσογειακό Δίκτυο του ResAlliance, ως περιοχή ιδιαίτερης μελέτης και έμφασης. Με το Cyprus LandLab η χώρα μας θα μπορεί να έχει πρόσβαση σε γνώση και βέλτιστες βιώσιμες πρακτικές άλλων περιοχών, αλλά και να μοιραστεί δικές της από την ιδιαίτερη γωνιά της Μεσογείου.
Σε αυτό το πλαίσιο συνεργάζονται το CERIDES – European University Cyprus και το Γραφείο της Επιτρόπου Περιβάλλοντος για την Ανθεκτικότητα του Αγροδασικού Τοπίου στην Κύπρο. Όπως επισημαίνεται από τους δύο φορείς: Η αλλαγή του κλίματος αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα σήμερα. Οι κλιματικές μεταβολές έχουν αντίκτυπο σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της γεωργίας και της δασοπονίας. Ειδικά στην Μεσογειακή Βιογεωγραφική περιοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η αλλαγή του κλίματος χαρακτηρίζεται πλέον ως Κλιματική Κρίση, έχοντας σοβαρές επιπτώσεις στην ποιότητα του εδάφους και των υδάτων, στη βιοποικιλότητα και στην παραγωγικότητα των γεωργικών και δασικών εκτάσεων.
Στο πλαίσιο του Προγράμματος Έρευνας & Καινοτομίας «Horizon Europe», χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση το ερευνητικό Έργο «ResAlliance – Landscape resilience knowledge alliance for agriculture and forestry in the Mediterranean basin» (Συμμαχία γνώσης για την ανθεκτικότητα του τοπίου για τη γεωργία και τη δασοπονία στη λεκάνη της Μεσογείου). Το Έργο, που χρηματοδοτείται υπό το σκέλος «Διακυβέρνηση» της Συστάδας Προγραμμάτων «Τρόφιμα, Βιοοικονομία, Φυσικοί Πόροι, Γεωργία και Περιβάλλον» του Horizon Europe, ξεκίνησε το Δεκέμβριο του 2022 και έχει διάρκεια τρία χρόνια. Συντονιστής του Έργου είναι το Ευρωπαϊκό Δασικό Ινστιτούτο, με έδρα τη Φινλανδία, ενώ συμμετέχουν συνολικά 16 Εταίροι από Φινλανδία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Ελλάδα, Κύπρο, Πορτογαλία, Ελβετία, Τυνησία, Λίβανο, Ινδονησία.
Την Κύπρο εκπροσωπεί το Κέντρο Αριστείας στις Επιστήμες Κινδύνου & Αποφάσεων CERIDES του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, το οποίο μάλιστα κατέστησε την Κύπρο ως μία εκ των πέντε περιοχών ιδιαίτερης μελέτης και έμφασης του Έργου.
Σε μια πρώτη Ενημερωτική Συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στις 12 Ιουνίου 2023, στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, το CERIDES παρουσίασε το έργο ResAlliance και τις δυνατότητες που προσφέρει για την αειφόρο ανάπτυξη της γεωργίας και της δασοκομίας στην Κύπρο. Η παρουσίαση είχε ως στόχο την ανταλλαγή απόψεων και προτάσεων μεταξύ των ενδιαφερομένων φορέων, καθώς και την ενίσχυση της συνεργασίας για την ανάπτυξη κοινών στρατηγικών και δράσεων. Στη συνάντηση συμμετείχαν το Γραφείο Επιτρόπου Περιβάλλοντος, το Τμήμα Δασών και το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων. Τονίσθηκε δε η ανάγκη για ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών, για την ανάπτυξη κοινών στρατηγικών και δράσεων, σε συνδυασμό με την συμπερίληψη στους συνεργαζόμενους υποστηρικτές του Έργου ακόμη περισσότερων αρμόδιων φορέων, κυβερνητικών υπηρεσιών, οργανισμών, οργανώσεων και γνωμηγητόρων από τους τομείς της δασοπονίας και της γεωργίας.
Στις αρχές Οκτωβρίου 2023 θα πραγματοποιηθεί η επόμενη, διευρυμένη Συνάντηση και Εργαστήριο για την Κύπρο (“Cyprus LandLab”) ως Περιοχή Ιδιαίτερης Μελέτης και Έμφασης του ResAlliance.
Το Γραφείο Επιτρόπου Περιβάλλοντος θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο Έργο ResAlliance, λειτουργώντας ως ένας εκ των φορέων διάχυσης, ενσωματώνοντας την εμπειρία και τη γνώση του στην ανάπτυξη και εφαρμογή δράσεων που προωθούν τη συνεργασία και την ανταλλαγή γνώσης μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων για την ανάπτυξη αποτελεσματικών πρακτικών. Το Γραφείο Επιτρόπου Περιβάλλοντος θα συμβάλει στην παρουσίαση των καλών πρακτικών σε επίπεδο Κυπριακής Δημοκρατίας, στην ανάπτυξη και εφαρμογή δράσεων που θα προωθήσουν τη συνεργασία και την ανταλλαγή γνώσης. Την ίδια στιγμή η εμπειρία του Γραφείου σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος θα επιτρέψει την ανάπτυξη αποτελεσματικών πρακτικών που θα συμβάλουν στην ανθεκτικότητα του αγροδασικού τοπίου και στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή.
Η Επίτροπος Περιβάλλοντος δρ Μαρία Παναγιώτου, δήλωσε: «Είμαστε περήφανοι που συμμετέχουμε στο έργο ResAlliance και στην προσπάθεια να ενισχύσουμε την αειφορία και την ανθεκτικότητα των αγροτικών και δασικών οικοσυστημάτων στη Μεσόγειο. Η περιοχή μας αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις λόγω των αλλαγών του κλίματος και των περιβαλλοντικών προβλημάτων και είναι απαραίτητο να αναπτύξουμε βιώσιμες λύσεις για τη διασφάλιση της επιβίωσης των οικοσυστημάτων και της ευημερίας μας.
Αυτή η συνεργασία αποτελεί ένα βήμα προς την επίτευξη των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ και της προστασίας του περιβάλλοντος στην Κύπρο και ευρύτερα. Ενισχύοντας τη συνεργασία μεταξύ των ενδιαφερόμενων φορέων και την ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών, στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο για την αειφόρο ανάπτυξη της γεωργίας και της δασοκομίας στην Κύπρο, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα των τοπίων έναντι των προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής. Την ίδια στιγμή, το έργο μας επιτρέπει να μάθουμε τις καλές πρακτικές που εφαρμόζουν άλλες χώρες αλλά και να προβάλουμε και να προωθήσουμε τις δικές μας καλές πρακτικές οι οποίες συμβάλλουν θετικά σε αυτή την κοινή προσπάθεια».
Ο Ερευνητικός Συνεργάτης του Έργου από πλευράς CERIDES, κ.Matthieu Jost, δήλωσε: «Σκοπός του ResAlliance είναι η αύξηση της ευαισθητοποίησης, της κατανόησης, των δεξιοτήτων και της συμμετοχής των αγροτών και δασοκόμων, για πιο ανθεκτικές προσεγγίσεις αντιμετώπισης των προκλήσεων της κλιματικής κρίσης, καθώς και η ανταλλαγή γνώσεων, η συνεργασία και η υποστήριξη μεταξύ αγροτών, δασοκόμων και ειδικών σε θέματα ανθεκτικότητας του τοπίου στη Μεσόγειο μέσα από εφαρμοσμένες καλές πρακτικές. Μέσω του δικτύου LandNet και του εργαλείου LandLab, που αναπτύσσονται από το Έργο, παρέχονται τα εργαλεία και οι πόροι για την απόκτηση γνώσης, την ανάπτυξη καλών πρακτικών και την υιοθέτηση βιώσιμων προσεγγίσεων, ενώ θα αξιολογηθούν επίσης οι ανάγκες εκπαίδευσης, τα κενά και τα εμπόδια, με στόχο την ανάπτυξη ανθεκτικών τοπίων, δίδοντας έμφαση στα μέτρα κατά των κινδύνων που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή».
Έμφαση στην πρόληψη
Ο Επικεφαλής Έρευνας & Στρατηγικής του CERIDES και Επιστημονικός Διαχειριστής του ResAlliance, κ. Πιεραντώνιος Παπάζογλου, δήλωσε: «Το ResAlliance είναι στρατηγικό έργο για εμάς στο CERIDES, όχι απλώς από πλευράς τίτλου, διότι χρηματοδοτείται στο πλαίσιο “Governance” – πτυχής σε συγκεκριμένη σχετική θεματική του Horizon Europe, αλλά πολύ περισσότερο από πλευράς ουσίας.
Και αυτό, διότι μέσω του ResAlliance και του Δικτύου των πραγματικά ισχυρών Φορέων και Οργανισμών στις εν λόγω θεματικές, αναδεικνύουμε την Κύπρο ως Περιοχή Ιδιαίτερης Μελέτης και Έμφασης. Και το πράττουμε αυτό επί του πεδίου, και κυριολεκτικά επί του εδάφους, μέσω του Cyprus LandLab που θα διενεργήσουμε. Συνδέοντας το Κυπριακό μας LandLab με το Ευρω-Μεσογειακό Δίκτυο του ResAlliance, θα μπορούμε να έχουμε πρόσβαση σε γνώση και βέλτιστες βιώσιμες πρακτικές άλλων περιοχών, αλλά θα μπορούμε – και θα πρέπει – να μοιραστούμε και τις δικές μας καλές τεχνικές και πρακτικές, από τη δική μας ιδιαίτερη γωνιά της Μεσογείου.
Ο απώτερος στόχος είναι να καθιστούμε, με ολιστικές προσεγγίσεις, τα “κοινωνικο-οικονομικο-περιβαλλοντικά” οικοσυστήματά μας πιο ανθεκτικά κυρίως στις ακραίες ξηρασίες και στις πυρκαγιές. Ως Ερευνητικό Κέντρο που ασχολείται επιστημονικά με τη διαχείριση τέτοιων Καταστροφών, με το ResAlliance δίνουμε έμφαση στην πρόληψη και τη δημιουργία ανθεκτικότητας μέσω των βέλτιστων πρακτικών δασοκομίας και γεωργίας».
