Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα πρόβλημα που αυξάνεται μέρα με τη μέρα. Μετά από έναν ακόμη μήνα που έδειξε αυξημένα στοιχεία για τον πληθωρισμό, οι αγορές προβλέπουν τώρα ότι η κεντρική τράπεζα δεν θα μειώσει τα επιτόκια τουλάχιστον μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου, όταν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα συνεδριάσουν για τελευταία φορά πριν από τις γενικές εκλογές της 5ης Νοεμβρίου μεταξύ του νυν προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, σε μια περίοδο που είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει πληθώρα κατηγοριών για πολιτική ανάμειξη.
Θα επιλέξουν, λοιπόν, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αυτό που θα είναι καλύτερο για τη φήμη τους και τη φήμη του θεσμού ή για την οικονομία; Η απάντηση θα έπρεπε να είναι εύκολη.
Η ανεξαρτησία της Fed από την πολιτική
Η Fed λειτουργεί ως ανεξάρτητος και μη πολιτικός οργανισμός με δύο στόχους νομισματικής πολιτικής: την πλήρη απασχόληση και τις σταθερές τιμές. Σε μια χώρα που είναι βαθιά διχασμένη, είναι αφελές να πιστεύουμε ότι ακόμη και οι κεντρικοί τραπεζίτες μπορούν να αποκλείσουν εντελώς την πολιτική, αλλά η Fed του προέδρου Τζερόμ Πάουελ έχει κάνει αξιοθαύμαστη δουλειά – μέχρι στιγμής.
Ο Πάουελ, ένας Ρεπουμπλικάνος που διορίστηκε από τον Τραμπ, χρειάστηκε να γίνει ευέλικτος όταν ο πρώην πρόεδρος απαίτησε δημοσίως να μειώσει τα επιτόκια κατά τη διάρκεια του εμπορικού πολέμου του Λευκού Οίκου με την Κίνα. Στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης Μπάιντεν, δέχθηκε τα πυρά Δημοκρατικών όπως η γερουσιαστής Ελίζαμπεθ Γουόρεν – μέλος της ισχυρής Τραπεζικής Επιτροπής της Γερουσίας – επειδή διατήρησε τα επιτόκια πολύ υψηλά για πολύ καιρό, σε μια κατάσταση που, όπως ισχυρίστηκε, έβλαπτε τον μέσο Αμερικανό. Και στα δύο περιστατικά, ο Πάουελ αγνόησε τους πολιτικούς. Αλλά είναι ευκολότερο να εμφανίζεται κανείς ως ουδέτερος όταν δεν κάνει τίποτα και φέτος η Fed ενδέχεται να αναγκαστεί να αναλάβει δράση στην τελική ευθεία μιας τοξικής μάχης για την προεδρία.
Πώς φτάσαμε εδώ; Στην αρχή του έτους, φαινόταν πιθανό ότι η Fed θα άρχιζε να μειώνει τα επιτόκια το πρώτο εξάμηνο του 2024. Αλλά οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ήθελαν να δουν μερικούς ακόμη μήνες δεδομένων για να βεβαιωθούν ότι η οικονομία βρισκόταν σε πορεία επιστροφής προς τον στόχο τους για πληθωρισμό 2%. Δυστυχώς, οι αριθμοί δεν ανταποκρίθηκαν στις προσδοκίες τους. Έκθεση της Τετάρτης έδειξε ότι ο δομικός δείκτης τιμών καταναλωτή – ο οποίος δεν περιλαμβάνει τα τρόφιμα και την ενέργεια – αυξήθηκε κατά 0,4% τον Μάρτιο σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα, ξεπερνώντας τη μέση πρόβλεψη των οικονομολόγων για τρίτο συνεχόμενο μήνα. Με βάση τα κριτήρια του Πάουελ, η Fed πρέπει ακόμη να δει ισχυρές ενδείξεις αποπληθωρισμού προτού αναλάβει δράση – ενδείξεις που γίνεται όλο και πιο δύσκολο να εντοπιστούν.
Πληθωρισμός
Βέβαια, τα στοιχεία δεν ήταν τόσο τρομερά, ώστε να απομακρυνθούν εντελώς από το τραπέζι οι μειώσεις των επιτοκίων, και το άλμα 12 μονάδων βάσης στις αποδόσεις των 10ετών ομολόγων την Τετάρτη μπορεί να είναι μια ελαφρώς υπερβολική αντίδραση. Στο 0,359%, ο δομικός δείκτης τιμών καταναλωτή μόλις και μετά βίας ξεπέρασε τη μέση πρόβλεψη των οικονομολόγων για 0,3%. Είναι πιθανό ότι ο πληθωρισμός θα μπορούσε να φανεί λίγο πιο ήπιος μέσα από την οπτική των δομικών προσωπικών καταναλωτικών δαπανών, του προτιμώμενου από τη Fed οργάνου μέτρησης των μεταβολών στις τιμές καταναλωτή, επειδή οι υπηρεσίες που σχετίζονται με την ιατρική υπολογίζονται διαφορετικά και η συνιστώσα του κόστους στέγασης έχει μικρότερη βαρύτητα.Play Video
Επίσης, ο λόγος για τον οποίο ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) διαμορφώθηκε υψηλότερα από τις προβλέψεις φάνηκε να προέρχεται σε μεγάλο βαθμό από κατηγορίες που αναμένεται να υποχωρήσουν τους επόμενους μήνες. Συγκεκριμένα, η ασφάλιση οχημάτων και η συντήρηση και επισκευή αυτοκινήτων ήταν υπεύθυνες για περίπου το ένα τρίτο του δομικού πληθωρισμού και πιθανώς ευθύνονται για μεγάλο μέρος του σφάλματος των εκτιμήσεων. Και στις δύο περιπτώσεις, αντανακλάται η καθυστερημένη επίδραση του πληθωρισμού στα αυτοκίνητα και τα ανταλλακτικά που κορυφώθηκε το 2022. Τέλος, τα επιτόκια εξακολουθούν να είναι πολύ υψηλότερα από τον ρυθμό του πληθωρισμού και οι συμβατικοί κανόνες νομισματικής πολιτικής υποδεικνύουν ότι σε τέτοιες περιπτώσεις ενδείκνυται η χειρουργική μείωση των επιτοκίων για την αποφυγή περιττής βλάβης στην οικονομία.
Πάουελ
Κατά κάποιο τρόπο, ο Πάουελ έχει ήδη αρχίσει να προετοιμάζει το αμερικανικό κοινό για μια δυνητικά δύσκολη πολιτική απόφαση τον Σεπτέμβριο. Στην ομιλία του στις 3 Απριλίου στο Stanford Graduate School of Business, τόνισε τη δέσμευση της Fed για διαφάνεια και ανεξαρτησία, επικαλούμενος διάσημη ακαδημαϊκή έρευνα που συνδέει την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας με τη βελτίωση των μακροοικονομικών επιδόσεων. Ακολουθούν δηλώσεις Πάουελ (η έμφαση είναι δική μου):
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της Fed έχουν μακρά θητεία που δεν συγχρονίζεται με τους εκλογικούς κύκλους. Οι αποφάσεις μας δεν μπορούν να ανατραπούν από άλλα τμήματα της κυβέρνησης, παρά μόνο μέσω της νομοθεσίας. Αυτή η ανεξαρτησία μάς επιτρέπει και απαιτεί να λαμβάνουμε τις αποφάσεις μας για τη νομισματική πολιτική χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη βραχυπρόθεσμα πολιτικά ζητήματα. Τέτοια ανεξαρτησία για έναν ομοσπονδιακό οργανισμό είναι και πρέπει να είναι ξεχωριστή. Στην περίπτωση της Fed, η ανεξαρτησία είναι απαραίτητη για την ικανότητά μας να εξυπηρετούμε το κοινό. Η ιστορία δείχνει ότι οι ανεξάρτητες κεντρικές τράπεζες προσφέρουν καλύτερα οικονομικά αποτελέσματα.
Η Fed και οι εκλογές
Στις τρεις δεκαετίες που η σύγχρονη Fed δημοσιεύει δημοσίως τις αποφάσεις της για τα επιτόκια, σπάνια έχει προβεί σε σημαντικές κινήσεις ακριβώς πριν από τις προεδρικές εκλογές. Οι κύριες εξαιρέσεις ήταν το εκλογικό έτος 2004 Μπους εναντίον Κέρι (η Fed ξεκίνησε έναν μακρύ και αναμενόμενο κύκλο αύξησης των επιτοκίων τον Ιούνιο, ο οποίος περιελάμβανε μια αύξηση ακριβώς πριν από τις εκλογές)- το έτος 2008 Ομπάμα εναντίον Μακέιν (όταν η Fed μείωνε επιθετικά τα επιτόκια εν μέσω της χρηματοπιστωτικής κρίσης)- και οι εκλογές 2012 Ομπάμα εναντίον Ρόμνεϊ (όταν η Fed ανακοίνωσε έναν νέο γύρο αγοράς ομολόγων τον Σεπτέμβριο). Το 2016, η Fed περίμενε να κινηθεί μέχρι τη συνεδρίαση μετά τις γενικές εκλογές. Είναι δύσκολο να κρίνει κανείς πώς κάποια από αυτές τις αποφάσεις βοήθησε ή έβλαψε το εκάστοτε κόμμα, δεδομένου ότι η νομισματική πολιτική λειτουργεί με μια χρονική καθυστέρηση. Το θέμα είναι η οπτική.
Δέσμευση για ανεξαρτησία
Πιστεύω στη δέσμευση του Πάουελ για ανεξαρτησία. Αλλά ανησυχώ επίσης λίγο ότι η επιθυμία του να προστατεύσει την εικόνα της Fed θα μπορούσε να τον οδηγήσει να απομακρυνθεί από την εστίασή του στις τιμές και την πλήρη απασχόληση. Για παράδειγμα, μπορεί να αισθανθεί την ανάγκη να αποφύγει μια μείωση των επιτοκίων τον Σεπτέμβριο ακριβώς επειδή θα μπορούσε να φανεί άσχημο. Είναι ένα δύσκολο μονοπάτι που θα πρέπει να αποφύγει με κάθε κόστος. Αντ’ αυτού, ο Πάουελ θα πρέπει να διπλασιάσει την προσπάθεια εκπαίδευσης του αμερικανικού κοινού σχετικά με τις βασικές αρχές της Fed, να προετοιμαστεί για πολλή και άδικη κριτική και να βρει θάρρος γνωρίζοντας ότι η ιστορία θα τον κρίνει ορθά αν επιμείνει στην αποστολή του.
Απόδοση – Επιμέλεια: Σ. Κετιτζιάν
