Την ώρα που οι δείκτες της παγκόσμιας οικονομίας δείχνουν σταθερότητα, στα παρασκήνια οι σκιές αρχίζουν να πυκνώνουν. Πριν λίγες ημέρες ο πρόεδρος του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, Μπόργκε Μπρέντε, προειδοποίησε για τρεις πιθανές «φούσκες» που θα μπορούσαν να διαταράξουν την εύθραυστη ισορροπία της μεταπανδημικής περιόδου. Στο στόχαστρο του κ. Μπρεντε τα κρυπτονομίσματα, η τεχνητή νοημοσύνη και το δημόσιο χρέος.
Μια τριάδα που, αν και ανομοιογενής, μοιράζεται ένα κοινό γνώρισμα, όπως σημειώνει το ΠΟΦ, την υπερβολή. «Μπορούμε να δούμε τρεις φούσκες να σχηματίζονται, μία στα κρυπτονομίσματα, μία στην τεχνητή νοημοσύνη και μία στο χρέος», δήλωσε ο Μπρεντε στο Reuters. «Τα δημόσια χρέη βρίσκονται στα υψηλότερα επίπεδα από το 1945». Η φράση αυτή, αποτυπώνει την αγωνία που διατρέχει τους θεσμούς. Οι αναλυτές ανησυχούν οτι η παγκόσμια οικονομία μπορεί να συνεχίσει να κινείται σε ρυθμούς ανάπτυξης, αλλά η χρηματοπιστωτική ένταση μπορεί να υπονομεύσει τη σταθερότητα με τρόπο ξαφνικό και απρόβλεπτο.
«Μπορούμε να δούμε τρεις φούσκες να σχηματίζονται, μία στα κρυπτονομίσματα, μία στην τεχνητή νοημοσύνη και μία στο χρέος», δήλωσε ο Μπρεντε στο Reuters. «Τα δημόσια χρέη βρίσκονται στα υψηλότερα επίπεδα από το 1945». Η φράση αυτή, αποτυπώνει την αγωνία που διατρέχει τους θεσμούς. Οι αναλυτές ανησυχούν οτι η παγκόσμια οικονομία μπορεί να συνεχίσει να κινείται σε ρυθμούς ανάπτυξης, αλλά η χρηματοπιστωτική ένταση μπορεί να υπονομεύσει τη σταθερότητα με τρόπο ξαφνικό και απρόβλεπτο.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΔΝΤ, το παγκόσμιο χρέος ανέρχεται πλέον σε 313 τρισ. δολάρια, εκ των οποίων περίπου τα δύο τρίτα είναι κρατικά. Στην Ευρώπη, η μέση αναλογία χρέους προς ΑΕΠ παραμένει πάνω από το 90%. Παρά τη βελτίωση των επιτοκίων δανεισμού για τις ισχυρές οικονομίες, οι δαπάνες εξυπηρέτησης αυξάνονται με ρυθμούς που αρχίζουν να ανησυχούν ακόμη και τους πιο ψύχραιμους αναλυτές.
Η περίπτωση των ΗΠΑ, όπου το ομοσπονδιακό χρέος ξεπέρασε τα 35 τρισ. δολάρια, επαναφέρει το ερώτημα του «μακροοικονομικού ορίου ανοχής». Το ερώτημα είναι πόσο χρέος μπορεί να αντέξει η παγκόσμια οικονομία χωρίς κρίση εμπιστοσύνης; Ο ΠΟΦ, χωρίς να δραματοποιεί, θυμίζει ότι οι ισορροπίες αυτές συχνά χαλανε όχι από την αλλαγή των μεγεθών, αλλά από την απώλεια πίστης των αγορών.
Το δεύτερο προειδοποιητικό σήμα αφορά την τεχνητή νοημοσύνη. Η οικονομία της ΑΙ ζει μια χρυσή στιγμή με τις επενδύσεις το 2024-25 που ξεπέρασαν τα 240 δισ. δολάρια και τις κεφαλαιοποιήσεις μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών να αγγίζουν επίπεδα δεκαετίας του ’90. Όμως η ίδια η αγορά εμφανίζει σημάδια υπερσυγκέντρωσης , με πέντε εταιρείες να ελέγχουν σχεδόν το 70 % των πατεντών και της υπολογιστικής ισχύος και κερδοφορία που ακόμη δεν δικαιολογεί την αποτίμηση. Για την Ευρώπη, όμως, το πρόβλημα είναι διπλό, καθώς υστερεί τεχνολογικά έναντι των ΗΠΑ, ενώ εξαρτάται από αμερικανικά καινοτομικά οικοσυστήματα. Αν η «φούσκα» σκάσει, η ήπειρος κινδυνεύει να πληρώσει το τίμημα χωρίς να έχει επωφεληθεί από τα κέρδη.
Η Ευρώπη στην εποχή της υπερβολής
Το κοινό νήμα ανάμεσα στα τρία φαινόμενα είναι η υπερσυσσώρευση προσδοκιών – και η δυσκολία των θεσμών να τιθασεύσουν τη ροπή προς την υπερβολή. Η Ευρώπη, με περιορισμένο δημοσιονομικό χώρο και καθυστερημένη μετάβαση στην ψηφιακή και πράσινη οικονομία, είναι ιδιαίτερα ευάλωτη σε εξωτερικά σοκ. Εάν υπάρξει απότομη διόρθωση είτε στο τεχνολογικό είτε στο χρηματοπιστωτικό τομέα, η επίδραση στις αποτιμήσεις, στις επενδύσεις και στη ροή πιστώσεων θα είναι άμεση. Η προειδοποίηση του ΠΟΦ είναι μια υπόμνηση ότι οι κρίσεις σπάνια ξεσπούν σε περιόδους ύφεσης, συνήθως γεννιούνται στις φάσεις οικονομικής ευφορίας. Ο συνδυασμός φθηνού χρήματος, τεχνολογικού ενθουσιασμού και πολιτικής πίεσης για ανάπτυξη δημιουργεί εύφορο έδαφος για στρεβλώσεις. Το ζητούμενο δεν είναι να προβλεφθεί το πότε, αλλά να αναγνωριστεί το πού.
Πηγή: ot.gr
