Τα κύρια ευρήματα της αξιολόγησης των μακροοικονομικών τρωτών σημείων για την Κύπρο δημοσίευσε χθες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο στων εμπεριστατωμένων επισκοπήσεων (IDR) με θέμα «in- depth review 2024».
Στα συμπεράσματα των τεχνοκρατών αναφέρεται ότι στην Κύπρο, οι ευπάθειες που σχετίζονται με το ιδιωτικό, το δημόσιο και το εξωτερικό χρέος παραμένουν, αλλά συνεχίζουν να υποχωρούν. Οι λόγοι χρέους προς ΑΕΠ τόσο για τα νοικοκυριά όσο και για τις επιχειρήσεις συνέχισαν να μειώνονται το 2023 αλλά παραμένουν υψηλοί.
Παρά τη μείωση της συνολικής επιβάρυνσης του χρέους, η αύξηση των επιτοκίων είναι πιθανό να αυξήσει την πίεση σε ορισμένα νοικοκυριά και εταιρείες στο μέλλον. Η μείωση του αποθέματος των ΜΕΔ που κατέχουν οι τράπεζες τα τελευταία χρόνια ήταν σημαντική. Αυτή η μείωση οφείλεται στις πωλήσεις ΜΕΔ, τις διαγραφές, τις αποπληρωμές μετρητών, τη «θεραπεία» και τις ανταλλαγές χρέους προς περιουσιακά στοιχεία. Η επίλυση των ΜΕΔ από τις εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων αναμένεται να στηρίξει περαιτέρω μειώσεις του ιδιωτικού χρέους, καθώς οι προηγούμενες μεταφορές ΜΕΔ εκτός του τραπεζικού συστήματος και στους ισολογισμούς των εταιρειών εξαγοράς πιστώσεων εξακολουθούν να επιβαρύνουν την οικονομία. Οι παράγοντες μετριασμού που μειώνουν αυτές τις ευπάθειες περιλαμβάνουν τη συνεχιζόμενη οικονομική ανάπτυξη και την περιορισμένη πιστωτική επέκταση λόγω της αύξησης των επιτοκίων.
Ο λόγος δημόσιου χρέους προς ΑΕΠ μειώνεται ραγδαία και η Κύπρος προβλέπεται να διατηρήσει δημοσιονομικά πλεονάσματα για το 2024 και το 2025, γεγονός που θα οδηγήσει σε περαιτέρω μειώσεις του δείκτη χρέους. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών παρέμεινε υψηλό το 2023 λόγω της συνεχιζόμενης ισχυρής εγχώριας ζήτησης και πρόσθετων προσωρινών παραγόντων, όπως οι τιμές της ενέργειας και η νηολόγηση πλοίων. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αναμένεται να βελτιωθεί ελαφρά μόνο φέτος και το επόμενο έτος.
Η Κύπρος σημειώνει πρόοδο από την πλευρά της πολιτικής για την αντιμετώπιση των τρωτών σημείων της. Η Κύπρος έχει λάβει πολλά μέτρα για να διευκολύνει την επίλυση των ΜΕΔ. Μια νομοθετική δέσμη που εγκρίθηκε πρόσφατα εισάγει διατάξεις που: επιτρέπει στους επιλέξιμους δανειολήπτες να αναζητήσουν αναδιάρθρωση δανείων μέσω του γραφείου του Χρηματοοικονομικού Διαμεσολαβητή, επιτρέπει στους δανειολήπτες να ζητούν από τον Διαμεσολαβητή επιβεβαίωση του μεγέθους του χρέους και επιτρέπει τον διορισμό ειδικών δικαστών για την ταχεία εκδίκαση υποθέσεων ΜΕΔ. Η ταχεία εφαρμογή των μέτρων που εγκρίθηκαν για τη μείωση του ιδιωτικού χρέους και των ΜΕΔ θα συμβάλει καθοριστικά στην επιτυχή επίλυσή τους.
Ωστόσο σημειώνεται, φαίνεται ότι χρειάζονται πρόσθετες προσπάθειες για τη δημιουργία επενδυτικών ευκαιριών σε τομείς που θα αύξαναν το αναπτυξιακό δυναμικό της Κύπρου.
Στην έκθεση αναφέρεται ότι η έντονη επενδυτική δραστηριότητα αντανακλά επίσης την ισχυρή ζήτηση στον κατασκευαστικό τομέα, που οδηγείται εν μέρει από μη κατοίκους. Μεταξύ 2019 και 2022 σημειώθηκε αύξηση της ονομαστικής ιδιωτικής κατανάλωσης και ο ακαθάριστος σχηματισμός κεφαλαίων στην Κύπρο ξεπέρασε σημαντικά εκείνον της ζώνης του ευρώ.
Ενώ ο σωρευτικός ρυθμός αύξησης της εγχώριας ζήτησης στη ζώνη του ευρώ ήταν σχεδόν 14%, ήταν 21% στην Κύπρο αυτή την περίοδο. Στην Κύπρο, η επενδυτική δραστηριότητα έχει συγκεντρωθεί κυρίως στο τον κατασκευαστικό τομέα αντανακλώντας την έντονη ζήτηση για στέγαση και τη συγκέντρωση άμεσων ξένων επενδύσεων σε ακίνητα. Σε ονομαστικούς όρους, οι άμεσες ξένες επενδύσεις ακινήτων αυξήθηκαν από 11,8 δισ. ευρώ το 2021 σε περίπου 14,2 δισ. ευρώ το 2022 λόγω εισερχόμενων ροών περίπου 2,3 δισεκατομμύρια ευρώ, σχεδόν διπλάσιο από τον μέσο όρο μεταξύ 2018 και 2021.
