Θέλει ανταλλάγματα για κάθε βήμα, που θα κάνει σε όλα τα πεδία η κατοχική Τουρκία, χωρίς όμως να δίνει οτιδήποτε από πλευράς της. Καλά ενημερωμένες πηγές αναφέρουν πως η Άγκυρα θέτει επιτακτικά θέμα ανταλλαγμάτων σε όλους τους συνομιλητές της για να συνεργασθεί. Κι αυτό αφορά το Κυπριακό, τα ευρωτουρκικά και τα ελληνοτουρκικά. Αυτή είναι η προσέγγιση της τουρκικής πλευράς χωρίς να υπάρχουν ενδείξεις διαφοροποίησης.
Η στάση αυτή, λοιπόν, δεν φαίνεται να διαφοροποιείται αν και υπάρχουν και οι αισιόδοξοι, οι οποίοι θεωρούν πως η τουρκική στάση συνδέεται με την τακτική διασφάλισης περισσότερων πλεονεκτημάτων πριν προβεί σε οποιοδήποτε «άνοιγμα». Ωστόσο, οι πιο ρεαλιστές εκτιμούν πως ακόμη και να γίνουν κινήσεις διαφοροποίησης αυτές δεν θα αφορούν την ουσία αλλά θα είναι τακτικισμοί εντυπωσιασμού.
Σε ό,τι αφορά το Κυπριακό, οι στόχοι της Άγκυρας είναι ξεκάθαροι. Ζητά ευθέως ανταλλάγματα, με πρώτιστο την αναγνώριση κυριαρχικής ισότητας και ίσου διεθνούς καθεστώτος. Ενημερωμένες πηγές αναφέρουν πως οι Τούρκοι ασκούν πιέσεις για να κερδίσουν τις επιδιώξεις τους.
Τρεις τακτικές στοχεύσεις
Κωδικοποιώντας την τουρκική τακτική σημειώνονται τα εξής:
- Ασκεί την μέγιστη άσκηση προς όλους τους εν δυνάμει μεσολαβητές, αλλά και στην ελληνοκυπριακή πλευρά, για ικανοποίηση των αξιώσεων της χωρίς αντάλλαγμα.
- Διατυπώνει τις θέσεις της χωρίς να αλλάζει ούτε ένα «ν» σε όλη τη διάρκεια των συζητήσεων. Στόχος προφανώς να εδραιωθεί πως αυτές είναι οι απόψεις της και δεν αλλάζουν.
- Υπονομεύει την αποστολή της Μαρίας Άνχελ Ολγκίν Κουεγιάρ και δεν δέχεται παράταση πέραν του εξάμηνου.
Οι πληροφορίες αναφέρουν πως σε σχέση με το τελευταίο, η Άγκυρα αφήνει να εννοηθεί πως για να αποδεχθεί «μικρής διάρκειας» παράταση, μέχρι το Σεπτέμβριο για παράδειγμα, που θα πραγματοποιηθεί η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη, πρέπει να της δοθούν κίνητρα.
Και στο βάθος ένταση
Όπως συναφώς αναφέρουν ξένες διπλωματικές πηγές, με την κατάρρευση της αποστολής Ολγκίν, που είναι το πιθανότερο σενάριο σήμερα και ευνοείται από την Άγκυρα, οι Τούρκοι θα επιχειρήσουν να δημιουργήσουν κλίμα έντασης. Αυτό το κλίμα συντηρείται και σήμερα στη νεκρή ζώνη, όπου η κατοχική πλευρά προωθεί τις θέσεις της, προελαύνει εν πολλοίς και παράλληλα απειλεί πως δεν θα επιτρέψει διακίνηση Ελληνοκυπρίων στην περιοχή. Αλλά προφανώς στην περίπτωση κατάρρευσης της προσπάθειας, αυτές οι ενέργειες θα αναβαθμιστούν και θα κλιμακωθούν σε έδαφος και θάλασσα. Την ίδια ώρα, φαίνεται πως ο Ιούλιος ούτως ή άλλως λόγω των επετείων θα είναι πολιτικά πολύ ζεστός. Οι πληροφορίες αναφέρουν πως η κατοχική δύναμη θέλει να δώσει έντονα πανηγυρικό κλίμα στις εκδηλώσεις, που θα πραγματοποιηθούν για τα 50χρονα από την τουρκική εισβολή. Ποιοι θα συμμετάσχουν στις εκδηλώσεις και τι θα περιλαμβάνουν δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο, αλλά πολλά ακούγονται. Θα πρέπει να αναμένεται ότι θα παραστεί και ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ποιος μπορεί να είναι στους «επίσημους» πέραν της Τουρκίας; Αυτό θα φανεί στη συνέχεια, αλλά δεν αναμένεται να ανακοινωθεί από τώρα για ευνόητους λόγους. Για να μην κινηθεί αποτρεπτικά η Λευκωσία, η οποία ειρήσθω εν παρόδω λειτουργεί ήδη προληπτικά.
Παράλληλα, είναι πρόδηλες οι κινήσεις της Άγκυρας για την αναβάθμιση στο διεθνές γίγνεσθαι της αποσχιστικής οντότητας. Η Λευκωσία παρακολουθεί από κοντά τις τουρκικές ενέργειες και παρεμβαίνει, όπως και η Αθήνα. Σε εκείνο που επικεντρώνεται, όπως φαίνεται, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, που έχει αναλάβει την εκστρατεία, είναι το Αζερμπαϊτζάν. Επισκέψεις πάνε και έρχονται προς το Μπακού και η Άγκυρα έγινε στενός κορσές στους Αζέρους, για να κάνουν το μεγάλο βήμα. Καθότι «μικρά και ζυγισμένα βήματα» γίνονται από το Αζερμπαϊτζάν προς το κατοχικό καθεστώς.
Ευρωτουρκικά και… αποζημιώσεις
Σε ό,τι αφορά τα ευρωτουρκικά, οι πληροφορίες αναφέρουν πως η γραμμή της Άγκυρας είναι ιδιαίτερα σκληρή. Στις επαφές που έχουν Τούρκοι αξιωματούχοι, κυρίως ο υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, υποστηρίζουν πως η Ένωση θα πρέπει να «αποζημιώσει» την Τουρκία. Κι αυτό γιατί ενώ της δόθηκε το καθεστώς της υποψήφιας για ένταξη χώρας ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί η ενταξιακή της πορείας. Ζητά, λοιπόν, «πολιτικές αποζημιώσεις»! Ανταλλάγματα. Και δεν θα αρκεστεί, όπως σημειώνεται από κατοχικής πλευράς στα αυτονόητα. Οι Ευρωπαίοι συνομιλητές της Άγκυρας μένουν εμβρόντητοι ακούγοντας αυτό το αφήγημα. Γιατί προφανώς η Άγκυρα σκοπίμως παρακάμπτει το γεγονός ότι δεν συμμορφώνεται με τις υποχρεώσεις της, κυπρογενείς ή άλλες. Σκοπίμως παρακάμπτει το γεγονός πως ουσιαστικά με τη συμπεριφορά της επιλέγει να μην εναρμονίζεται με το κοινοτικό κεκτημένο. Θέλει, βασικά, μια αλα κάρτ ενταξιακή πορεία, που εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να προχωρήσει.
Έχει, πάντως, ενδιαφέρον πως ενώ η Άγκυρα παρακαλεί στην κυριολεξία για προσκλήσεις, για συμμετοχή της σε Συνόδους της Ε.Ε., εσχάτως έχει ενημερώσει τη βελγική Προεδρία της Ε.Ε. πώς δεν θα παραστεί εκπρόσωπος της στην εκδήλωση για τα 20χρονα της μεγαλύτερης διεύρυνσης της Ένωσης. Και πως δεν θα συμμετάσχει ο υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, στην άτυπη σύνοδο των ΥΠΕΞ της Ε.Ε., που θα συνέλθει αύριο και μεθαύριο, στις Βρυξέλλες. Σε σχέση με το πρώτο, η αντίδραση συνδέεται με το γεγονός ότι τότε, την 1η Μαίου 2004, εντάχθηκε και η Κυπριακή Δημοκρατία. Η Άγκυρα, όπως είναι γνωστό, θεωρεί την Κυπριακή Δημοκρατία «εκλιπούσα». Παράλληλα παρουσιάζεται ενοχλημένη με τα πρόσφατα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και συγκεκριμένα για την παράγραφο για τις σχέσεις Τουρκίας-Ε.Ε. Και ειδικά για την αναφορά στην παράγραφο αυτή στο Κυπριακό. Η Άγκυρα είχε σπεύσει αυθημερόν να διατυπώσει την απογοήτευση της για το κείμενο. Υπενθυμίζεται συναφώς ότι στην προ ημερών Σύνοδο Κορυφής, οι ηγέτες των κρατών μελών της Ε.Ε. αποφάσισαν ότι οι προτάσεις για την Τουρκία που περιέχονται στην κοινή δήλωση για τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας, θα συζητηθούν πρώτα σε επίπεδο Επιτροπής των Μόνιμων Αντιπροσώπων (COREPER). Η Τουρκία αντέδρασε για την αναφορά στο Κυπριακό, που θεωρείται διασύνδεση με τα ευρωτουρκικά.
Οι Γερμανοί ξανάρχονται
Το Βερολίνο θέλει να διαδραματίσει ένα πρωταγωνιστικό ρόλο. Το ενδιαφέρον του είναι η Τουρκία για πολλούς και διάφορους λόγους. Ωστόσο, αντιλαμβανόμενοι οι Γερμανοί ότι οι ευρωτουρκικές σχέσεις περνούν από την Αθήνα και τη Λευκωσία, επιδεικνύουν αυξημένο ενδιαφέρον για το Κυπριακό. Και ως εκ τούτου αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, έχοντας ανοικτά κανάλια επικοινωνίας τόσο με την Άγκυρα όσο και με τη Λευκωσία. Όπως συναφώς έχει αναφερθεί η γερμανική πλευρά διαδραμάτισε καταλυτικό ρόλο στο διορισμό της προσωπικής απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ στο Κυπριακό, Μαρία Άνχελ Ολγκίν Κουεγιάρ και στην συμπερίληψη αναφοράς στα Συμπεράσματα της τελευταίας Συνόδου Κορυφής.
Σημειώνεται ότι η κ. Ολγκίν, η οποία αυτές τις ημέρες περιοδεύει στην Ευρώπη, αναμένεται στην Κύπρο αμέσως μετά το Πάσχα για επαφές. Η παρουσία της θα επαναφέρει το Κυπριακό σε φάση κινητικότητας.
Εσωτερικά παιχνίδια στα κατεχόμενα και ρεσιτάλ από τους σκληρούς
Η σκλήρυνση της γραμμής από πλευράς Τουρκίας είναι σε όλα τα επίπεδα. Η τουρκική συμπεριφορά συνδέεται με την επιβολή των γεωπολιτικών σχεδιασμών της Άγκυρας στην περιοχή. Την ίδια ώρα, στα κατεχόμενα αναπτύσσονται διάφορα αφηγήματα. Αφηγήματα τουρκικού εθνικισμού αλλά και τουρκοκυπριακού εθνικισμού. Αν και επί της ουσίας δεν διαφέρουν σε σχέση με το Κυπριακό, διαπιστώνονται και διαφορετικές οπτικές.
Στο προσκήνιο βγαίνουν πέραν από τους Τατάρ και Ερτογρούλογλου και πολλοί το ίδιο ίσως και περισσότερο ακραίοι, που παρουσιάζονται ως απόγονοι του Ραούφ Ντενκτάς! Οικοδομούν πολιτικό προφίλ ενόψει και του γεγονότος ότι ο Ερσίν Τατάρ φαίνεται να αμφισβητείται από την Άγκυρα. Όχι σε σχέση με την ακολουθούμενη πολιτική αλλά για την ικανότητα του να διαχειριστεί τις πολιτικές που εντέλλεται να προωθήσει.
Στην αντίπερα όχθη υπάρχουν και οι αντίπαλοι τους, που δεν εντάσσονται σε ενιαίο μέτωπο. Κυρίως γιατί υπάρχουν οι διάφορες δυνάμεις και πολιτικοί, που αν και έχουν διαφορετική θέση, θεωρούν πως τα ανοικτά κανάλια με την Άγκυρα βοηθούν στην ανέλιξή τους. Στην αναρρίχησή τους στα ψηλά του κατοχικού καθεστώτος. Υπάρχουν δε παράλληλα και οι δυνάμεις που στέκονται απέναντι στους πιο πάνω.
Όπως και να διαμορφώνονται οι τάσεις και οι δυνάμεις είναι γνωστό ότι οι αποφάσεις δεν λαμβάνονται στα κατεχόμενα. Τούτο επιβεβαιώθηκε και όταν στην ηγεσία της αποσχιστικής οντότητας βρίσκονταν πολιτικοί με διαφορετικές προσεγγίσεις στο Κυπριακό. Όπως ήταν ο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ, κυρίως όμως ο Μουσταφά Ακιντζί.
Παίζει με τα νεύρα της Αθήνας και την επίσκεψη Μητσοτάκη
Δεν έχουν αγγίξει τα σημαντικά και τα μεγάλα Ελλάδα και Τουρκία στο διάλογο, που συντηρούν. Επικεντρώνονται σε μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης και μακρόσυρτες συναντήσεις, που φιλοξενούνται εναλλάξ στις δυο πρωτεύουσες. Η ελληνική κυβέρνηση έχει αποσυνδέσει το Κυπριακό από τα ελληνοτουρκικά. Στις συναντήσεις αποφεύγεται τη συζήτηση. Από τη μια η Αθήνα θεωρεί πως εάν τεθεί το Κυπριακό θα υπάρξει διαφωνία και δεν θα προχωρήσει ο διάλογος. Η προσέγγιση αυτή θεωρεί πως εάν προχωρήσουν τα άλλα θέματα- που δεν φαίνεται να προχωρούν- τότε θα υπάρξουν δυνατότητες για να τεθεί το Κυπριακό και με περισσότερες δυνατότητες. Η Άγκυρα από την πλευρά της δεν έχει λόγο να συζητά το Κυπριακό καθώς έτσι προχωρά ανενόχλητη.
Ενόψει και της επίσκεψης του Έλληνα Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, στην Άγκυρα, που χρονικά τοποθετείται στις 13 Μαΐου, το καθεστώς Ερντογάν θέλησε να καταστήσει σαφές πως η πολιτική της βρίσκεται σε ισχύει και δεν θα θυσιαστεί για το «καλό κλίμα» στα ευρωτουρκικά. Με αφορμή τα θαλάσσια πάρκα που εξήγγειλε η Αθήνα, η Άγκυρα βρήκε την ευκαιρία να επαναφέρει σε ένα σκηνικό «κανονικότητας», όπως η ίδια το εννοεί.
Είναι σαφές πως η επιλογή της αντίδρασης στην ελληνική εξαγγελία, δεν ήταν η συνηθισμένη. Κι αυτό γιατί καταγράφηκε αντίδραση από τα υπουργεία Εξωτερικών, Άμυνας αλλά και τον εκπρόσωπο του κυβερνώντος κόμματος. Συνεπώς δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνείας η αντίδραση καθώς δεν πρόκειται για τις επαναλαμβανόμενες, που ανασύρονται έτοιμες από τα συρτάρια του τουρκικού κράτους.
Γιατί, όμως, η κατοχική πλευρά επιλέγει την κλιμάκωση μέσω των γκρίζων ζωνών; Για να οδηγήσει σε ματαίωση της επίσκεψης; Ο Έλληνας Πρωθυπουργός έχει δηλώσει πως αυτή θα γίνει κανονικά. Μέχρι που είναι, όμως, τα όρια της Αθήνας; Η επίσκεψη θα γίνει ανεξαρτήτως των προκλήσεων;
Η Αθήνα ανακοίνωσε την πρόθεση της να οριοθετήσει θαλάσσια πάρκα στο Ιόνιο και στο Αιγαίο γνωρίζοντας προφανώς την αντίδραση της Άγκυρας. Ακόμη και για ένα περιβαλλοντικό θέμα η Τουρκία επιχειρεί να προκαλέσει μείζον θέμα. Επιβεβαιώνει πως δεν πρόκειται να κάνει πίσω στους σχεδιασμούς της για τη «Γαλάζια Πατρίδα». Σημειώνεται ότι το Νοέμβριο του 2019, η Τουρκία έχει εγγράφως ενημερώσει τα Ηνωμένα Έθνη τα σχέδια της. Ο τότε Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Τουρκίας στη Νέα Υόρκη, Σινιρλίογλου, καθόριζε «τα δικά της» θαλάσσια όρια. Αμφισβήτησε την επήρεια των ελληνικών νησιών αλλά και δικαιώματα της Κύπρου στη θάλασσα.
Στην Τουρκία, πάντως, εξακολουθούν να αναφέρονται στα «462 χιλιομέτρα κυριαρχικών δικαιωμάτων της Γαλάζιας Πατρίδας».
