«Η εκκλησία δεν είναι συντηρητισμός, η εκκλησία είναι άλματα!», Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής π. Νικόλαος Χατζηνικολάου.
Υπάρχει ένας αριστουργηματικός δίσκος που κυκλοφόρησε το 1990, χαρακτηριστικός των τολμηρών επιλογών που έκανε κάποτε η ελληνική δισκογραφία και οι τραγουδιστές, όχι τόσο για τις «πειραγμένες» του ενορχηστρωτικές καταβολές που προσπάθησαν να συστήσουν νέες οπτικές στους εκκλησιαστικούς ύμνους, κάτι που συνήθως αποστρέφομαι, ιδιαίτερα όταν ο εμπορικός στόχος γίνεται το κοινό του Πάσχα ή των Χριστουγέννων, όσο για την ερμηνεία της τραγουδίστριας – της αξιοπρεπούς, μέσα στα σαράντα χρόνια πορείας της, Ελένης Δήμου. «Πάθη», ονομάζεται. Πρωτογενής, με λεπτότητα και σεβασμό, απέριττα όλα σα να επισκέπτεσαι μικρό μοναστήρι χωρίς παγκάρι (#διπλής): «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου», «η ζωή εν τάφω», «ω, γλυκύ μου έαρ», «εν τάφω νεκρός» κ.α. Η θλίψη της ζωής που εν τη γενέσει της είναι τραχεία – αυτό. Το να βρεις φως στην μελαγχολία που σε κυκλώνει – αυτό είναι ο χριστιανισμός.
Αξίωμα βασικό εδώ και χιλιάδες χρόνια: Οι ιερείς είναι θνητοί. Κι ως είθισται (διαπιστωμένα πια) με ανθρώπινες αστοχίες και σε ανοησίες βουτηγμένοι πολλοί μέσα στα άμφια που τους περιβάλλουν «προστατεύοντάς» τους, ομοτράπεζοι ωστόσο της χλιδής κάποιοι, θαμπωμένοι από εκείνο το ζαβολιάρικο παιδάκι (ας το πούμε «διάβολο», για να μιλάμε ίδια γλώσσα) που τους τραβάει ώρες ώρες από το μανίκι για να ζήσουν όσα στερήθηκαν στο παρελθόν – μοναδική εκείνη η σοφή ηρεμία που συναντάς πια σε μικρά χωριά, από ιερείς «αγράμματους», μα με λεόντειο ήθος και εκτίμηση από μια χούφτα πιστών.
Γνωρίζω καλά -ως ελπίδα, ως «ανάχωμα» στους «άλλους»-, πως υπάρχουν και φωτισμένοι Πατέρες, όπως είναι στην Ελλάδα ο Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής π. Νικόλαος Χατζηνικολάου, ένας μοναδικός ιερέας με εντυπωσιακό βιογραφικό: Σπούδασε φυσική, αστροφυσική στο Harvard, μηχανολογία στο M.I.T., με μεταπτυχιακά και διδακτορικά σε ιατρική, μαθηματικά και αστρονομία – διετέλεσε μέχρι και επιστημονικός συνεργάτης της NASA. Σπουδαία μορφή! Αν μπείτε στην σελίδα του στο facebook και παρακολουθήσετε συνεντεύξεις του -στον τρόπο που εκφέρει τις λέξεις, στο πώς κοιτάει τον συνομιλητή του, στο μεγάλο κυπαρίσσι που είναι ο λόγος του σε αντιδιαστολή με κάποια από τα θαμνοειδή που υπηρετούν την εκκλησία, σε Ελλάδα και Κύπρο- θα εκπλαγείτε – αν αυτό, λοιπόν, είναι η εκκλησία, κι όχι εκείνη η νωθρή αναλγησία που απομάκρυνε πολλούς από τους ιερωμένους απ’ το σκοπό τους, ξηραίνοντας το νερό στο πηγάδι και μπερδεύοντας τους πιστούς ανάμεσα σε λεφτά, μπίζνες, μίζες, ξενοδοχεία, αγοραπωλησίες και -κυρίως- οξεία αλαζονεία, τότε είμαστε όλοι πιστοί χριστιανοί για πάντα χάρις σ’ αυτόν τον έναν: «Να τι είναι ο διάβολος: Ζημιά, καταστροφή, βλάβη, ασχήμια, αντικοινωνικότητα. Σήμερα, όμως, κάποιοι άνθρωποι επηρεασμένοι από ιδεολογικά ή και φιλοσοφικά ρεύματα, ισχυρίζονται ότι ο διάβολος είναι απλή προσωποποίηση του κακού, ψευδαίσθηση φαντασιόπληκτων χριστιανών που επιμένουν να βλέπουν παντού δαιμόνια. Κι αυτή η θεώρηση αποτελεί έργο του διαβόλου, που προσπαθεί να καλύψει την ύπαρξή του, πείθοντας τον κόσμο ότι δεν υπάρχει».
Τόσο απλά, φυσικά, και ξεκάθαρα. Κι αλλού, σε μία του συνέντευξη πριν από 15 περίπου χρόνια, σε σχέση με την Ανάσταση:
– Ποιο είναι το νόημα του Πάσχα; Νομίζω είναι τριπλό. Το πρώτο είναι ότι με την Ανάσταση έχουμε την απόδειξη της θεότητας του Χριστού, το δεύτερο ότι καταργείται ο θάνατος, και το τρίτο, μέσα σε αυτό το πλαίσιο, είναι η πρόκληση για καινούργια ζωή.
– Τα αρνιά μάς απομακρύνουν από το νόημα του Πάσχα; Από μόνα τους θα ήταν πολύ περιορισμένης ισχύος, για να γιορτάσει κανείς το Πάσχα. Αλλά όμως, και το να χαρεί κανείς με υλικούς τρόπους, είναι ανθρώπινο.
– Η Ανάσταση του Χριστού δεν προκαλεί τη λογική μας; Την τινάζει στον αέρα. Δεν έχει καθόλου λογική.
– Άρα, γιατί να πιστέψουμε; Η πίστη είναι κάτι ανώτερο από τη λογική κατανόηση, από τον ηθικό κανόνα, από τη συναισθηματική προσδοκία. Πιστεύουμε αυτό που είναι πέρα από τη λογική μας.
– Σας ενοχλεί που οι περισσότεροι φτάνουν στην εκκλησία μισή ώρα πριν την Ανάσταση, και φεύγουν με το «Χριστός Ανέστη»; Δεν με ενοχλεί, αλλά είναι σα να πηγαίνουν σε έναν γάμο, να περιμένουν την υποδοχή της νύφης, και μόλις αρχίζει ο γάμος να φεύγουν. Είναι κρίμα. Αδικούνται οι άνθρωποι.
– Εσείς πιστεύετε στην Ανάσταση; Με όλα μου τα κύτταρα. Το μόνο που πιστεύω είναι η Ανάσταση! Όλη η πίστη στην Ανάσταση, δημιουργεί μία έκταση στον άνθρωπο. Δεν έχεις ανάγκη του θαύματος ή της αποδείξεως. Αλλά ησυχάζεις, και ξανοίγεσαι σε έναν άλλο κόσμο. Αυτό είναι η Εκκλησία.
– Με δεδομένο ότι όλες οι θρησκείες διακηρύττουν τη μετά θάνατον ζωή, αποκλείετε να καλύπτεται έτσι απλώς μία ψυχολογική ανάγκη του ανθρώπου; Θα μπορούσε, διότι υπάρχει τέτοια ανάγκη. Αλλά, πρώτα πιστεύεις, και μετά σου αποδεικνύεται. Και είναι τόσο ωραίο αυτό!
Ακούω ξανά τα «πάθη». Αρκούν τριάντα λέξεις, τελικά, για να μην μπερδεύεται η εκ γενετής βασική μας αφετηρία, για την επιστροφή στο «χορτασμένο» με τα ελάχιστα – γιατί αυτό φέρει ο χριστιανισμός: «Εξέδυσάν με τὰ ἱμάτιά μου / καὶ ἐνέδυσάν με χλαμύδα κοκκίνην / ἔθηκαν ἐπὶ τὴν κεφαλήν μου, στέφανον ἐξ ἀκανθῶν / καὶ ἐπὶ τὴν δεξιάν μου χείρα, ἔδωκαν κάλαμον / ἵνα συντρίψω αὐτοὺς, ὡς σκεύη κεραμέως…».
Ελεύθερα, 15.4.2023
