Με έμπνευση το έργο του Μπέκετ Happy Days, η έμπειρη και ταλαντούχα χορογράφος επικεντρώνεται με το σώμα της στο ζήτημα του χρόνου. «Η αναγνώριση του ότι ο χρόνος φεύγει είναι μια “ευλογία”, όπως θα έλεγε και η Ουίννυ, γιατί μας καλεί να γίνουμε παρόντες στο τώρα», υπογραμμίζει.
– Τι σας έχει συγκινήσει στο έργο Happy Days του Μπέκετ; Είναι ένα συναρπαστικό θεατρικό. Συγκινεί, και έχει συγκινήσει πολλούς από το 1961 που έχει γραφτεί, με κεντρική του φιγούρα τη Ουίννυ να μας γοητεύει με το σουρεάλ της, μια γυναίκα με μαργαριτάρια στο λαιμό θαμμένη μες στο χώμα ώς τη μέση. Πολλοί το γνωρίζουν ως ένα διασκεδαστικό έργο για το χιούμορ και το μπανάλ του, όμως αν το μελετήσεις σε βάθος, αντιλαμβάνεσαι ότι μιλά για το τέλος μετά το τέλος – τα ατέλειωτα τέλη. Η Ουίννυ μοιάζει με μια βασίλισσα πάνω σε ένα θρόνο, μέσα σ’ ένα λόφο – χώμα, να δεσπόζει πάνω από μια ερημιά. Σε ένα τοπίο μετά από πυρηνικό πόλεμο ή από μια απροσδιόριστη καταστροφή, δηλαδή μετά το τέλος του κόσμου, με τον σύζυγό της κρυμμένο στη σκιά πίσω από τον λόφο, να περιμένουν το δικό τους τέλος. Το έργο επίσης απεικονίζει την ανθρώπινη τραγικότητα, που βρίσκει καταφύγιο και νόημα στη ζωή μέσα από τη ρουτίνα της. Εγκλωβισμένη, ακίνητη, η Ουίννυ μάς μιλά για την καθημερινότητά της μ’ έναν ακατάπαυστο μονόλογο, βάζοντας και βγάζοντας πράγματα από την τσάντα της από την ώρα που κτυπά το κουδούνι για να ξυπνήσει μέχρι που ξαναχτυπά για ύπνο.
– Έχετε κάποια κοινά στοιχεία με τη Ουίννυ; Εκτός του ότι είχα την κρυφή φιλοδοξία να την υποδυθώ για τον θεατρικό της χαρακτήρα, ουσιαστικά επικεντρώνομαι στο θέμα του χρόνου. «Μπορεί κάποιος να μιλήσει ακόμα για τον χρόνο;» λέει κάπου η Ουίννυ. Στην παράσταση κάποτε είμαι η Ουίννυ και κάποτε είμαι εγώ – κάποτε και οι δύο σ’ έναν ενδιάμεσο χώρο. Ανεβάζοντας το HAPPY HAPPIER DAYS, μαζί με τη δραματουργό και συνεργάτιδά μου καλλιτέχνη Έλενα Αγαθοκλέους, στόχος ήταν να βρεθούν περάσματα μέσα από εμένα προς τη Ουίννυ, για αναστοχασμό. Πού με βρίσκει αυτός ο χρόνος, ως γυναίκα αλλά και καλλιτέχνη; Μνήμες, σκέψεις, ιστορίες δικές μου με αφορμή ατάκες της… Εκτός από δικά μου κείμενα, χρησιμοποιώ αποσπάσματα από το πρωτότυπο Happy Days στα αγγλικά, αλλά και από το ελληνικό κείμενο «Ω, οι ωραίες μέρες», σε μετάφραση Ρούλας Πατεράκη, εκδόσεις Το Ροδακιό. Ο τρόπος με τον οποίο την υποδύομαι θα είναι μια μικρή έκπληξη για τους θεατές. Ο ρυθμισμένος λόγος της, τον οποίο ο Μπέκετ χορογραφεί με ακριβείς οδηγίες – παύσεις, σιωπές, συνδυασμός λόγου και κίνησης, κινήσεις των ματιών, του προσώπου, του κεφαλιού, των χεριών– με οδήγησε στο να την υποδυθώ ως μια μουσική παρτιτούρα, μιλώντας και παίζοντας ταυτόχρονα στο πιάνο. Σ’ αυτό το κομμάτι με υποστήριξε με θέρμη ο Γιάννης Χριστοφίδης, που έχει τον ηχητικό σχεδιασμό του έργου.
– Ρίχνοντας μια ματιά στην καλλιτεχνική σας πορεία, ποιες ήταν για σας οι πιο ευτυχισμένες μέρες;
Αυτή η περίοδος, θα έλεγα. Γιατί βλέποντας το τοπίο του χορού και των παραστατικών τεχνών να ανθίζει, ανασαίνω. Η ομάδα με την οποία δουλεύω είναι όλοι νεαρά άτομα με υψηλή κατάρτιση στον τομέα τους. Μου δίνει ιδιαίτερη χαρά η πολύ ζεστή ανταλλαγή που έχουμε, η αλληλοστήριξη στο πάρε δώσε της διαδικασίας της παράστασης. Τους ευχαριστώ όλους πολύ. Την Έλενα Αγαθοκλέους (δραματουργία), τον Πέτρο Κονναρή (σύμβουλος κίνησης), τον Γιάννη Χριστοφίδη (σχεδιασμός μουσικής), τη Νάταλυ Σάββα (σκηνικό), την Justyna Ataman (βίντεο). Επίσης ευχαριστώ τον Ευαγόρα Βανέζη, ο οποίος επιμελήθηκε την προθήκη όπου παρουσιάζονται μέρη του αρχείου μου που αναφέρονται σε προηγούμενα έργα μου με Μπέκετ, αλλά και άλλα στα οποία αναφέρομαι κατά τη διάρκεια της περφόρμανς.
– Πώς αντιμετωπίζετε εσείς το εφήμερο της ζωής; Κάθε στιγμή μοιάζει η ίδια, αλλά ποτέ δεν είναι ίδια. Τα πάντα ρει, κατά τον Ηράκλειτο. Κάτι συνέβη και κάτι δεν συνέβη. Το εφήμερο στη ζωή αλλά και στην τέχνη: Του θεάτρου, της μουσικής, του χορού και όλων των ζωντανών τεχνών. Το βίντεο ως αρχειακό υλικό δεν είναι το ίδιο. Επίσης, καμιά παράσταση δεν είναι η ίδια με την προηγούμενη. Δεν μπορείς να μπεις δύο φορές στο ίδιο ποτάμι. Σε κάθε εισπνοή και εκπνοή, η ζωή και ο θάνατος. Τα κύτταρα του σώματός μας κάθε λεπτό πεθαίνουν και ξαναγεννιούνται. Η αναγνώριση του ότι ο χρόνος φεύγει είναι μια «ευλογία», όπως θα έλεγε και η Ουίννυ, γιατί μας καλεί να γίνουμε παρόντες στο τώρα. Το κουδούνι χτυπά για να ξυπνήσουμε. Είμαστε στο σώμα μας, ή μόνο στις σκέψεις μας; Πόσο απόντες από το τι συμβαίνει γύρω μας; Σε ποιο χρόνο βρισκόμαστε στις σκέψεις μας, στο μετά ή στο πριν;
– Θα λέγατε ότι ο αυτοσχεδιασμός είναι βασικό συστατικό στη δημιουργία ενός έργου;
Με ενδιαφέρουν οι μεθόδοι αυτοσχεδιασμού, γιατί αναφέρονται στη δυνατότητα να είμαστε παρόντες στο τώρα. Ο χορευτής – περφόρμερ εξερευνά μέσα από το σώμα του, προσπερνώντας το νοητικό επίπεδο, βρίσκοντας πρόσβαση στο υποσυνείδητο, τη μνήμη και τη φαντασία… Κύριο συστατικό στον αυτοσχεδιασμό, η αφούγκραση. Όταν ακούω, σημαίνει πως είμαι παρών. Ενώ ο περφόρμερ εξερευνά, καλείται να βρει χώρους παύσης για να σιωπήσει τον κριτή μέσα του, ώστε να μπορεί να δράσει μέσα από τη διαίσθηση. Σ’ αυτή την εξερεύνηση ακούω το σώμα και τις επιλογές που παρουσιάζονται κάθε δευτερόλεπτο μπροστά μου και μέσα μου. Αυτό το αφούγκρασμα προς όλες τις αισθήσεις του σώματος και των αντιλήψεων, συμπεριλαμβανομένης της κιναίσθησης, της σχέσης μας με τη βαρύτητα, τον ήχο, την αφή, τον συνειρμό των σκέψεων αλλά και της φαντασίας, είναι η διαδικασία που μπορεί να φέρει αναπάντεχα δώρα στη δημιουργία νέου έργου.
– Πώς προέκυψε η συνεργασία σας με την Έλενα Αγαθοκλέους;
Γνωρίζω την Έλενα Αγαθοκλέους από τις εξαίρετες συμμετοχές της στο Φεστιβάλ Κίνησης / Παραστατικών Τεχνών Νο_ Body, του οποίου ήμουν καλλιτεχνική διευθύντρια. Επίσης από την εξαιρετική της εργασία με το δικό της Κέντρο Παραστατικών Τεχνών ΜΙΤΟΣ και τις παρουσιάσεις έργων της, ως δημιουργού και περφόρμερ. Αν και είναι η πρώτη μας συνεργασία, υπάρχουν πολλά που μας συνδέουν, καλλιτεχνικά και μη. Καταρχήν το γεγονός ότι είμαστε και οι δύο καθαρά Interactive artists που δρούμε στα ρευστά σύνορα των τεχνών Χορού – Θεάτρου – Μουσικής. Επίσης μας συνδέει η δραστηριοποίησή μας στα κοινά για την αναβάθμιση και στήσιμο υποδομών, για ένα καλύτερο μέλλον στις γενιές που θα ακολουθήσουν.
– Είστε από τις δημιουργούς που έβαλαν τις βάσεις του σύγχρονου χορού στην Κύπρο. Πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα από τότε που ξεκινήσατε;
Όταν ξεκίνησα την δεκαετία του ’80 ως καλλιτέχνης, δεν υπήρχαν οι υποδομές για να μπορώ να επικοινωνήσω το έργο μου. Χρειάστηκε επιμονή, υπομονή και κατανόηση μέχρι να στήσουμε αυτές τις υποδομές, μαζί με άλλους συναδέλφους, σε συνεργασία με τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες. Ως ιδρυτής και πρώτη πρόεδρος της Νέας Κίνησης Χορογράφων και της Στέγης Χορού Λευκωσίας, με χαρά παρατηρώ σήμερα ότι οι βάσεις έχουν τεθεί και το τοπίο ανθίζει
– Τι χρειάζεται να γίνει ακόμη στο πεδίο του χορού για να στηριχθούν οι νέοι καλλιτέχνες;
Χρειάζονται πιο πολλά προγράμματα χρηματοδότησης. Κουραστήκαμε να είμαστε οι φτωχοί συγγενείς του προϋπολογισμού του κράτους και ο τελευταίος τροχός της άμαξας σ’ αυτόν. Οι καλλιτέχνες χρειάζονται επαγγελματική και άμεση συνταξιοδοτική κατοχύρωση, πιο ψηλές και ουσιώδεις αμοιβές μέσα από τα προγράμματα και τις κρατικές χορηγίες. Ποιος είναι ο μέσος μισθός στον τόπο μας σήμερα; Είναι 1.600 ευρώ τον μήνα, σύμφωνα με το Τμήμα Στατιστικής. Γιατί αυτό δεν αντανακλάται στις αμοιβές μας; Για να μπορέσει να δημιουργήσει κάποιος ένα πρότζεκτ, χρειάζεται τρεις με έξι μήνες κάτω από ιδανικές συνθήκες. Εμείς γιατί να αμειβόμαστε αρκετά πιο κάτω από αυτό τον μέσο μισθό, σύμφωνα πάντα με τον χρόνο υλοποίησης ενός πρότζεκτ; Για να δημιουργήσεις, πρέπει πρώτα να ζήσεις. Οι καλλιτέχνες πρέπει να ζουν ως αξιοπρεπείς πολίτες και να τυγχάνουν σεβασμού από την Πολιτεία. Για παράδειγμα, η απουσία σε άδεια κάποιου λειτουργού των Πολιτιστικών Υπηρεσιών δεν μπορεί να επηρεάζει τις πληρωμές του λογιστηρίου. Όλα αυτά τα τονίζω εμφατικά, όχι από προσωπικά ελατήρια αλλά γιατί αποτελούν αίτημα των καιρών. Ακόμα περιμένουμε να θεσμοθετηθεί το καθεστώς του καλλιτέχνη ώστε να μεθοδευτεί και να υλοποιηθεί η ανάπτυξη του χορού και των παραστατικών τεχνών στον τόπο μας, όπως είναι μια πάγια εισήγησή μας εδώ και χρόνια.
– Είστε ικανοποιημένη από τη δουλειά των νέων χορογράφων;
Μέσα από τα προγράμματα φιλοξενιών της Στέγης Χορού Λευκωσίας και των Φεστιβάλ που διοργανώνουμε, διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν αρκετοί νέοι χορογράφοι που ερευνούν και προσπαθούν να αφήσουν το δικό τους στίγμα. Το τοπίο είναι ελπιδοφόρο με πολλά ικανά νεαρά άτομα, χρειάζονται όμως πιο εξειδικευμένα προγράμματα και κονδύλια για να προχωρήσει αυτό το νέο δυναμικό.
Λευκωσία, Στέγη Χορού. 5,6,7 Μαΐου στις 20:00, Ηappy Happier Days με την Αριάννα Οικονόμου, τηλ. 97 77 22 64
Ελεύθερα 30.4.2023
