Έναν σπουδαίο καλλιτέχνη -από τους σημαντικότερους του νεότερου ελληνισμού- τον Αντώνη Ξυλούρη – Ψαραντώνη, τίμησε το Πανεπιστήμιο Κύπρου στις 21 Ιουνίου μέσω του Πολιτιστικού Κέντρου του. Ο πρωτεϊκός Ψαραντώνης, ο ζωντανός θρύλος της κρητικής μουσικής παράδοσης, είναι ένας καλλιτέχνης που αντιπροσωπεύει, με το έργο και την προσωπικότητά του, όλα όσα πρεσβεύει το Πολιτιστικό Φεστιβάλ του Πανεπιστημίου Κύπρου: την αυθεντικότητα, τον σεβασμό στην παράδοση αλλά και τη δημιουργική σχέση με τα παραδεδομένα μέσα από μια σφαιρική αντίληψη για τον κόσμο, σύμφωνα με την οποία η τέχνη και ο άνθρωπος γίνονται ένα.
Η τιμητική εκδήλωση για τον Ψαραντώνη, που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Τρίτη, έγινε για πρώτη φορά από έναν πανεπιστημιακό θεσμό και αυτό οφείλεται καθαρά στην προσωπικότητα ενός μεγάλου ανθρώπου των γραμμάτων και των τεχνών, του καθηγητή, επιστήμονα, σκηνοθέτη αλλά κυρίως ποιητή και δημιουργού Μιχάλη Πιερή ο οποίος διατηρούσε μια μακρόχρονη και βαθιά φιλία με τον Ψαραντώνη. Μιαν ανόθευτη φιλία που στην πορεία του χρόνου μόνο δέος και θαυμασμό μπορεί να προκαλέσει σε όλους όσοι γνώρισαν από κοντά αυτούς τους δύο σημαντικούς –στον χώρο και στην τέχνη τους– ανθρώπους.
Αναγνωρίζοντας την ιδιαίτερη σχέση του Ψαραντώνη με το Πανεπιστήμιο Κύπρο, οι Πανεπιστημιακές Αρχές ανταποκρίθηκαν στην πρόταση του Μιχάλη Πιερή και στις 21 Ιουνίου, η Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Κύπρου και Πρόεδρος του Συμβουλίου του Πολιτιστικού Κέντρου, Καθηγήτρια Ειρήνη – Άννα Διακίδου, επέδωσε στον σπουδαίο λυράρη της Κρήτης τιμητική πλακέτα που είχε σχεδιαστεί ειδικά για την εκδήλωση και στην οποία κεντρική θέση κατέχει μία λύρα φιλοτεχνημένη από τον γλύπτη και οργανοποιό Λεωνίδα Σπανό, φίλο του Ψαραντώνη.
Απευθυνόμενη στον Ψαραντώνη και στα επτά μέλη της μεγάλης μουσικής οικογένειας Ξυλούρη που τον συνόδευαν, η κ. Διακίδου σημείωσε:
«Η σχέση του Ψαραντώνη με το Πανεπιστήμιο Κύπρου, την Αξιοθέα και το Θ.Ε.ΠΑ.Κ. είναι μακρόχρονη, πολυδύναμη και, το κυριότερο, αυθεντική. Τα χνάρια αυτής της συνάντησης πηγαίνουν πολύ πίσω, στη χρονιά της έναρξης της λειτουργίας του Πανεπιστημίου Κύπρου (το 1992/93), όταν ο Μιχάλης Πιερής οργάνωσε μια από τις πρώτες συναυλίες του Ψαραντώνη στην Κύπρο, στην Αίθουσα Τελετών του Πανεπιστημίου Κύπρου (γιατί η Αξιοθέα δεν λειτουργούσε ακόμη τότε ως Πολιτιστικό Κέντρο).
Από τότε, ο Ψαραντώνης συμμετείχε άλλες 15 φορές στο Φεστιβάλ της Αξιοθέας, ενώ πρόσφερε δωρεάν τη μουσική του στα έργα «Χρονικό της Κύπρου» του Λεοντίου Μαχαιρά, «Ερωτόκριτος» του Βιτσέντζου Κορνάρου και «Ματωμένος Γάμος» του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα. Κατανόησε, αγάπησε και σχολίασε μουσικά το σημαντικότερο κείμενο της κυπριακής γραμματείας, το μεσαιωνικό «Χρονικό της Κύπρου» του Λεοντίου Μαχαιρά.
Ο Ψαραντώνης και όλο το ξυλουρέικο έχουν δείξει έμπρακτα την αγάπη και την υποστήριξή τους στις αποστολές του Θεατρικού Εργαστηρίου του Πανεπιστημίου Κύπρου στην Κρήτη. Παραστάσεις του «Ερωτόκριτου», αλλά και του «Άσματος του Γιοφυριού» έγιναν στο Ηράκλειο, στα Χανιά, στο Ρέθυμνο, στην Ιεράπετρα, στη Σητεία, στον Άγιο Νικόλαο και στα Ανώγεια. Κορυφαία στιγμή ήταν η συνύπαρξη το ίδιο βράδυ στο θέατρο «Ψαραντώνης» στον Πλακιά στη Νότια Κρήτη, του «Άσματος του Γιοφυριού» με μια συναυλία του Ψαραντώνη.
Για όλους αυτούς τους λόγους, το Πανεπιστήμιο της Κύπρου αποφάσισε να τιμήσει τον Ψαραντώνη, μ’ έναν τρόπο που η τιμή αυτή ν’ αντανακλά σε όλη την οικογένειά του.»
Αναμνηστικά δώρα εκ μέρους του Πανεπιστημίου Κύπρου επιδόθηκαν επίσης στα τρία παιδιά του Ψαραντώνη – Νίκη, Γιώργη και Λάμπη Ξυλούρη– που αποτελούν το βασικό σχήμα του, και στα τέσσερα εγγόνια του –Νίκο Γ. Ξυλούρη, Γιώργο Στιβακτάκη, Αντώνη Γ. Ξυλούρη και Αντώνη Στιβακτάκη–, που ακολουθούν τα βήματα του παππού τους και ήδη χαράζουν τη δική τους πορεία στην ιστορία της θρυλικής οικογένειάς τους.
Ακολούθησε η συναυλία με τον Ψαραντώνη να «κομπασάρει» τον ρυθμό της βραδιάς. Στο πλάι του στάθηκαν οι μουσικοί αρχάγγελοί του και όλοι μαζί γέμισαν την αυλή της Αξιοθέας με τους μελωδικούς αλλά και αρχέγονους ήχους της κρητικής μουσικής. Ξεχωριστή στιγμή της βραδιάς ήταν όταν η μουσική παράδοση της Κρήτης και της Κύπρου έσμιξαν με τη μοναδική ερμηνεία από τον Ψαραντώνη του κυπριακού άσματος «Τρεις καλογήροι Κρητικοί».
