Γεννήθηκε Ρώσος, απέκτησε τη γερμανική ιθαγένεια και πέθανε Γάλλος. Την πορεία της ζωής του, από το τέλος προς την αρχή, ακολουθεί το Guggenheim της Νέας Υόρκης σε μια έκθεση με τίτλο «Vasily Kandinsky: Around the Circle».
Ο Καντίνσκι πίστευε πως ο καλλιτέχνης έχει την υποχρέωση να αποτελεί διαρκώς δύναμη μεταμόρφωσης της πνευματικής ζωής, αφότου έχει εξαγνίσει πρώτα το δικό του σώμα και πνεύμα. Και προσπάθησε να κάνει πράξη την θεωρία του παραμένοντας διαρκώς σε κίνηση. Με εφαλτήριο την ανάγκη για πνευματική αντίσταση απέναντι στον αλλοτριωμένο τρόπο ζωής των αρχών του 20ου αιώνα, ανήκε στους διανοούμενους που αμφισβήτησαν το παρόν όταν διαισθάνθηκαν ότι ο άνθρωπος σύντομα θα πρωταγωνιστούσε στο θέατρο του παραλόγου του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Γεννημένος το 1866 παρακολούθησε μαθήματα Δικαίου και Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας, αλλά αρνήθηκε πανεπιστημιακή έδρα Νομικής που του προσφέρθηκε και έφυγε για να σπουδάσει ζωγραφική στο Μόναχο. Η σχολή δεν τον ικανοποιεί και το 1902 δημιουργεί και ηγείται της ομάδας ‘Die Phalanx’. Ταξιδεύει σε Ευρώπη και Ρωσία εκθέτοντας έργα του που εκείνη την εποχή είναι παραστατικά. Το 1909, ζώντας στο Μόναχο, μεταπηδά στην «τέχνη χωρίς αντικείμενο» και αρχίζει τη σειρά των «Αυτοσχεδιασμών». Με την κήρυξη του Πολέμου επιστρέφει στη Ρωσία και οργανώνει το Μουσείο Κουλτούρας των Εικαστικών Τεχνών και παράλληλα διορίζεται καθηγητής στην Ακαδημία Τεχνών της Μόσχας. Το 1922 τον καλεί ο Walter Gropius στη Βαϊμάρη, όπου γίνεται καθηγητής και αντιπρόεδρος του Bauhaus μέχρι που το ναζιστικό καθεστώς κλείνει την Σχολή, που έχει στο μεταξύ μετακομίσει στο Βερολίνο και καταστρέφει, μαζί με άλλων, 57 έργα του ως «εκφυλισμένη τέχνη». Μετά από αυτό μετακομίζει στη Γαλλία όπου πεθαίνει το 1944.
Η παρούσα έκθεση περιλαμβάνει 80 πίνακες ζωγραφικής, ακουαρέλες και ξυλογραφίες, καθώς και εικονογραφημένα βιβλία του. Εγκατεστημένη στο μεσαίο τμήμα της σπειροειδούς ροτόντας του μουσείου, επανεξετάζει την καριέρα του Καντίνσκι όχι ως ένα σταθερό μονοπάτι από την παράσταση στην αφαίρεση, αλλά ως ένα κυκλικό πέρασμα από θέματα που επικεντρώνονται στην επιδίωξη ενός κυρίαρχου ιδεώδους: της ώθησης για πνευματική έκφραση.
Η έκθεση ξεκινά με το τελευταίο κεφάλαιο της ζωής του καλλιτέχνη, που διαδραματίζεται στη Γαλλία, όταν οι φυσικές επιστήμες και ο σουρεαλισμός, καθώς και το διαρκές ενδιαφέρον για τις πολιτιστικές πρακτικές και τη λαογραφία της Ρωσίας και της Σιβηρίας, επηρέασαν τις βιομορφικές εικόνες του και προκάλεσαν επαναλαμβανόμενα θέματα αναγέννησης. Ακολουθούν, έργα της εποχής του Bauhaus. Σε αυτά εκδηλώνεται η πεποίθηση του καλλιτέχνη ότι η τέχνη θα μπορούσε να μεταμορφώσει την κοινωνία. Την εποχή εκείνη υιοθέτησε όλο και περισσότερο γεωμετρικά μοτίβα, και πιο πολύ τον κύκλο. Το τελευταίο τμήμα της έκθεσης, τοποθετημένο στην κορυφή της ροτόντας, εξετάζει τους πρώτους πίνακες του Καντίνσκι στη Γερμανία τότε που εξέταζε τις εκφραστικές δυνατότητες του χρώματος, της γραμμής και της μορφής, εμπνευσμένες εν μέρει από τη σύγχρονη μουσική.
Να σημειώσουμε πως φέτος πουλήθηκε σε δημοπρασία ένα άγνωστο έργο του. Το “Curved Tips” που είχε πουληθεί από τη γυναίκα του λίγα χρόνια μετά τον θάνατο του και από τότε ήταν άγνωστο που βρισκόταν. Η συγκεκριμένη ακουαρέλα εμφανίστηκε για τελευταία φορά δημόσια το 1932. Η μόνη ένδειξη για την ύπαρξη του έργου ήταν ένα μικρό προσχέδιο στο περιθώριο μιας λίστας έργων. Ο πίνακας θεωρήθηκε ότι λείπει από το 1949, και παρά τις έρευνες των μελετητών, η ύπαρξή του θεωρείτο μυστήριο. Προς έκπληξη των ιστορικών τέχνης, το έργο επανεμφανίστηκε στη Γερμανία φέτος το καλοκαίρι και πουλήθηκε σε συλλέκτη με έδρα το Βερολίνο για περίπου 1,3 εκατομμύρια δολάρια.
– Guggenheim Νέα Υόρκη, 8 Οκτωβρίου 2021 – 5 Σεπτεμβρίου 2022.
Φιλελεύθερα, 24.10.2021.
