Η πατάτα της Ξυλοφάγου, αποτελεί ένα παράδειγμα διαχείρισης του δημόσιου χώρου. Η αξιοποίηση των τούνελ της Πράγας, πάνω από τον ποταμό Μολδάβα, δείχνει μια άλλη προσέγγιση.
Ο ποταμός Μολδάβας, όπως και όλοι οι ποταμοί που διασχίζουν μεγάλες πόλεις, αποτελεί την ραχοκοκαλιά της Πράγας, γύρω από τον οποίο διακλαδώνεται η ζωή. Εξίσου σημαντική είναι και η γέφυρα που ενώνει τα τμήματα της πόλης πάνω από τον ποταμό. Δεν χρησιμεύει όμως απλά ως ένα ενοποιητικό στοιχείο. Ο τρόπος που είναι δομημένη δημιουργεί διάφορες υποδομές. Κατ’ αρχήν, είναι η προκυμαία που δημιουργείται στις όχθες, της οποίας η χρήση από τους πολίτες εγκαταλείφθηκε μετά τις πλημμύρες του 2002. Οι αρχές της πόλης ωστόσο, θέλουν όχι μόνο να επαναφέρουν τη ζωή στις όχθες του ποταμού, αλλά και να προσδώσουν νέες λειτουργείες.
Στα πλαίσια αυτά εντάσσεται και η μετατροπή 20 αποθηκών που υπήρχαν κάτω από την γέφυρα, σε χώρους δημόσιας χρήσης. Οι αποθήκες αυτές χρησιμοποιούνταν στο παρελθόν για την φύλαξη πάγου. Πλέον έχουν μετατραπεί σε χώρους για μπαρ, εστιατόρια, γκαλερί, εργαστήρια, καταστήματα, βιβλιοθήκες, αίθουσες συνεδριάσεων, δημόσιες τουαλέτες, που ως σύνολο δημιουργούν έναν ενδιαφέρον περίπατο.
Το έργο ανέλαβε ο αρχιτέκτονας Petr Janda, του στούντιο Brainwork. Η πρώτη φάση, με προϋπολογισμό 6.5 εκ. ευρώ έχει ήδη ολοκληρωθεί και αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη επένδυση της Πράγας σε δημόσιους χώρους μετά το τέλος της κομμουνιστικής κυριαρχίας στην πρώην Τσεχοσλοβακία. Όπως εξήγησε ο αρχιτέκτονας «η κύρια ιδέα ήταν να φέρουμε στο φως του ήλιου τους σκοτεινούς εσωτερικούς χώρους μπροστά στο ποτάμι και –μέσω αυτών- να έρθουν οι πολίτες σε επαφή με το ποτάμι όσο το δυνατόν περισσότερο γίνεται».
Οι αρχικές αμπάρες που έκλειναν τις πέτρινες θολωτές κατασκευές έχουν αντικατασταθεί με μεγάλα γυάλινα στρογγυλά παράθυρα. Έξι από αυτά διαθέτουν ελλειπτικά παράθυρα με διάμετρο 5,5 μέτρα και μπορούν να ανοίξουν και να περιστραφούν σε έναν άξονα μετατόπισης παρέχοντας πρόσβαση στους εσωτερικούς χώρους. Τα επαναλαμβανόμενα κυκλικά σχήματα εισάγουν μια φρέσκια γλώσσα σε ένα τοπίο που κυριαρχείται από βαριά αρχιτεκτονικά στοιχεία. Είναι δε, πιθανώς, τα μεγαλύτερα περιστρεφόμενα παράθυρα στον κόσμο.
Οι χώροι δεν είναι όλοι ίδιοι. Οι υπόλοιποι 14 διαθέτουν ανάγλυφες εισόδους από χάλυβα. Στην αναπροσαρμογή τους, ωστόσο, ακολουθήθηκε μία σταθερή γλώσσα σχεδιασμού και κοινή παλέτα υλικών ώστε να διασφαλίζεται η συνοχή. Οι εσωτερικοί τοίχοι μονώθηκαν και τελειοποιήθηκαν με μια ομοιόμορφη παλέτα. Στους τοίχους και στις οροφές χρησιμοποιήθηκε σκυρόδεμα με αμμοβολή, δάπεδα από μπετόν και μονολιθικές σκάλες επίσης από μπετόν. Στις πόρτες και τις καταπακτές έχει χρησιμοποιηθεί μαύρος ανοξείδωτος χάλυβας με επικάλυψη τιτανίου που δημιουργεί αντανακλάσεις στην επιφάνεια του ποταμού.
Σημαντική επίσης επιδίωξη ήταν ο συνδυασμός των παραδοσιακών στοιχείων με νέες βιώσιμες τεχνολογίες. Τα αρχικά τοξωτά ανοίγματα προσαρμόστηκαν για να ενσωματώνουν νέα στοιχεία, όπως μονάδες κλιματισμού και εξοπλισμός ελέγχου της στάθμης του νερού για να αποφεύγονται τυχόν πλημμύρες. Όλες οι τεχνολογικές υπηρεσίες ελέγχονται από ένα τυποποιημένο σύστημα. Ταυτόχρονα, σχεδιάστηκαν ευέλικτα έπιπλα ώστε οι χώροι να προσαρμόζονται σε διαφορετικές χρήσεις. Για παράδειγμα, μία κατασκευή που στο εξωτερικό μπορεί να λειτουργεί ως πάγκος μπαρ, μπορεί να μετακινηθεί στο εσωτερικό και να λειτουργεί ως ρεσεψιόν για καφέ ή γκαλερί. Ο ενοικιαστής, μάλιστα, θα έχει την ευχέρεια να προσαρμόσει τον χώρο στις ανάγκες του.
Να σημειώσουμε πως ο ποταμός Μολδάβας (γνωστός και ως Βλτάβα) έχει μήκος 430 χιλιόμετρα. Το έργο επεκτείνεται σε τέσσερα μόνο χιλιόμετρα σε κεντρικό σημείο της πόλης. Οι μελλοντικές φάσεις περιλαμβάνουν τον σχεδιασμό επίπλων δρόμου, τουαλετών, πλωτής πισίνας και πλωτού τερματικού για κρουαζιερόπλοια, καθώς και την ολοκλήρωση των υπολοίπων θόλων. Μιλώντας για το έργο ο Petr Janda εξέφρασε την ελπίδα η ανάπλαση αυτή να φέρει νέα πρότυπα στην αρχιτεκτονική του δημόσιου χώρου, με έμφαση στην ενεργοποίηση της κοινότητας.
Φιλελεύθερα, 31.10.2021.
