Στη δεύτερη σε πληθυσμό χώρα του πλανήτη, εκατομμύρια κορίτσια είναι ανεπιθύμητα από τις οικογένειες τους, ενώ πολλά θανατώθηκαν πριν καν γεννηθούν αφού η έκτρωση θηλυκών εμβρύων είναι κάτι που συνηθίζεται. Κι όσες γυναίκες καταφέρουν να επιβιώσουν θα περάσουν πολλά δεινά: καταπίεση, στερήσεις, βία, εξευτελισμούς… Κάθε μέρα εκατοντάδες γυναίκες πέφτουν θύματα βιασμού. Στο δρόμο, στο λεωφορείο, μέσα στην οικογένεια, ακόμα και μέσα στο δικαστήριο. Σε ένα απολογισμό του 2016 καταγράφηκαν 40.000 βιασμοί σε μία μόνο χρονιά. Κι άλλοι τόσοι που δεν αναφέρθηκαν ποτέ. Η Ινδία κατατάσσεται ανάμεσα στις πιο επικίνδυνες χώρες για τις γυναίκες. Σε μια τέτοια ατμόσφαιρα είναι πολύ σημαντικό να επιδεικνύεται ιδιαίτερη φροντίδα για ένα σχολείο θηλέων. Το οποίο, αν και βρίσκεται στη μέση του πουθενά, δεν παύει από το να προσφέρει ξεχωριστή ποιότητα χώρου συνεισφέροντας στη δημιουργία βιωμάτων που καλλιεργούν τον πνευματικό κόσμο των μαθητριών.
Το σχολείο βρίσκεται στην καρδιά της ερήμου Thar, με πλησιέστερο οικισμό το χωριό Salkha στην επαρχία Rajasthan στη βόρεια Ινδία. Κτίστηκε με πρωτοβουλία ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού (CITTA) με έδρα την Αμερική, εξ ου και ο σχεδιασμός ανατέθηκε στην Αμερικανίδα αρχιτέκτονα Diana Kellogg. Στόχος είναι να εκπαιδεύει γύρω στα 400 κορίτσια τον χρόνο, ηλικίας 5-16, από νοικοκυριά που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Να σημειώσουμε πως στην περιοχή μόνο το 32% του γυναικείου πληθυσμού έχει τύχει κάποιας εκπαίδευσης και είναι σε θέση να γράφει και να διαβάζει. Εκτός από τον σχολικό χώρο, το κτίριο στεγάζει επίσης έναν εκθεσιακό χώρο και έναν γυναικείο συνεταιρισμό όπου οι κοπέλες θα διδάσκονται παραδοσιακές τεχνικές.
Σε οβάλ σχήμα, κατασκευασμένο από πέτρα της περιοχής, το σχολείο γίνεται μέρος του τοπίου και παράλληλα εξασφαλίζει ασφαλείς συνθήκες για τις μαθήτριες. Η αρχιτέκτονας, με πείρα σε κοινωφελή έργα, επικεντρώθηκε σε βιώσιμα στοιχεία, δεδομένου του σκληρού περιβάλλοντος της ερήμου. Τα στοιχεία αυτά υπαγόρευσαν και το σχήμα του, κυκλικό με μεγάλη αυλή στη μέση, ώστε το φως του ήλιου και η ροή του αέρα να εισχωρούν σε όλους τους χώρους, επινοώντας παράλληλα μια παθητική στρατηγική ψύξης. Ακολουθήθηκαν επίσης παραδοσιακές τεχνικές συλλογής νερού ώστε να αξιοποιείται το νερό της βροχής, ενώ στην οροφή δημιουργήθηκε ένας διάδρομος με ηλιακά πλαίσια ο οποίος τροφοδοτεί το κτίριο με ενέργεια. Παράλληλα ο χώρος μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως διάδρομος εκγύμνασης.
«Δεδομένου ότι το κτίριο χτίστηκε για μη κερδοσκοπικό σκοπό, καταβλήθηκε κάθε προσπάθεια για οικονομικό και αειφόρο σχεδιασμό», δήλωσε η Kellogg. Για την ανέγερση του χρησιμοποιήθηκαν τοπικά υλικά, όπως είναι ο ψαμμίτης που αφθονεί στην περιοχή, δίνοντας του άλλη διάσταση και αναδεικνύοντας την αξία του. Δούλεψαν δε τεχνίτες της περιοχής (πολλοί είναι πατεράδες των κοριτσιών) κι έτσι πια νιώθουν το σχολείο δικό τους. «Όταν ρώτησα για διαφορετικές σχεδιαστικές ιδέες, χαμογέλασαν και είπαν περήφανα: Μπορούμε να κάνουμε οτιδήποτε με πέτρα», μεταφέρει τα λόγια τους η αρχιτέκτονας η οποία πιστεύει πως ο προσεγμένος σχεδιασμός μπορεί να επηρεάσει θετικά τη ζωή των ανθρώπων.
Στο εσωτερικό, το σχολείο είναι επιπλωμένο με κομμάτια που έχουν κατασκευαστεί από τοπικό ξύλο τριανταφυλλιάς και υφαντά Charpai, μια παραδοσιακή τεχνική της Νότιας Ασίας. Επίσης, ο Ινδός σχεδιαστής μόδας Sabyasachi Mukherjee σχεδίασε τις στολές των μαθητριών, κι αυτές βασισμένες στην τοπική παράδοση. «Ήθελα να φτιάξω ένα κτίριο προς όφελος της κοινότητας και όχι για να επιδείξω το design, μια δομή που να αντηχεί στην ψυχή και να αποσκοπεί στην καλλιέργεια της γνώσης και της εκπαίδευσης των κοριτσιών» λέει η Kellogg. «Για να γίνει αυτό έπρεπε να υπάρξει μια διαδικασία που απαιτεί βαθιά κατανόηση της ιστορίας του τόπου».
Το σχολείο που ανήκει σε ένα ευρύτερο δίκτυο, στο Κέντρο GYAAN, αποσκοπεί στο να εξοπλίσει τις νέες γυναίκες με εργαλεία που θα τις ενδυναμώσει και θα τις βοηθήσει να αποκτήσουν οικονομική ανεξαρτησία.
Φιλελεύθερα, 4.7.2021.
