Πέθανε ο Δημήτρης Εϊπίδης, η «ψυχή» των κινηματογραφικών φεστιβάλ

Ο Δημήτρης Εϊπίδης πέθανε την Τετάρτη το πρωί σε ηλικία 82 ετών. 

Στην Ελλάδα ταυτίστηκε με το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης κατά την κρισιμότερη καμπή της ιστορίας του: της διεθνοποίησής του. Ήταν ο ιδρυτής των «Νέων Οριζόντων». Ήταν επίσης εμπνευστής και ο ιδρυτής του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και επί πολλά χρόνια αποτέλεσε σημείο αναφοράς για τον κινηματογράφο στην Ελλάδα και την Κύπρο. Ο Τζιμ Τζάρμους τον είχε χαρακτηρίσει «νονό και πλοηγό του καλλιτεχνικού σινεμά».

Ο Δημήτρης Εϊπίδης γεννήθηκε το 1938 στην Αθήνα. Σπούδασε Αγγλική Λογοτεχνία και Αμερικανικό Θέατρο στο Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο, καθώς και Σκηνοθεσία Θεάτρου στην Αμερικανική Ακαδημία Δραματικών Τεχνών στην Νέα Υόρκη. Ήταν επίσης απόφοιτος της Σχολής Κινηματογράφου του Λονδίνου.

Ο Εϊπίδης ήταν ο πρώτος αληθινός Προγραμματιστής Φεστιβάλ που είχε ποτέ η Ελλάδα και ξεπερνούσε τα ελληνικά σύνορα: από τη δεκαετία του ’70 είχε βάλει τα θεμέλια σε πολλά ακόμα διεθνή κινηματογραφικά φεστιβάλ (στον Καναδά, την Αμερική, την Ισλανδία), ενώ η επιρροή και η επιδραστικότητα των επιλογών του, οι προτάσεις του κάθε χρονιά στο επίσημο πρόγραμμα του Τορόντο, χάραξαν πορεία στο παγκόσμιο (ανεξάρτητο και θεσμικό) σινεμά των τελευταίων δεκαετιών.

Καθοριστική ήταν η συμβολή του στα πρώτα βήματα του Φεστιβάλ Κινηματογραφικές Μέρες της Κύπρου -τότε «Κινηματογραφικοί Ορίζοντες»- όσο και του Μικρού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ που μετεξελίχθηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ του Σινεμά Animation στην Ύπαιθρο – Όψεις του Κόσμου.

Ο Γιώργος Τσαγγάρης, καλλιτεχνικός διευθυντής του Animafest ανακοίνωσε ότι το μεγάλο βραβείο του Φεστιβάλ στο εξής αφιερώνεται στη μνήμη του. 

«Ο σπουδαίος Δημήτρης Εϊπίδης με ανεκτίμητη προσφορά στο ανεξάρτητο σινεμά διεθνώς έφυγε σήμερα από κοντά μας. Αυτός που πρώτος μου έμαθε τη γραμματική και τις αξίες του ανεξάρτητου σινεμά, το ήθος στον προγραμματισμό και την τόλμη που χρειάζεται η ιδεολογική συνέπεια ενός φεστιβάλ. Με ενθάρρυνε να σχεδιάζω αφίσες, έστρεψε το βλέμμα μου διεθνώς και μαζί ξεκινήσαμε το φεστιβάλ που σήμερα όλοι το γνωρίζουμε ώς Animafest. Μεγάλη η προσφορά του στη μικρή μας Κύπρο» αναφέρει ο Γ. Τσαγγάρης σε ανάρτησή του σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Το 1999, ίδρυσε το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – Εικόνες του 21ου Αιώνα, το οποίο διηύθυνε έως το 2016. Από το 1995 έως το 2015, ήταν επίσης διευθυντής προγράμματος του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Ισλανδίας στο Ρέικιαβικ.

Ο Δημήτρης Εϊπίδης έχει διδάξει Ιστορία Κινηματογράφου και Αισθητική στο Πανεπιστήμιο McGill του Μόντρεαλ, υπήρξε μέλος κριτικών επιτροπών σε πολλά διεθνή κινηματογραφικά φεστιβάλ, μεταξύ των οποίων του Σαν Σεμπαστιάν, της Κωνσταντινούπολης, της Αβινιόν, της Ιερουσαλήμ, της Μόσχας, της Σεούλ, της Φιλαδέλφειας, του Μπιλμπάο, του Κάρλοβι Βάρι, της Τεργέστης, του Άμστερνταμ, κ.ά.

Ήταν ένας από τους ελάχιστους δημοσιογράφους που πήραν συνέντευξη από τον Τζον Λένον & τη Γιόκο Ονο κατά τη διάρκεια της θρυλικής «ειρηνικής διαμαρτυρίας».

Ο Δημήτρης Εϊπίδης ήταν «ο άνθρωπος που δημιούργησε το τμήμα Νέοι Ορίζοντες, ανοίγοντας ένα παράθυρο σε ένα σπουδαίο σινεμά που μέχρι τότε ήταν άγνωστο στην Ευρώπη», χαρακτηριστικά αναφέρει σχετική ανακοίνωση του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.   

«Ο Δημήτρης Εϊπίδης μάς δίδαξε πώς να βλέπουμε ντοκιμαντέρ, μάς έδειξε πώς να ανακαλύπτουμε δημιουργούς. Ο κινηματογράφος ήταν η ζωή του. Όμως μέσα από τον χώρο του μύθου, εκείνος ανίχνευε τα δύσκολα θέματα, τις ανθρωποκεντρικές ιστορίες που γεννά η πραγματικότητα. Αυτό το σινεμά υπηρέτησε σε όλο τον κόσμο, στη Θεσσαλονίκη, στο Μόντρεαλ, στο Τορόντο, στο Ρέικιαβικ» προστίθεται στην ανακοίνωση.   

Το 1999, του απονεμήθηκε το τιμητικό βραβείο της FIPRESCI (Διεθνής Συνομοσπονδία Κριτικών Κινηματογράφου) για την ποιότητα και την πρωτοτυπία των προγραμμάτων των «Νέων Οριζόντων» του ΦΚΘ. Τον Απρίλιο του 1993, ο Ιρανός Υπουργός Πολιτισμού του απένειμε στην Τεχεράνη ένα τιμητικό βραβείο σε αναγνώριση της συμβολής του στην προώθηση του ιρανικού κινηματογράφου διεθνώς. Ήταν ο αγαπημένος θείος Δημήτρης των ιρανών δημιουργών. Από το 2001, ήταν μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου.

Το 1971 ίδρυσε το Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Μόντρεαλ, το οποίο διηύθυνε επί 14 χρόνια. Από το 1988 μέχρι και πρόσφατα ήταν στέλεχος του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Τορόντο ως υπεύθυνος διεθνούς προγράμματος. Διετέλεσε διευθυντής προγράμματος του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Ισλανδίας στο Ρέικιαβικ από το 2005 έως το 2010.

Το 1999, ίδρυσε το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το αγαπημένο μας φεστιβάλ, το παιδί του, όπως το αποκαλούσε. Έπεισε τους θεατές πως το ντοκιμαντέρ είναι μια σχέση αγάπης και πως ξεπερνά την ίδια την τέχνη του και γίνεται κομμάτι της ζωής μας. «Θα τον θυμόμαστε πάντα μπροστά στην οθόνη, να παρακολουθεί μια ταινία και να μας εξηγεί με πάθος τί είναι αυτό που την κάνει ιδανική για ένα φεστιβάλ, ιδανική για την ψυχή μας. Στους οικείους του εκφράζουμε τα ειλικρινή συλλυπητήριά μας», καταλήγει η ανακοίνωση, σημειώνοντας πως λεπτομέρειες για την κηδεία του, που θα γίνει σε κλειστό κύκλο, θα ανακοινωθούν σύντομα.

Συλλyπητήρια από Ριάλτο και CyprusFilmDays

Το Θέατρο Ριαλτο και το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογραφικές Μέρες, εκφράζουν τη θλίψη τους για το θάνατο του Δημήτρη Εϊπίδη, που υπήρξε επικεφαλής και βασικός συνοδοιπόρος των Πολιτιστικών Υπηρεσιών και του Θεάτρου Ριάλτο τόσο στην ίδρυση, όσο και στα πρώτα βήματα του φεστιβάλ με τίτλο Κινηματογραφικοί Ορίζοντες.

«Μαζί με τον κόσμο του κινηματογράφου στην Ελλάδα και το εξωτερικό θρηνούμε την απώλεια του Δημήτρη Εϊπίδη, μιας διεθνούς εμβέλειας προσωπικότητας του κινηματογράφου. Εμπνευστής, διευθυντής και προγραμματιστής φεστιβάλ όπως του Μόντρεαλ, Τορόντο, Ρέικιαβικ, καθώς και για πολλά χρόνια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, στο οποίο άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του όπως και στα δικά το δημιουργήματα, το τμήμα Νέων Οριζόντων και το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Συνέβαλε επίσης στην ίδρυση μαζί με τον Γιώργο Τσαγγάρη, του γνωστού σε όλους μας Animafest.

Με επικεφαλής τον Δημήτρη Εϊπίδη το 2001 η Κύπρος απέκτησε όχι μόνο το πρώτο της διεθνές Φεστιβάλ κινηματογράφου, διευρύνοντας έτσι τους κινηματογραφικούς της ορίζοντες και ρίχνοντας γέφυρες σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου, μα κυρίως αλλάζοντας τον τρόπο που βλέπουμε σινεμά».

Συλλυπητήριο μήνυμα για την απώλεια του Δημήτρη Εϊπίδη, «του εργατικού, συνεπούς δασκάλου της τέχνης του σινεμά», ο οποίος συνέβαλε καθοριστικά «στην αλλαγή ταυτότητας και τη διεθνοποίηση του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης», απέστειλε η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού της Ελλάδας, Λίνα Μενδώνη.  

Συγκεκριμένα, η υπουργός αναφέρει στο μήνυμά της: «Ο κόσμος του κινηματογράφου, οι επαγγελματίες του, το κοινό των φεστιβάλ και όσοι συνεργαστήκαμε μαζί του, θρηνούμε την απώλεια του Δημήτρη Εϊπίδη, του εργατικού, συνεπούς δασκάλου της τέχνης του σινεμά. Ο Δημήτρης Εϊπίδης υπήρξε μια διεθνής, εξαιρετικά σεβαστή προσωπικότητα του κινηματογράφου, ως διευθυντής και προγραμματιστής του φεστιβάλ του Μόντρεαλ και υπεύθυνος για τον προγραμματισμό των φεστιβάλ του Τορόντο και του Ρέικιαβικ. Η συμβολή του στην αλλαγή ταυτότητας και τη διεθνοποίηση του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ως προγραμματιστής και στη συνέχεια ως Διευθυντής του, ήταν καθοριστική. Το επιδραστικό τμήμα των “Νέων Οριζόντων” σύστησε στο κοινό νέες τάσεις, το αβάν γκαρντ και το ανεξάρτητο σινεμά. Έδωσε χώρο σε φωνές δημιουργών που δεν παρουσιάζονταν πουθενά αλλού στην Ελλάδα». «Πραγματοποίησε προβολές, που έχουν μείνει στην ιστορία του θεσμού ως γεγονότα. Ως δημιουργός του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, είδε την εξέλιξη του σινεμά τεκμηρίωσης και έφτιαξε το κατάλληλο περιβάλλον για την προβολή και την ανάδειξή του. Ο Δημήτρης Εϊπίδης αγάπησε έντονα τον κινηματογράφο και τον στήριξε μέσα από τους θεσμούς. Η απώλειά του θα είναι αισθητή, αλλά το έργο που αφήνει πίσω του είναι μια σπουδαία παρακαταθήκη. Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στους οικείους και στους πολλούς φίλους του».  

Συλλυπητήριο μήνυμα για την απώλεια του Δημήτρη Εϊπίδη απέστειλε και το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου (ΕΚΚ), κάνοντας λόγο για έναν «ανήσυχο ταξιδευτή που επιθυμούσε διαρκώς ν’ ανακαλύπτει καινούργιες εικόνες και νέους δημιουργούς».

Το μήνυμα του ΕΚΚ

Ο Δημήτρης Εϊπίδης υπήρξε ένας δημιουργικός, βαθιά καλλιεργημένος άνθρωπος, με έμφυτη ευγένεια που τον έκανε να ξεχωρίζει. Ήταν ένας άνθρωπος του παγκόσμιου κινηματογράφου, ένας ανήσυχος ταξιδευτής που επιθυμούσε διαρκώς ν’ ανακαλύπτει καινούργιες εικόνες και νέους δημιουργούς. Ίδρυσε το Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Μόντρεαλ, συνδέθηκε στενά με τα φεστιβάλ του Τορόντο και του Ρέικιαβικ. 

Στην Ελλάδα ταυτίστηκε με το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης κατά την κρισιμότερη καμπή της ιστορίας του, αυτή της διεθνοποίησής του. Ήταν ο ιδρυτής των «Νέων Οριζόντων» -εκεί γνωρίσαμε τον Αμπάς Κιαροστάμι, τον Ατόμ Εγκογιάν, τον Μίκαελ Χάνεκε, τον Φρανσουά Οζόν και πολλούς άλλους δημιουργούς. Ήταν επίσης ο ιδρυτής του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

Ο Δημήτρης Εϊπίδης αγάπησε με πάθος το ντοκιμαντέρ και το αντιμετώπισε ως ένα καθαρό κινηματογραφικό είδος, που μεταφέρει στον θεατή μια ανθρωποκεντρική αίσθηση της πραγματικότητας, αλλά και σαν έναν εναλλακτικό τρόπο ενημέρωσης που αποτελεί βασικό στοιχείο του σύγχρονου πολιτισμού. Η απώλειά του αφήνει ένα μεγάλο κενό.

Το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου εκφράζει τα βαθιά συλλυπητήριά του στους οικείους του.

Πηγή: efsyn.gr