Ένα είδος παλιό όσο το ίδιο το σινεμά -το βωβό “Fire!” του 1909 κατέγραψε τη φωτιά σε ένα σπίτι- το disaster movie έζησε ακμή και παρακμή ουκ ολίγες φορές στην ιστορία του. Με αφορμή το “Geostorm” καταγράφουμε τις πιο καταστροφικές στιγμές της έβδομης τέχνης.
AIRPORT (1970): Ένα δράμα με δομή σαπουνόπερας (πολλαπλοί χαρακτήρες σε παράλληλες, αλληλένδετες ιστορίες), ένα all star cast που περιελάμβανε από Burt Lancaster και Dean Martin μέχρι George Kennedy και Jacqueline Bisset, και ένα πιασάρικο στόρι (από το best seller του Arthur Hailey) γύρω από τον κίνδυνο που διατρέχουν οι επιβάτες ενός αεροσκάφους όταν ένας αυτοκτονικός φουκαράς που κουβαλάει βόμβα απειλεί να το ανατινάξει εν πτήσει. Το φιλμ έκανε τρελά λεφτά για την εποχή του, έφτασε να είναι υποψήφιο για δέκα (!) Όσκαρ και στην ουσία αποτέλεσε το καλούπι του σύγχρονου disaster movie: ένας μικρόκοσμος ανθρώπινου δράματος με φόντο μία φυσική ή από ανθρώπινο χέρι καταστροφή.
THE POSEIDON ADVENTURE (1972): O θρυλικός μεγαλοπαραγωγός Irwin Allen κέρδισε επάξια το παρατσούκλι “The Master of Disaster” βγάζοντας στις αίθουσες αυτό που έμελλε να εκτινάξει τη δημοτικότητα του είδους. Διάσημοι σταρ (ανάμεσά τους και οι Gene Hackman, Ernest Borgnine, Leslie Nielsen, Shelley Winters και Red Buttons) παγιδεύονται σε ένα αναποδογυρισμένο κρουαζιερόπλοιο κι ο Allen τελειοποίησε τη συνταγή σαπουνόπερα-εν-μέσω-ολέθρου του “Airport” ενισχύοντας το δικό του blockbuster με συνεχές σασπένς και συναρπαστικές σκηνές δράσης και καταστροφής. Τεράστια εισπρακτική επιτυχία της εποχής της, απέσπασε δύο Όσκαρ και πυροδότησε το κύμα με all star δράματα καταστροφής των 70s –τα περισσότερα παραγωγές του Allen.
EARTHQUAKE (1974): Ισχυρός σεισμός ισοπεδώνει το Λος Άντζελες και οι Charlton Heston, George Kennedy και Ava Gardner (μεταξύ άλλων) περιφέρονται στα συντρίμμια αποφεύγοντας σιδεροδοκούς και τσιμεντόλιθους. Αν εξαιρέσεις τα εντυπωσιακά για την εποχή τους εφέ, το μεγαλύτερο μέρος της διάρκειας αναλώνεται σε τετριμμένες μελό καταστάσεις. Γνώρισε μεγάλη επιτυχία, κυρίως χάρη στο εύρημα του συστήματος ήχου SenSurround όπου τεράστια ηχεία χαμηλών συχνοτήτων έκαναν τις αίθουσες να σείονται μεταδίδοντας στους θεατές την αίσθηση των πολλών Ρίχτερ.
THE TOWERING INFERNO (1974): Τη βραδιά των εγκαινίων, το ψηλότερο κτίριο του κόσμου πιάνει φωτιά, στην καλύτερη ίσως περιπέτεια καταστροφής όλων των εποχών, η οποία διατηρεί αναλλοίωτη τη γοητεία της και σε κρατά καθηλωμένο καθένα από τα 160 λεπτά της διάρκειας. Τα εντυπωσιακά –για την εποχή τους– εφέ μπορεί να φαντάζουν σήμερα λίγο ξεπερασμένα, διαθέτει όμως πολυπληθές all star cast, διαρκώς κλιμακούμενη αγωνία και έντονη την αίσθηση του φόβου και του πανικού. Ο Steven McQueen δέχθηκε να παίξει στην ίδια ταινία με τον Paul Newman για να αποδείξει πως είναι καλύτερος ηθοποιός (απαίτησε μάλιστα να έχουν την ίδια ποσότητα διαλόγου) –βασικά είναι και οι δύο άψογοι. Ήταν υποψήφια για οκτώ Όσκαρ και κέρδισε τρία.
TWISTER (1996): Η ταινία που αναβίωσε το είδος στα 90s αξιοποιώντας την τεχνολογία των εξελιγμένων ψηφιακών εφέ (διά χειρός της Industrial Light and Magic του Τζορτζ Λούκας) και του διαπεραστικού ήχου. Η πλοκή είναι προσχηματική (ομάδα μετεωρολόγων ακολουθεί ανεμοστρόβιλους) και οι χαρακτήρες απλά υπάρχουν, όμως αυτό είναι λογικό, καθώς βασικός πρωταγωνιστής είναι οι τυφώνες που σαρώνουν τα πάντα στο πέρασμά τους –στην οθόνη στροβιλίζονται από σπίτια μέχρι… αγελάδες.
ARMAGEDDON (1998): Το δεύτερο blockbuster του 1998 με θέμα αστεροειδή που απειλεί τη Γη (το άλλο είναι το “Deep impact”) είναι ένα κόστους $150 εκατ. υπερθέαμα, πλούσιο σε εντυπωσιασμούς και εφέ, αλλά κενό οποιουδήποτε περιεχομένου ή ουσίας. Τα τελευταία βέβαια δεν είναι τα ζητούμενα σε μια ταινία όπου οι ήρωες ανάβουν φωτιά στο… διάστημα, οπότε τον πρώτο λόγο έχει καθαρά ο τεχνικός τομέας: μετεωρίτες καταστρέφουν νεοϋορκέζικους ουρανοξύστες, το Παρίσι σβήνεται από τον χάρτη, ενώ το αφηνιασμένο μοντάζ προκαλεί πονοκέφαλο. Τα υπόλοιπα είναι επιεικώς για μπάτσες.
THE DAY AFTER TOMORROW (2004): Τυφώνες, πλημμύρες και παγετώνες αλλάζουν τα φώτα στον πλανήτη, και ειδικά στις ΗΠΑ, όπου διαδραματίζεται αυτή η καλογυρισμένη και θεαματική περιπέτεια καταστροφής του Roland Emmerich. Εντυπωσιακά εφέ, χαρακτήρες για τους οποίους νοιάζεσαι, επιστημονική ακρίβεια (επιστήμονες σχολίαζαν πως τα γεγονότα που περιγράφονται στην ταινία μπορούν να συμβούν, απλά όχι τόσο γρήγορα) και εύστοχη σάτιρα (το Μεξικό ξαφνικά δέχεται εκατομμύρια Αμερικανούς… λαθρομετανάστες) σε μία από τις καλύτερες σύγχρονες ταινίες του είδους.
2012 (2009): Ο μάστορας του είδους Roland Emmerich εκμεταλλεύτηκε τη μανία της εσχατολογίας που συνεπήρε τον πλανήτη στα τέλη της περασμένης δεκαετίας με τη δήθεν επικείμενη καταστροφή του κόσμου όπως την προφήτευσαν οι Μάγια, για μια από τις θεαματικότερες ταινίες του είδους: Όποια φυσική καταστροφή μπορεί να υπάρξει είναι μέσα: Από τυφώνες μέχρι ηφαίστεια και τσουνάμι, με τον John Cusack και την οικογένειά του να γλιτώνουν παρατρίχα, ενώ γύρω τους ολόκληρες μεγαλουπόλεις καταρρέουν σαν Τζένγκα. Πλοκή και χαρακτήρες είναι επιεικώς για τ’ ανάθεμα, όμως σε επίπεδο θεάματος πέρασε πλέον στη λίγκα του disaster porn.
THE IMPOSSIBLE (2012): Μετά το συγκλονιστικό 10λεπτο όπου απεικονίζεται το χτύπημα του τσουνάμι (απίστευτα αληθοφανές και εντυπωσιακό για μια medium budget ισπανική παραγωγή) και τη βιβλική καταστροφή που προκαλεί, η ιστορία εστιάζει στα μέλη μιας πενταμελούς οικογένειας που χωρίζονται όταν χτυπά το πρώτο κύμα και τις αγωνιώδεις προσπάθειές τους να επανενωθούν, χωρίς να γνωρίζουν οι μεν εάν ζουν οι υπόλοιποι. Ένα συνεχές μαστίγωμα αισθήσεων και συναισθημάτων, με κατανοητές –ως ένα βαθμό– τις ενστάσεις για δυτικοποίηση μιας τραγωδίας που προκάλεσε εκατόμβες νεκρών ανάμεσα στον τοπικό πληθυσμό.
Στις αίθουσες: Geostorm
Στο σκηνοθετικό ντεμπούτο του Dean Devlin (παραγωγός του “Indepedence Day” και του “Godzilla” του 1998, οπότε κάτι ξέρει από καταστροφές), με πρωταγωνιστή τον Gerard Butler, μια άνευ προηγουμένου σειρά φυσικών καταστροφών απειλεί τον πλανήτη και οι παγκόσμιοι ηγέτες δημιουργούν ένα σύνθετο δίκτυο δορυφόρων, προκειμένου να μπορέσουν να ελέγξουν τις κλιματικές αλλαγές. Το σύστημα όμως δεν αποδίδει και οι επιστήμονες καλούνται να εντοπίσουν την αιτία πριν η γεωλογική καταιγίδα που πλησιάζει καταστρέψει τα πάντα.
