Οδυσσέας Ι. Κωνσταντίνου: Θέλουμε οι θεατές να μας ακούν με την ψυχή στο στόμα

Ο Οδυσσέας Ιωάννου Κωνσταντίνου -άλλως ody icon- κάνει τα δάκρυά του κοσμήματα και τα τραύματά του τραγούδια.

Το χρονικό ενός ταξιδιού «στις ποικίλες αίθουσες της ανθρώπινης εμπειρίας» χαρακτηρίζει ο Κύπριος queer σκηνοθέτης, δραματουργός κι ερμηνευτής τη νέα του διαθεματική περφόρμανς- χωνευτήρι με τίτλο «Polydrama». Με τη δημιουργική συνεργασία των Χάρη Κούσιου, Φώτη Παπαθεοδώρου, Μάριου Ράμμου, Αντώνη Χατζηαντώνη και Μάρκου Ζουριδάκη –τους ody icons- ανοίγει στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Buffer Fringe έναν χώρο για προβληματισμούς πάνω σε διαφορετικές συνειδητοποιήσεις. Πεπεισμένος ότι έμπνευση είναι η παρατήρηση κι ότι το δράμα είναι μια γιορτή του τραύματος, δημιουργεί ασυνείδητα έναν χώρο μέσα στη ζούγκλα της καταπίεσης και της ντροπής, με μοναδική και παντοτινή επιδίωξη την ανθρωπινότητα.

– Ποιες συνθήκες έκφρασης δημιουργεί μια πρόταση σαν το «POLYDRAMA»; Παραδέχτηκα και αποδέχτηκα την πολυμορφικότητά μου ως ιδιοσυγκρασιακή. Ως μέρος του ποιος είμαι. Ως μέρος της ατομικής και καλλιτεχνικής μου ταυτότητας. Και η παραδοχή αυτή επέτρεψε στο κάθε πεδίο που δρω, τη μουσική, τη διδασκαλία, τη δραματουργία, το θέατρο, την καθημερινή ζωή και τις σχέσεις της, να επηρεάσουν το ένα το άλλο με τρόπο εξωφρενικά δημιουργικό. Κι έτσι φτάσαμε στο να μπορώ να πω, ξέρεις τι; Αυτά τα τραγούδια που γράφεις μόνος σου στο πιάνο και μπορούν να συνθέσουν ένα πρότζεκτ, έναν δίσκο- όπως θες πες το.

– Πώς συνδέεται η πρότασή σου με τη θεματική του φεστιβάλ Buffer Fringe «Pockets»; Αντιλαμβάνομαι τα οποιαδήποτε pockets ως χώρους προσβάσιμους μεν, αλλά καλυμμένους και προστατευμένους δε. Χώρους μέσα στους οποίους μπορεί να υπάρξουν ταυτότητες, καταστάσεις, συναισθήματα, μια φυσική αντίδραση, ο ιδρώτας που σου προκαλεί ο φόβος ή ο ιδρώτας που σου προκαλεί η συνάντηση με το άτομο που σε ελκύει. Χώρους που φιλοξενούν τον τρόμο που σου προκαλεί ο πόλεμος κι η αδικία, το σφίξιμο της γροθιάς όταν θέλεις να είσαι σε ετοιμότητα το βράδυ καθώς περπατάς σ’ ένα σκοτεινό δρόμο. Το «Polydrama» θα πραγματοποιούνταν έτσι κι αλλιώς. Κι όταν αναρωτήθηκα πώς συνδέεται με τη θεματική του Buffer Fringe, μού φάνηκε πολύ ταιριαστό. Η χωροταξία που δημιουργεί η θεματική «Pockets» με τη χωροταξία μέσα στην οποία απελευθερώνεται, ολοκληρώνεται και εκτονώνεται το «Polydrama» είναι ακριβώς η ίδια.

– Με ποια διάθεση και ποιες προσδοκίες καλείται να προσεγγίσει ο θεατής μια τέτοια παράσταση; Άμα βρεις ένα άτομο που οργανώνει και αποφασίζει τη διάθεση και τις προσδοκίες του, θα ήθελα πολύ να μας φέρεις σε επαφή! Έχω την αίσθηση ότι αυτοί είναι ασύλληπτοι δείκτες, ανεξέλεγκτοι. Προσωπικά, έχω αποστασιοποιηθεί από τη συναναστροφή με τις προσδοκίες. Αυτά τα μεγέθη διαμορφώνονται από τα ερεθίσματα και τις αναφορές που έχουμε, από τη δουλειά που έχουμε κάνει μ’ εμάς. Αν έχω κάτσει κάτω κι έχω πει στον εαυτό μου «μωρό μου, οι προσδοκίες δεν σε αφήνουν να κουνηθείς, σού στερούν τη φαντασία, την ανοιχτωσιά, τον χώρο, τη διέγερση, την απόλυτη στιγμή, τη συνάντηση, την καύλα», δεν μπορώ να καλέσω τον θεατή, τον ακροατή να κουβαλήσει και τις προσδοκίες του. Αντιθέτως! Προτιμώ να έχει κάτσει προηγουμένως για πέντε λεπτά στην ησυχία, να ξαναθυμηθεί την αγαπημένη του παιδική μυρωδιά ή γεύση και μετά να έρθει να μας δει.

– Και τότε τι ζητάς από το κοινό; Θέλουμε οι θεατές να μας ακούν με την ψυχή στο στόμα. Κυριολεκτικά. Να μας γευτούν. Ούτως ή άλλως, με το που μας δουν θα τους γεννηθούν και προσδοκίες και διάθεση, δεν χρειάζεται να κουβαλήσουν κι όλης της προηγούμενης μέρας. Τέλος πάντων, ας κάνουν ό,τι θέλουν οι θεατές κι ας αναλάβουν και την ευθύνη των προσδοκιών και της διάθεσής τους. Ίσως έτσι συνεννοηθούμε τελικά ότι οι παρασταστικές τέχνες, αλλά και η τέχνη εν γένει, είναι ευτυχώς μια απλή υποκειμενικότητα.

– Ποιων ανθρώπων το βλέμμα αναζητάς; Όλων. Μηδενός εξαιρουμένου. Αν αναζητώ κάτι είναι το πώς αυτά τα βλέμματα όλα, τα διαφορετικά και τα ποικίλα θα συντονιστούν και θα εισβάλλουν μαζί μου στον ίδιο χώρο. Πώς με αυτά τα βλέμματα εμείς βρισκόμαστε τελικά στο ίδιο δωμάτιο και ζούμε την ίδια ιστορία. Δε θα μ’ ενδιέφερε να γίνω δέκτης μιας μόνο κατηγορίας βλεμμάτων, αλλά το πώς αυτό που φτιάχνω μαλακώνει όλα τα βλέμματα, τα γειώνει, αποκαλύπτει μέσα τους ένα χώρο που δεν ήξεραν πως υπάρχει.

– Από πού αντλείς το βασικό υλικό έμπνευσης; Όσο γι’ αυτό, δεν έχω παράπονο. Η ζωή μας είναι τόσο πλούσια σε έμπνευση και καταστάσεις που μάλλον έρχονται στιγμές που εύχομαι το αντίθετο: να σταματήσει λίγο η εισροή πληροφορίας, να πάρω μια ανάσα. Να χωνέψω, να ξαποστάσω. Μπορεί βέβαια αυτό να είναι η προσωπική μου άποψη. Γιατί εγώ κοιτάζω την καθημερινότητα– έχω ένα τραγούδι στο «Polydrama» που λέγεται «I saw someone holding a rose»– παρατηρώ και συμμετέχω στην πραγματικότητα– έχω κομμάτια που εμπνεύστηκα από τη δολοφονία του Ζακ, από τα πρωτόγνωρα lockdowns. Έχουν όμως γραφτεί τραγούδια και για την προσωπική μου κατάσταση, τη θλίψη, το τραύμα, τη φιλία. Θέλω να πω, έμπνευση είναι η παρατήρηση. Το θέμα είναι αν θες να μιλήσεις για αυτά που βλέπεις να (σου) συμβαίνουν. Ή μήπως θέλεις να τα αφήσεις να περάσουν και βρεις τελικά την ησυχία σου;

– Πώς ήταν μέχρι τώρα το ταξίδι στις «ποικίλες αίθουσες της ανθρώπινης εμπειρίας»; Χορταστικό. Τόσο που εδώ και κάποια χρόνια έχω ξεκινήσει να γράφω περιστασιακά ένα ημερολόγιο που ξεκινά πάντα με τη φράση «Άλλη μια μέρα που δεν ξύπνησα σκύλος». Θα ήθελα πολύ να μπορώ να συνδεθώ κι άλλο με τα ζώα. Ποιος ξέρει, ίσως στο μέλλον να το καταφέρουμε κι αυτό ως ανθρωπότητα. Πάντως μέχρι τώρα ως άνθρωπος και ως άτομο που παρατηρεί και καταγράφει ας πούμε τη ζωή και την εμπειρία του μέσα σ’ αυτό το (bad) trip που λέγεται ανθρωπότητα, επιδιώκω και αναζητώ πάντα την ανθρωπινότητα. Το όλον και το πλήρες, χωρίς διαχωρισμούς και κατηγοριοποιήσεις.

– Για ποιες έννοιες και ποια ζητήματα λαχταράς περισσότερο να μιλήσεις μέσω της δουλειάς σου; Τι ωραία λέξη το «λαχταρώ»! Έτσι όπως το θέτεις, μάλλον πιο πολύ με νοιάζει να λαχταρώ παρά το ποια θα είναι αυτά τα ζητήματα. Πιο πολύ με αφορά η λαχτάρα ως εμπειρία. Κρύβει κάτι πολύ ζωντανό, ζωογόνο και ειλικρινές. Και προσωπικά μ’ ενδιαφέρει να είμαι ειλικρινής και μ’ εμένα και με τα γύρω μου άτομα.

– Θα έλεγες ότι αξιοποιείς τη δουλειά σου ακτιβιστικά πάνω σε θέματα σεξουαλικότητας; Αξιοποιώ την ικανότητα και τη δυνατότητά μου να εκφράζομαι. Αξιοποιώ συνειδητά οποιοδήποτε προνόμιο διαθέτω ώστε να μιλήσω για τα λιγότερο προνομιούχα άτομα, για τις ευπαθείς ομάδες, για τη βία κατά των γυναικών και τις γυναικοκτονίες, τα δικαιώματα των τρανς, τους πρόσφυγες πολέμου και τις προσφύγισσες της κλιματικής κρίσης, τα ζώα στα νησιά που κουβαλούν πλυντήρια και ανεβαίνουν τα βουνά. Τώρα ασυνείδητα, ίσως, δημιουργώ έναν χώρο μέσα στη ζούγκλα της καταπίεσης και της ντροπής μόνο και μόνο που υπάρχω όσο γίνεται αναπολογητικά και χωρίς φόβο. Που εκφράζω την ταυτότητα και το φύλο μου με τον τρόπο που αισθάνομαι και που παλεύω καθημερινά να μη βυθίζομαι από την αντιμετώπιση που λαμβάνω στους δρόμους, τόσο στην Αθήνα όσο και στην Κύπρο. Ίσως αυτό να λειτουργεί ακτιβιστικά υπέρ κάποιων άλλων, αλλά αυτό δεν το κάνω συνειδητά, εγώ θέλω απλώς να είμαι συνεπής με τα αισθήματα και τις επιθυμίες μου.

– Πού συναντά η διαφορετικότητα την παράδοση; Μα νομίζω ότι η παράδοση στηρίζεται στη διαφορετικότητα. Τα τραγούδια κάθε περιοχής, ρούχα, στολίδια, έθιμα φτιάχτηκαν από τους ανθρώπους για να υμνήσουν τη διαφορετικότητά τους. Να την επιτελέσουν με τρόπο που θα υπενθυμίσει στους ίδιους ποιοι είναι. Το Pride δηλαδή, που πολλοί το κατηγορούν ως καρναβάλι, είναι μια στιγμή όπου τα ίδια τα lgbtqi άτομα βιώνουμε την ταυτότητά μας ως γιορτή κι αυτό είναι μια υπενθύμιση της ολότητας της ζωής– γιατί αγώνες δίνουμε και καθημερινά. Οι αντιφασιστικές πορείες δεν γίνονται γιατί θα ρίξουν τον φασισμό μ’ ένα σύνθημα. Πας για να θυμάσαι ότι ανήκεις, ότι δεν είσαι ένας Δον Κιχώτης απέναντι σε φανταστικούς ανεμόμυλους, αλλά πολλοί και πολλές απέναντι σ’ ένα πραγματικό τέρας. Παράδοση για μένα είναι η συνάντηση, έτσι κι αλλιώς.

– Ποια στοιχεία του παιδικού σου εαυτού δεν θα ήθελες με τίποτα να χάσεις; Από τις δυσκολότερες ερωτήσεις. Δεν ξέρω τι είναι δικό μου, του εαυτού μου- κατάλαβες; Γι’ αυτό με δυσκολεύει αυτή η ερώτηση.

– Γιατί σου αρέσει τόσο το στοιχείο του δακρύου; Έκανα τα δάκρυά μου κοσμήματα. Και κάνω τα τραύματά μου τραγούδια, ιστορίες, μελωδίες, εικόνες. Και το δράμα, αν το δεις ετυμολογικά, τι είναι; Μια γιορτή του τραύματος είναι, μια εκτόνωση. Κόσμος που τραγουδά μαζί, κλαίει, πενθεί τον εαυτό του και τους άλλους, πίνει κρασί και βακχεύεται, σεξουαλίζεται, ερωτεύεται, λέει ιστορίες και γελά πριν ξανακλάψει. Επειδή έχουμε δαιμονοποιήσει τον έρωτα από το πόσο τον έχουμε εκμεταλλευτεί, δαιμονοποιήσαμε και το τραύμα και το πένθος. Ε, λοιπόν πενθώ αυτά που έχασα και ταυτόχρονα απολαμβάνω όλα αυτά που κέρδισα με το σπαθί μου, όλα σε μια γιορτή που παίζει κι ο Καλδάρας και η Μπιορκ. Κάπως έτσι.