Του Πανίκου Χαραλάμπους*

Τις τελευταίες μέρες ο ΔΗΣΥ βρέθηκε στο στόχαστρο των κομμάτων, κυρίως του ΑΚΕΛ, με αφορμή τα στοιχεία για εισφορές στο κυβερνών κόμμα από ξένους στους οποίους παραχωρήθηκαν κυπριακά διαβατήρια. Δηλαδή, κάποιοι που έτυχαν πολιτογράφησης, εισέφεραν σημαντικά ποσά στον Δημοκρατικό Συναγερμό. Η αντιπολίτευση κατηγορεί τη συμπολίτευση για διαπλοκή, με τον ΔΗΣΥ να υποστηρίζει «ουδέν μεπτόν»! Διαπλοκή θα υπήρχε αν διαφανεί ότι το κόμμα παρενέβη για να εξασφαλίσουν οι συγκεκριμένοι ξένοι διαβατήριο, είναι η γραμμή υπεράσπισης και δηλώνουν έτοιμοι να δεχθούν έρευνα από οποιοδήποτε Αρχή. Υποθέτουν μάλιστα πως η ενέργεια των ξένων να εισφέρουν στο κόμμα τους έγινε ύστερα από παραίνεση των μεσαζόντων, επειδή, όπως λένε, είναι κόμμα που πιστεύει στις ξένες επενδύσεις και την ανοικτή οικονομία. Επομένως, κυρίες και κύριοι αναγνώστες, «ουδέν μεπτόν». Ούτε ήξεραν, ούτε γνώριζαν, ούτε άκουσαν περί επενδυτών και πολιτογραφήσεων και εντελώς, μα εντελώς, τυχαία, κάποιοι από αυτούς αποφάσισαν να «επενδύσουν» και στον ΔΗΣΥ. Εντελώς τυχαία και χωρίς καμία υστεροβουλία. Αθώα και τυχαία, κάποια μέρα, κάποιοι ξένοι, ξύπνησαν και είπαν «ας δώσουμε και μερικές δεκάδες χιλιάδες ευρώ στον ΔΗΣΥ». Και στον ΔΗΣΥ -και πάλι εντελώς τυχαία-, δεν σκέφτηκε κανένας ότι μπορεί οι εισφορές των πολιτογραφηθέντων να ήταν νομότυπες, πλην όμως πολιτικά και ηθικά κολάσιμες. Εντελώς τυχαία!

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 

Υπερκέρδη από ΑΠΕ, χωρίς όφελος οι καταναλωτές

ΥΠΟΙΚ: Εξαιρετικής σημασίας η 18η θέση στον δείκτη προσέλκυσης ξένων επενδύσεων

Η κρατική χρηματοδότηση

Από την όλη συζήτηση προέκυψε όμως και ένα άλλο θέμα. Αυτό του τρόπου χρηματοδότησης των κομμάτων. Ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ και υποψήφιος Πρόεδρος της Δημοκρατίας Αβέρωφ Νεοφύτου, έριξε την μπάλα στο γήπεδο: πρότεινε να απαγορευτούν πλήρως οι εισφορές πολιτών και εταιρειών στα κόμματα. Προανήγγειλε, μάλιστα, την κατάθεση σχετικής πρότασης νόμου στη Βουλή. Το ΑΚΕΛ δεν άφησε την μπάλα να πέσει κάτω. Δήλωσε έτοιμο να συζητήσει με θετικό τρόπο την πρόταση αλλά, όπως μας είπε, θα πρέπει να εξεταστεί ταυτόχρονα αύξηση της κρατικής χορηγίας προς τα κόμματα. Θετικά τοποθετήθηκε και το ΔΗΚΟ, το οποίο υπενθύμισε στον ΔΗΣΥ ότι πρώτο κατέθεσε σχετική πρόταση το 2016 μετά, όπως τόνισε, «και τις τότε αποκαλύψεις για τις περιβόητες χρηματοδοτήσεις της Focus, από τις οποίες οι 600.000 ευρώ έγιναν στον ΔΗΣΥ». Άρα, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, και τα τρία μεγάλα κόμματα θα ψήφιζαν υπέρ της κατάργησης των εισφορών, νοουμένου ότι ταυτόχρονα θα αυξανόταν ανάλογα η κρατική χορηγία. Η εύκολη, δηλαδή, λύση. Η υφαρπαγή πρόσθετων πόρων από τον κρατικό κορβανά. Κι αυτό είναι κάτι που γίνεται τακτικά. Κυβερνήσεις και κόμματα σε αυτό το θέμα συμπορεύονται και μάλιστα πολλές φορές στα μουλωχτά.

Ουκ ολίγα…

Η κρατική χορηγία προς τα κόμματα δεν είναι αμελητέα. Το 2022 ανέρχεται στο ποσό των €11,2 εκατ., όσο ήταν και το 2021. Την πενταετία 2018 – 2022 συνολικά τα κόμματα έτυχαν κρατικής χορηγίας ύψους €54 εκατ. Μάλιστα, εν μέσω κρίσης, κυβέρνηση και κόμματα αύξησαν το ύψος της χορηγίας από €6,9 εκατ. το 2015 σε €10,4 εκατ. το 2016. Ένα σημαντικό μέρος της χορηγίας, περίπου 40%, αφορά στην κάλυψη της μισθοδοσίας των κοινοβουλευτικών συνεργατών, που από 69 το 2015 αυξήθηκαν σε 101 από το 2016 και μετά. Και όπως σημειώνει σε σχετική έκθεσή του ο Γενικός Ελεγκτής της Δημοκρατίας, αυτό έγινε «χωρίς να υπάρχουν αντικειμενικά κριτήρια ως προς τον αριθμό των κοινοβουλευτικών συνεργατών». Δηλαδή, με τέσσερις λέξεις, αποφασίζουν κατά το δοκούν!

ΚΡΑΤΙΚΗ ΧΟΡΗΓΙΑ 2022

ΔΗΣΥ      €1,980,000

ΑΚΕΛ      €1,620,000

ΔΗΚΟ      €889,000

ΕΛΑΜ      €591,000

ΕΔΕΚ      €587,000

ΔΗΠΑ      €546,000

Οικολόγοι      €434,000

*Δεν περιλαμβάνεται η βοήθεια για τους κοινοβουλευτικούς συνεργάτες ύψους περίπου €4,5 εκατ.

Κάτι όπως… το κράτος

Αν διεξέλθει κάποιος τις οικονομικές καταστάσεις των κομμάτων, όπως αυτές δημοσιεύονται στις ιστοσελίδες τους, μπορεί να παρατηρήσει ότι η σχέση εσόδων – δαπανών προσομοιάζει με αυτήν στο δημόσιο τομέα. Πολύ μεγάλο μέρος των δαπανών των κομμάτων αφορά στη μισθοδοσία του έμμισθου προσωπικού. Για παράδειγμα, ο ΔΗΣΥ είχε το 2020 έσοδα €2,34 εκατ., από τα οποία το €1,09 εκατ. χρησιμοποιήθηκε για τις παροχές προσωπικού.

Παρόμοια είναι η εικόνα και στο ΑΚΕΛ. Το κόμμα είχε το 2020 έσοδα ύψους €4,01 εκατ., από τα οποία τα €2,17 χρησιμοποιήθηκαν για δαπάνες προσωπικού. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στο ΑΚΕΛ οι αντιμισθίες βουλευτών κι άλλων αξιωματούχων κατατίθενται στο κόμμα, το οποίο στη συνέχεια τους καταβάλλει συγκεκριμένο μισθό, χαμηλότερο από την αντιμισθία της θέσης που κατέχουν.  

Το ΔΗΚΟ είχε το 2019 έσοδα ύψους €1,51 εκατ., από τα οποία ποσό €897 χιλ. αφορούσε δαπάνες προσωπικού.   

Η «αλεπού» της Αργάκας

Η πρόταση του προέδρου του ΔΗΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου για κατάργηση των ιδιωτικών εισφορών προς των κόμματα δεν είναι τόσο αθώα. Ο κ. Αβέρωφ γνωρίζει ότι μεγάλο μέρος των εσόδων του ΑΚΕΛ προέρχεται από εισφορές μελών και φίλων του και από τον έρανο που διεξάγει κάθε χρόνο. Επομένως, η απαγόρευση των εισφορών θα δημιουργούσε στο ΑΚΕΛ μεγάλο οικονομικό πρόβλημα, το οποίο δεν θα ήταν σε θέση να αναπληρώσει η αύξηση της κρατικής χορηγίας, καθότι δεν θα μπορούσε να ήταν τόσο μεγάλη. Περίπου το ένα τρίτο των εσόδων του ΑΚΕΛ προέρχονται από πηγές που θα αποστερηθεί εάν καταργηθούν πλήρως οι ιδιωτικές εισφορές. Το 2020, για παράδειγμα, το κόμμα είχε έσοδα €625 χιλ. από τον έρανό του, €503 χιλ. από λαχεία και άλλες εκδηλώσεις και €320 χιλ. από χορηγίες – εισφορές. Δηλαδή, 36% επί του συνόλου των εσόδων του ΑΚΕΛ το 2020. Επίσης, ο κ. Νεοφύτου γνωρίζει πως εάν αποδυναμώσει τον κομματικό μηχανισμό του ΑΚΕΛ, θα αποδυναμώσει ταυτόχρονα τις προεκλογικές του δυνατότητες. Άρα, ούτε τυχαία, ούτε αθώα είναι η πρόταση Αβέρωφ.

Αντίθετα, στον ΔΗΣΥ οι ιδιωτικές εισφορές προς το κόμμα δεν είναι τόσο μεγάλες. Το 2020 οι εισφορές μαζί με τις συνδρομές των μελών (δεν διαχωρίζονται στις οικονομικές καταστάσεις του κόμματος) ήταν €394,5 χιλ. και αντιπροσώπευαν μόλις το 17% των συνολικών εσόδων.   

Πολλά τα ερωτήματα

Πολλά ερωτήματα δημιουργούνται από την ανάγνωση των καταλόγων των ιδιωτικών εισφορών προς τα κόμματα. Για παράδειγμα, υπάρχει εταιρεία που επί σειρά ετών συνεισφέρει το μάξιμουμ των 50 χιλ. ευρώ που επιτρέπει ο νόμος προς σχεδόν όλα τα κόμματα, ενώ η εμπορικοοικονομική σχέση που διατηρεί με το κράτος έχει βρεθεί αρκετές φορές στο επίκεντρο συνεδριών κοινοβουλευτικών επιτροπών. Υπάρχουν συγκεκριμένες εταιρείες που εισφέρουν προς όλα τα κόμματα, ενώ ερωτήματα δημιουργούνται και από εισφορές συγκεκριμένων οργανισμών και ιδιωτών (φυσικών προσώπων).  

Θα ήθελα επίσης να θέσω ένα άλλο ζήτημα. Κατά πόσο είναι θεμιτό και ηθικό τα κόμματα να αποφασίζουν για τον εαυτό τους. Μήπως η όποια αύξηση της κρατικής εισφοράς, της αντιμισθίας των βουλευτών ή οποιοδήποτε άλλο ωφέλημα θα έπρεπε να εξετάζονται πρώτα από κάποια ανεξάρτητη Αρχή; Και κάτι ανάλογο να ισχύει για την Κυβέρνηση όταν αφορά αντιμισθίες και ωφελήματα του προέδρου, υπουργών, υφυπουργών κι άλλων; Το ότι αποφασίζουν για τον εαυτό τους δεν προσκρούει στο λεγόμενο ασυμβίβαστο;

Εισήγηση διπλής ανάγνωσης για εισφορές και χορηγία

Η κατάργηση των ιδιωτικών εισφορών προς τα κόμματα δεν είναι ένα θέμα άσπρο – μαύρο. Σαφώς θα μπορούσε να τα «απελευθερώσει» από τυχόν «υποχρεώσεις» και πιθανές διαπλοκές, ωστόσο από την άλλη θα τα αποξενώσει περαιτέρω από τη βάση τους. Άρα, αυτό που μπορεί να γίνει είναι ο περιορισμός των εισφορών σε ακόμα πιο χαμηλά επίπεδα -κάτω των 5 χιλ. ευρώ και η πλήρης κατάργηση των εισφορών από εταιρείες. Ταυτόχρονα, θα μπορούσε να συνεχιστεί η κρατική χορηγία στο σημερινό ύψος, με μεσοπρόθεσμη προοπτική μείωσης -τουλάχιστον- στα επίπεδα του 2015. Αυτό θα οδηγούσε σε μείωση του προσωπικού των κομμάτων και εξασθένηση της εξάρτησής τους από έμμισθο προσωπικό. Το ποσό που θα εξοικονομηθεί, δηλαδή η διαφορά της κρατικής εισφοράς από το 2015 και μετά, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί ως μέρος των παρεχόμενων υπηρεσιών της Βουλής προς τα κόμματα, στη βάση αγοράς υπηρεσιών από τον ιδιωτικό τομέα με διαφανή και αντικειμενικά κριτήρια.

Ταυτόχρονα, η μείωση της οικονομικής εξάρτησης των κομμάτων από την κρατική χορηγία θα τα ανάγκαζε να αλλάξουν, να γίνουν πιο ανοικτά και πιο δημοκρατικά, προκειμένου να κερδίσουν ξανά τους ψηφοφόρους και τους πολίτες εκείνους που εθελοντικά θα ήθελαν να εμπλακούν στα κοινά, χωρίς να αποσκοπούν σε εξασφάλιση θέσεων, οφικίων και οικονομικών ωφελημάτων. Τα κόμματα δεν είναι οι ταμπέλες και τα μέγαρα. Είναι οι πολίτες, ο κόσμος τους και μόνο μέσα από δραστικές αλλαγές θα τον κερδίσουν ξανά. Αυτό πρέπει να είναι το στοίχημα…

*  Δημοσιογράφος ([email protected])