Το ενδεχόμενο να υπήρξαν από τραπεζικά ιδρύματα ή και εταιρείες διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων παράνομες εκποιήσεις πρώτων κατοικιών είναι κάτι περισσότερο από πιθανό, όπως αφήνεται να εννοηθεί από πρόσφατο σημείωμα του Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου Παύλου Ιωάννου. Το σημείωμα του κ. Ιωάννου ακολουθεί πρόσφατη απόφαση του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας, που δικαίωσε δανειολήπτη, ο οποίος είχε υποβάλει ένσταση μετά από απόρριψή του για ένταξη στο Σχέδιο ΕΣΤΙΑ.
Με τη σειρά της, η απόφαση του δικαστηρίου, όπως προκύπτει από τη 14σέλιδη ετυμηγορία, βασίζεται σε αρκετά σημεία σε προηγούμενο σημείωμα/οδηγία. Με την απόφαση του δικαστηρίου, ημερομηνίας έκδοσης 5 Απριλίου 2022, εκδόθηκε διάταγμα ακύρωσης διαδικασίας εκποίησης διά πλειστηριασμού, καθώς επίσης και διάταγμα παραμερισμού και ακύρωσης αποσταλείσας ειδοποίησης τύπου «ΙΑ», από Εταιρεία Εξαγοράς Πιστώσεων. Σύμφωνα με το σημείωμα του Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου, με την απόφαση καθίσταται πλέον σαφές ότι δεν είναι νόμιμο να ενεργοποιείται διαδικασία εκποίησης και εκποίησης κύριας κατοικίας, ενώ εκκρεμεί ένσταση που υποβλήθηκε στο πλαίσιο των διαδικαστικών προνοιών του Σχεδίου Εστία, όταν συντρέχουν οι συνθήκες οι οποίες οδήγησαν και στην απόφαση του δικαστηρίου.
Όπως προκύπτει και από τη δικαστική απόφαση, ο Χρηματοοικονομικός Επίτροπος είχε στην ουσία προειδοποιήσει για το ενδεχόμενο με το οποίο φαίνεται πως αρκετοί δανειολήπτες βρέθηκαν τελικά αντιμέτωποι, χωρίς όμως οι προειδοποιήσεις του να λαμβάνονται ιδιαίτερα υπόψη – τουλάχιστον από τα τραπεζικά ιδρύματα. Είχε δηλαδή καταστήσει σαφές από το 2020 ότι μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία εξέτασης αιτήσεων για ένταξη στο ΕΣΤΙΑ, περιλαμβανομένης και τυχόν προσφυγής από τον αιτητή μετά από απόρριψη, κάθε προσπάθεια εκποίησης θα συνιστούσε καταστρατήγηση του ίδιου του σχεδίου ΕΣΤΙΑ και της σχετικής συμφωνίας του Υπουργείου Οικονομικών με τις τράπεζες, βάσει και του μνημονίου συναντίληψης των δύο πλευρών.
Πλέον κάτι τέτοιο συνιστά και παρανομία με τη βούλα του δικαστηρίου. Στην απόφαση που εκδόθηκε αναφέρονται άλλωστε και τα εξής: «Το σχέδιο προστασίας της κύριας κατοικίας «ΕΣΤΙΑ» είναι σχέδιο που αφορά πιστωτικές διευκολύνσεις οι οποίες πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια. Το σχέδιο προβλέπει ότι η συμμετέχουσα (ήτοι εταιρεία εξαγοράς πιστώσεων) που θα υπογράψει το σχετικό μνημόνιο συναντίληψης με την κυβέρνηση δεν θα προβεί σε λήψη νομικών μέτρων για πιστωτικές διευκολύνσεις που εξασφαλίζονται από ‘Κύρια Κατοικία για την οποία εκκρεμεί ενώπιον της προς εξέταση αίτηση για ένταξη στο σχέδιο Εστία ή θα αναστέλλει οποιαδήποτε νομικά μέτρα βρίσκονται σε εξέλιξη που αφορούν πιστωτικές διευκολύνσεις που εντάσσονται στο σχέδιο εφόσον οι οφειλέτες τηρούν τις απορρέουσες από το σχέδιο υποχρεώσεις τους.’».
Στην απόφαση επισημαίνεται ότι ο Χρηματοοικονομικός Επίτροπος απέστειλε στις 30/1/2020 ενημερωτικό σημείωμα στους δανειολήπτες καταναλωτές σημειώνοντας πως οι εν λόγω διαδικασίες θεωρούνται ότι ολοκληρώνονται σε περίπτωση μη αποδοχής της αίτησης μόνο μετά την κατάληξη ενδεχόμενης προσφυγής στην επιτροπή ενστάσεων όπως προβλέπεται στο μνημόνιο συναντίληψης. «Εφόσον η εφεσίβλητη έχει υπογράψει το μνημόνιο συναντίληψης θεωρώ ότι δεσμεύεται από τις οδηγίες του Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου σε σχέση με την διαχείριση του σχεδίου «ΕΣΤΙΑ» και οφείλει να συμμορφωθεί με τις οδηγίες του εφόσον έχει συμφωνήσει να του καταβληθεί, στην περίπτωση έγκρισης του δανειολήπτη στο σχέδιο, κρατική χορηγία», αναφέρει στην απόφαση η δικαστής.
Ενδεχόμενες παρανομίες
Μιλώντας στον «Φ», ο Χρηματοοικονομικός Επίτροπος Παύλος Ιωάννου δεν απέκλεισε μετά και την έκδοση της σχετικής απόφασης να υπήρξαν εκποιήσεις που στην ουσία ήταν παράνομες. Την ίδια ώρα δεν απέκλεισε ως λογικό επακόλουθο τυχόν εκποιήσεις που έγιναν, εκκρεμούσης της ένστασης δανειολήπτη, να επηρέασαν αρνητικά και την έκβαση της ένστασής του. Το ενδεχόμενο παρανομιών αναφέρεται και στο σχετικό σημείωμα του ο κ. Ιωάννου, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων πως «οι πραγματοποιηθείσες εκποιήσεις κύριας κατοικίας που εξασφάλιζαν ενυποθήκως μη εξυπηρετούμενα δάνεια για τα οποία απορρίφθηκε αίτηση ένταξης στο σχέδιο ΕΣΤΙΑ, αλλά κατά τον χρόνο εκποίησης εκκρεμούσε απόφαση επί ενστάσεως ενώπιον της Επιτροπής Ενστάσεων του Σχεδίου, δυνατόν να είναι παράνομες» και πως «αποσταλείσες ειδοποιήσεις τύπου «Ι» και τύπου «ΙΑ», εκκρεμούσης ενστάσεως για μη ένταξη στο Σχέδιο ΕΣΤΙΑ, είναι πρόωρες και πρέπει να παραμερίζονται. Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι νόμιμο να επιφέρουν αποτέλεσμα εκποίησης κύριας κατοικίας, εκκρεμούσης της ενστάσεως».
Οι νέες προειδοποιήσεις του κ. Ιωάννου δεν είναι τυχαίες αφού εκκρεμούν ακόμα γύρω στις 1000 περίπου ενστάσεις για εξέταση, ενώ αρκετές εκατοντάδες άλλες έχουν ήδη απορριφθεί.
Σύμφωνα με τον κ. Ιωάννου, όσοι εκκρεμεί ακόμα η αξιολόγηση των ενστάσεων θα πρέπει να υπάρξουν πρακτικές ρυθμίσεις για το σχέδιο ΕΣΤΙΑ, αλλά και ως αποτέλεσμα των δικαστικών αποφάσεων, ενώ τόνισε και την ανάγκη διευκρίνισης του χειρισμού που θα έχουν όσοι απορρίπτονται από το σχέδιο, ιδιαίτερα για όσους κρίθηκαν μη βιώσιμοι. Όπως εξήγησε, παρά τις προθέσεις της κυβέρνησης για το σχέδιο «ενοίκιο αντί δόσης», οι απαιτούμενες εγκρίσεις προκαλούν καθυστέρηση και τόνισε την ανάγκη να υπάρξει ολοκληρωμένος σχεδιασμός. Ο κ. Ιωάννου υποστήριξε ακόμα ότι το ενδεχόμενο εκποιήσεων κύριας κατοικίας δεν έχει αποκλειστεί, παρά τις προσπάθειες που γίνονται, εκτιμώντας πως η κυπριακή κοινωνία δεν σηκώνει άστεγους και πως λόγω και των ιδιαζουσών συνθηκών που προκάλεσε η τουρκική εισβολή απαιτούνται νέα μέτρα προκειμένου να αποφευχθεί και η εκ νέου προσφυγοπποίηση πολιτών.
Σε σχέση με την απόφαση του δικαστηρίου, αλλά και το σημείωμα που εξέδωσε μετά από αυτήν, ο κ. Ιωάννου εκτιμά πως αυτή δύσκολα μπορεί να ανατραπεί από οποιασδήποτε μορφής έφεση. «Σημειώνουμε επίσης το γεγονός, ότι στην ανάλυση των επιχειρημάτων της και στη διατύπωση του σκεπτικού της, η έντιμη δικαστής, χρησιμοποιεί, σε συνδυασμό με εύστοχη ερμηνεία του σχετικού νομικού πλαισίου, εκτεταμένα αποσπάσματα από Ενημερωτικό Σημείωμα που εξέδωσα. Θεωρώ ότι η εξέλιξη αυτή συνιστά θεσμική εμπέδωση του ρόλου του Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου και κατ’ επέκταση του Ενιαίου Φορέα Εξώδικης Επίλυσης Διαφορών Χρηματοοικονομικής Φύσης, προστίθεται στο σημείωμα του Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου. Το πιο σημαντικό, ωστόσο, (ιδίως και εξαιτίας της πιο πάνω διαπίστωσης ότι η υπό εξέταση απόφαση «είναι, ενδεχομένως, δύσκολο να ανατραπεί από οποιασδήποτε μορφής έφεση»), συνίσταται κατά τον κ. Ιωάννου «στο γεγονός ότι η απόφαση ρητώς και αδιαμφισβήτητα, καθορίζει τα εξής: Η έναρξη διαδικασιών εκποίησης και ο συνεπαγόμενος καθορισμός ημερομηνίας εκποίησης είναι πρόωροι, σε κάθε περίπτωση που εκκρεμεί απόφαση των Αρμοδίων Αρχών επί ενστάσεως δανειολήπτη, στην απόρριψη της αίτησής του για ένταξη στο Σχέδιο ΕΣΤΙΑ. Συνεπώς, τέτοιες διαδικασίες δεν δύνανται να επιφέρουν νόμιμα αποτελέσματα».
Τι πρέπει να γίνει
Στο σημείωμα του, ο κ. Ιωάννου μετά και τη σχετική δικαστική απόφαση, αναφέρεται και σε σειρά από ενέργειες που πρέπει να γίνουν για ρύθμιση του ζητήματος. Στο πλαίσιο αυτό καταγράφει την ανάγκη η Πολιτεία να μεριμνήσει, ούτως ώστε να ολοκληρωθεί πλήρως το σχέδιο ΕΣΤΙΑ. Αυτό, σημειώνει, προϋποθέτει την ολοκλήρωση εξέτασης ενστάσεων για απόρριψη στο Σχέδιο ΕΣΤΙΑ, οι οποίες εκκρεμούν ενώπιον των Αρμοδίων Αρχών. «Κάτι, βεβαίως, που θα πρέπει να πραγματοποιηθεί με επιμέλεια και με τρόπο ακριβοδίκαιο», διευκρινίζει.
Αναφέρει ακόμα πως οι τράπεζες οφείλουν να παραμερίσουν όλες τις επιδοθείσες επιστολές τύπου «Ι» και τύπου «ΙΑ», σε κάθε περίπτωση που η ενυπόθηκη εξασφάλιση είναι κύρια κατοικία για την οποία εκκρεμεί ένσταση του δανειολήπτη ενώπιον των Αρμοδίων Αρχών για μη ένταξή τους στο σχέδιο ΕΣΤΙΑ και πως «σε κάθε περίπτωση καθορισμού ημερομηνίας εκποίησης ενυπόθηκης κύριας κατοικίας στην οποία ο ενδιαφερόμενος δανειολήπτης υπέβαλε ένσταση επί απόρριψης αίτησής του για ένταξή του στο σχέδιο ΕΣΤΙΑ, εκκρεμούσης της απόφασης των Αρμοδίων Αρχών, οι τράπεζες και οι εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων, θα πρέπει να προβαίνουν σε ακύρωσή τους, εν αναμονή της τελικής έκβασης της ένστασης και επομένως της πλήρους ολοκλήρωσης των διαδικασιών του σχεδίου ΕΣΤΙΑ».
Παύλος Ιωάννου: Καταθέστε παράπονο
Ο κ. Ιωάννου καλεί τους ενδιαφερόμενους δανειολήπτες, στις περιπτώσεις κατά τις οποίες προχωρεί η εκποίηση της κύριας κατοικίας τους ενώ εκκρεμεί απόφαση επί ενστάσεώς τους για μη ένταξη στο ΕΣΤΙΑ, να υποβάλουν συγκεκριμένο παράπονο, ακολουθώντας τις νόμιμες διαδικασίες του Γραφείου του Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου. «Το εν λόγω παράπονο θα πρέπει να συνοδεύεται με πιστοποίηση ότι πρόκειται για κύρια κατοικία, ότι απορρίφθηκε αίτησή του για ένταξη στο σχέδιο ΕΣΤΙΑ, καθώς και πιστοποίηση ότι εκκρεμεί απόφαση επί της ενστάσεως». Έτσι, προσθέτει, ο Χρηματοοικονομικός Επίτροπος θα εκδίδει απόφαση για ακύρωση της προγραμματισθείσας εκποίησης και ή παραμερισμού σχετικών διαδικασιών, νοουμένου ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις.
