Το ευρωπαϊκό χέλι πεθαίνει στην Κύπρο

Το εν λόγω αργάκι θεωρείται εξαιρετικής σημασίας για το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων, καθώς τα τελευταία χρόνια έχουν εντοπιστεί σε αυτό πληθυσμοί του ευρωπαϊκού χελιού anguilla anguilla, το οποίο χαρακτηρίζεται ως «κρισίμως κινδυνεύον» από διεθνείς συμβάσεις. 

Σε ανύποπτο χρόνο, το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων αποτάθηκε στη Νομική Υπηρεσία αναφορικά με επεμβάσεις σε υδατορέματα της επαρχίας Πάφου και στη γνωμάτευση καθίστανται υπεύθυνοι οι δήμοι και οι κοινότητες για τη λήψη των απαραίτητων μέτρων για άρση της οχληρίας που δύναται να δημιουργηθεί από τη ρύπανση, μεταξύ άλλων αργακιών και λιμνών, ακόμα και σε περιπτώσεις που δεν είναι δυνατό να εντοπιστεί ο παραβάτης. 

Σύμφωνα με το ΤΑΥ, η ανεξέλεγκτη και χωρίς κατάλληλο σχεδιασμό δημιουργία περασμάτων στα αργάκια απαγορεύεται ρητώς, αφού αποτελεί επέμβαση στην κοίτη και τις όχθες των υδατορεμάτων. Τονίζεται ότι βάσει νομοθεσίας για οποιαδήποτε επέμβαση σε ποταμό ή αργάκι απαιτείται η εκ των προτέρων άδεια από τον διευθυντή του ΤΑΥ.

 

Σημειώνεται ότι τέτοια φαινόμενα οχληρίας επιδρούν αρνητικά στο συγκεκριμένο είδος ψαριού και σε άλλα υδρόβια είδη, καθώς επίσης και στην οικολογική ποιότητα του ποταμού και έρχονται σε αντίθεση με τις προσπάθειες της Κυπριακής Δημοκρατίας για εφαρμογή της οδηγίας πλαίσιο για τα ύδατα. 

Η Ευρωπαϊκή Ένωση προκειμένου να προστατευθεί το είδος anguilla anguilla ενέκρινε τον κανονισμό του Συμβουλίου για τη θέσπιση μέτρων για την αποκατάσταση του αποθέματος. Κατά συνέπεια, τα κράτη-μέλη ήταν υποχρεωμένα να προσδιορίσουν τους φυσικούς οικότοπους του ευρωπαϊκού χελιού και να αναπτύξουν Εθνικά Διαχειριστικά Σχέδια για το Χέλι.

Περαιτέρω, το είδος συμπεριλήφθη στο Παράρτημα ΙΙ του CITES, βάσει του οποίου απαγορεύονται οι εξαγωγές του προς τρίτες χώρες εκτός Ένωσης. Επίσης, η ΕΕ το συμπεριέλαβε και στους κανονισμούς συλλογής αλιευτικών δεδομένων της ΕΕ. 

Στην Κύπρο δεν λαμβάνονται τα όποια μέτρα προστασίας για τα χέλια από τη στιγμή που δεν αποτελεί μέρος της αλιείας του τόπου. Χέλια εντοπίζονται και στη Λίμνη Ορόκλινης. 

 

 

Το χέλι anguilla anguilla ξεκινάει τον κύκλο ζωής του στον ωκεανό, συγκεκριμένα στη Θάλασσα των Σαργάσσων (κοντά στο τρίγωνο των Βερμούδων), στον Ατλαντικό Ωκεανό. Περνά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στα μεταβατικά και εσωτερικά ύδατα όλης της Ευρώπης και επιστρέφει στον ωκεανό για να εκκολάψει τα αβγά του, όπου και έπειτα πεθαίνει. 

Στη Θάλασσα των Σαργάσσων τα χέλια ωοτοκούν μια φορά στα τέλη του χειμώνα την άνοιξη, από Ιανουάριο έως Απρίλιο. Αποτελούν παμμεικτικά είδη, καθώς όλα τα άτομα κάθε είδους αναπαράγονται στην ίδια περιοχή, έχουμε μια γονιδιακή δεξαμενή και συνεπώς αποτελούν ένα απόθεμα. 

Οι μετακινήσεις τους γίνονται μέσω παλιρροϊκών ρευμάτων, ταξιδεύουν σε κοπάδια και η μετανάστευση αυτή συνεχίζεται μέχρι να φτάσουν στα γλυκά νερά, κυρίως στις εκβολές των ποταμών. Ταξιδεύουν, περίπου, τρία χρόνια για να φτάσουν στις εκβολές των ποταμών μας.

Το πρώτο στάδιο είναι αυτό του λεπτοκέφαλου κατά τη διάρκεια του οποίου τα νεαρά χέλια εκμεταλλεύονται το Ρεύμα του Κόλπου (Gulf Stream) και το ρεύμα του Βόρειου Ατλαντικού (North Atlantic Drift) για να πλησιάσουν τις ευρωπαϊκές ακτές, όπου μεταμορφώνονται σε γυαλόχελα. Μόλις εισέλθουν στα εσωτερικά ύδατα παίρνουν τη μορφή μικρού χελιού (elver). Έπειτα καθώς ωριμάζουν παίρνουν τη μορφή κιτρινόχελου και τέλος μεταμορφώνονται σε ασημόχελα, και είναι πάλι έτοιμα για μετανάστευση και αναπαραγωγή στη θάλασσα των Σαργάσσων.

Τα χέλια διαβιούν στα ποτάμια ως την ενηλικίωσή τους (9ο-12ο έτος), ενώ η κάθοδός τους στον ποταμό είναι κυρίως τη νύχτα. Από τις ακτές κολυμπούν προς τη Θάλασσα των Σαργάσσων, ενώ η αναπαραγωγή γίνεται σε μεγάλα βάθη.

Οι προνύμφες των χελιών μεταφέρονται παθητικά από την περιοχή αναπαραγωγής προς τις ακτές με τη βοήθεια των ρευμάτων. Στις εκβολές των ποταμών τα χέλια ανεβαίνουν ενεργητικά προς τις περιοχές διαβίωσής τους έως την ενηλικίωσή τους. 

 

 

Σε μια προσπάθεια ευαισθητοποίησης των αρμόδιων Αρχών για το πρόβλημα των χελιών, αλλά και άλλα προβλήματα που παρατηρούνται στην παραλία του Κοτσιά, ο Πολιτιστικός – Περιβαλλοντικός Όμιλος Χλώρακας αποτάθηκε τις τελευταίες ημέρες με επιστολές του τόσο στην Επαρχιακή Διοίκηση Πάφου, όσο και στο Τμήμα Αλιείας και το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων. Ο όμιλος εκφράζει τις ανησυχίες του σχετικά με την μη τήρηση των κανονισμών που αφορούν στο οικοσύστημα της παράκτιας περιοχής μεταξύ Λέμπας και Χλώρακας. 

Εκτός από το ζήτημα των χελιών, αναφορά γίνεται και στη λειτουργία παράνομων υποστατικών για εξυπηρέτηση λουομένων. Ο όμιλος ζητά τη λήψη μέτρων για τερματισμό των παρανομιών και άλλων επεμβάσεων.