Με τον όρο Μεταπολίτευση αναφερόμαστε στον τελευταίο σχεδόν μισό αιώνα ελληνικής ιστορίας που σηματοδότησε το τέλος της δικτατορίας το 1974. Πρόκειται για μια μεγάλη και σημαντική περίοδο της νεότερης ελληνικής ιστορίας που αξιολογείται από πολλούς θετικά ενώ άλλοι, ιδίως τα τελευταία χρόνια, δεν παύουν να τονίζουν τα αρνητικά στοιχεία που την συνοδεύουν. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κατά την περίοδο αυτή εδραιώθηκε η πολιτική δημοκρατία όσον ποτέ άλλοτε στα 200 χρόνια της ελληνικής ανεξαρτησίας. Σηματοδότησε επίσης το τέλος της μετεμφυλιακής εποχής και το τέλος των διώξεων της Αριστεράς. Από την άλλη όμως η πολιτική αυτή σταθερότητα δεν κατάφερε να εξαλείψει την μόνιμη πληγή της δημοκρατίας, την ύπαρξη του πελατειακού κράτους που οδηγεί στη διαπλοκή και τη διαφθορά που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο χαρακτηρίζει την περίοδο αυτή.
Στην περίοδο πριν την δικτατορία του 1967 οι πηγές εξουσίας στην Ελλάδα ήταν βασικά η αμερικανική πρεσβεία, το παλάτι και ο στρατός. Στη Μεταπολίτευση η μοναρχία καταργήθηκε και ο στρατός έχασε τον πολιτικό του ρόλο. Η Μεταπολίτευση όμως δεν κατάφερε την απεξάρτηση της Ελλάδας από τον ξένο παράγοντα, κυρίως τον αμερικανικό αλλά και το ΝΑΤΟ, ενώ προστέθηκε και ο γερμανικός παράγοντας εξάρτησης, οικονομικός και πολιτικός. Η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να ήταν ένα αντίβαρο σε αυτή την εξάρτηση αν οι ελληνικές πολιτικές ελίτ δεν ήταν τόσο δεμένες με τα ξένα συμφέροντα και επιχειρούσαν κάποιες συμμαχίες εντός της ΕΕ που θα εξυπηρετούσαν καλύτερα τα ελληνικά συμφέροντα.
Όσον αφορά την εξωτερική πολιτική της χώρας και τα εθνικά θέματα, η Μεταπολίτευση ξεκίνησε με την εγκατάλειψη της Κύπρου με τη γνωστή ρήση του Κωνσταντίνου Καραμανλή «η Κύπρος κείται μακράν». Ήταν η επιλογή των Αμερικανών για την αποφυγή ενός ελληνοτουρκικού πολέμου και τη διάλυση της νοτιονατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ.
Η άλλη πληγή της Μεταπολίτευσης, το πελατειακό κράτος, η διαφθορά και η διαπλοκή οδήγησαν στη χρεοκοπία του 2010 και τα μνημόνια που ακολούθησαν. Επί της ουσίας η Ελλάδα μετατράπηκε σε αποικία χρέους. Δεν επρόκειτο όμως μόνο για οικονομική κρίση αλλά για μια ευρύτερη κρίση αξιών που κάλυπτε πολλαπλούς τομείς από την πολιτική ως τον πολιτισμό και τις ευρύτερες κοινωνικές δομές. Υπήρξε μια συνολική αποσύνθεση της ελληνικής κοινωνίας, ηθική, αξιακή, κοινωνική, οικονομική, πνευματική και εκπαιδευτική. Πολλοί θεώρησαν υπεύθυνη την Μεταπολίτευση για την κρίση αυτή, κάποιοι μίλησαν για το τέλος της ενώ άλλοι έκαναν λόγο για μια νέα μεταπολίτευση που θα προέκυπτε απ’αυτή την κρίση. Μολονότι το πολιτικό σύστημα κλονίστηκε, σήμερα φαίνεται να επιβιώνει με όλες τις παλιές αμαρτίες του. Οι διάφοροι ευρωπαϊκοί δείκτες αλλά και οι παγκόσμιοι δείχνουν δυστυχώς μια Ελλάδα που δεν μπορεί να περηφανεύεται για πολλά πράγματα από τη διαφθορά ως την ελευθερία του τύπου και τη μείωση του πολιτισμικο-ηθικού της εκτοπίσματος διεθνώς. Η κρίση με τα μνημόνια δεν οδήγησε ουσιαστικά σε κάθαρση, δεν οδήγησε σε νέους δρόμους αλλά καθήλωσε τη χώρα στη μόνιμη εξάρτησή της από τον ξένο παράγοντα και την άσκηση της εξουσίας από συντηρητικές πολιτικές ελίτ που περιορίζουν τις δυνατότητες που της παρέχει η γεωπολιτική της θέση.
Κοντολογίς και συμπερασματικά η Μεταπολίτευση άνοιξε νέους δρόμους στη χώρα, αλλά οι πολιτικές και οι πνευματικές της ελίτ απέτυχαν να αξιοποιήσουν το μεγάλο πολιτικό κεφάλαιο που συνόδευε την πτώση της δικτατορίας. Ασφαλώς δεν είναι όλα μαύρα και ειδικά το γεγονός ότι η χώρα διάγει την πιο σταθερή συνταγματική και πολιτική περίοδο της από την εποχή της ανεξαρτησίας. Όμως και μόνο το γεγονός ότι εναλάσσονται στην εξουσία τρεις πολιτικές οικογένειες με ολιγαρχικά χαρακτηριστικά, αυτές των Καραμανλήδων, των Μητσοτάκηδων και των Παπανδρέου, εκτός του ότι είναι μία πληγή για την χώρα, καθόλου δεν τιμά και τη δημοκρατική της πορεία. Προπάντων που όταν φτάνουμε στη δεύτερη και τρίτη γενιά των οικογενειών αυτών και οι εκπρόσωποί τους είναι μετριότητες που επιβιώνουν χάρη στο πολιτικό τους όνομα. Να σημειώσουμε εδώ ότι η οικογενειοκρατία στην Ελλάδα είναι ευρύτερη: δεκάδες πολιτικοί- βουλευτές κληρονομούν την έδρα από τον πατέρα τους, τον θείο τους ή κάποιο άλλο συγγενικό τους πρόσωπο. Είναι μια πραγματική πληγή για την χώρα και τροχοπέδη για την πρόοδο και την ανάπτυξη της.
ΥΓ: Στις 9 Αυγούστου αποπλέει από το λιμάνι της Μερσίνας το υπερσύγχρονο τουρκικό σκάφος «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν» για έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο. Αναμένουμε τις αντιδράσεις των «συμμάχων» της Ουάσιγκτον, του ΝΑΤΟ, των εταίρων της Ε.Ε. και φυσικά την αντίδραση της Αθήνας και της Λευκωσίας. Ας ελπίσουμε ότι η Αθήνα, με τη χώρα προκεχωρημένο αμερικανικό φυλάκιο με βάσεις από την Αλεξανδρούπολη ως την Σούδα, θα αντιδράσει καταλλήλως και ότι η Λευκωσία δεν θα προβάλει τα ΜΟΕ ως ασπίδα υπεράσπισης της κυριαρχίας της!
*Πανεπιστημιακός, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019. Τώρα κυκλοφορεί και το νέο του μυθιστόρημα, ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΑΝΤΩΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ/ΣΤΟ ΥΦΑΝΤΟ ΤΟΥ ΄21, από τον ίδιο εκδοτικό οίκο. Email, [email protected]
