Την Κυριακή 15/6/2025, στην εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ» (διανέμεται δωρεάν με το «Φιλελεύθερο»), υπήρχε συζήτηση τριών κορυφαίων επιστημόνων, αλλά και «δασκάλων», για το τι κάνει έναν καθηγητή άριστο. Πραγματοποιήθηκε με αφορμή το Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας, που θεσπίστηκε από το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) στη μνήμη των πανεπιστημιακών Βασίλη Ξανθοπούλου και Στέφανου Πνευματικού, δολοφονηθέντων στις 27/11/1990 στο Ηράκλειο Κρήτης, την ώρα που επιτελούσαν το λειτούργημά τους.
Κατέθεσαν τις απόψεις τους οι Θεοδόσης, Π. Τάσιος (96 ετών), ομότιμος καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Μαρία Ευθυμίου, ομότιμη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Βασίλης Κάλφας ομότιμος καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο.
Είχα την μεγάλη ευτυχία να παρακολουθήσω τις διαλέξεις των δύο πρώτων˙ σε καθηλώνουν. Η Μαρία Ευθυμίου έγινε γνωστή και από τις διαδικτυακές διαλέξεις της, που βιντεογραφήθηκαν, μέσα σε κατάμεστα αμφιθέατρα.
Συμφώνησαν όλοι ότι για είναι κάποιος καλός δάσκαλος πρέπει πρώτα να είναι καλός επιστήμονας στον τομέα του. Πρέπει να γνωρίζει πολύ καλά το γνωστικό του αντικείμενο. Το αντίθετο, όμως, συμβαίνει κατά κόρον˙ μπορεί κάποιος να είναι θαυμάσιος επιστήμονας αλλά κακός δάσκαλος.
Η Μαρία Ευθυμίου απάντησε στο ερώτημα: «… Αυτός που είναι αφοσιωμένος, που εμπνέει τον φοιτητή, που τον οδηγεί σε καινούργια πεδία. Που τον συμπαρασύρει στη χαρά της γνώσης. Και επίσης που είναι ο ίδιος πρότυπο. Γιατί ο καθηγητής δεν είναι μόνο δάσκαλος γνώσεων, είναι και δάσκαλος ήθους. Και στάση ζωής».
Και αν ο δάσκαλος πρέπει να είναι πρότυπο στο Πανεπιστήμιο, πόσο μάλλον σε πιο μικρές ηλικίες, στο Δημοτικό, στο Γυμνάσιο, στο Λύκειο˙ σε καμιά περίπτωση δεν κάμνει διάλεξη, πλάθει την ψυχή των παιδιών.
Ο Θεοδόσης Τάσιος ενισχύει αυτή την άποψη: «…Εσύ είσαι το ζωντανό πρότυπο. Πρότυπο για το μαθητή, για τον φοιτητή. Η διδασκαλία είναι θέμα ηθικό, είναι θέμα προτεραιοτήτων, θέμα αξιών …». Ο ίδιος έθιξε και το θέμα της σωστής προετοιμασίας για το μάθημα και την ηδονή της μάθησης: «…αυτή η ηδονή να είναι συγκρίσιμη με την ηδονή της επιστημονικής ανακάλυψης, για να σε τραβήξει ώστε να προετοιμάσεις σωστά το μάθημα. …Θέλει ώρες προετοιμασίας, θέλει ταλέντο».
Στο ερώτημα αν μαθαίνεται να είσαι καλός δάσκαλος η Μαρία Ευθυμίου απάντησε: «Εγώ δεν πιστεύω ότι μαθαίνεται. Νομίζω ότι το να διδάσκεις είναι ροπή, είναι έρωτας. …Όταν μπαίνεις σε μια αίθουσα επικοινωνείς συνέχεια με αυτά (παιδιά). Παρακολουθείς τα μάτια τους ώστε να αντιληφθείς πότε δεν κατάλαβαν καλά. …Είσαι μόνος στο παιγνίδι μέσα στο γήπεδο. …».
Ο Κάλφας δηλώνει τυχερός διότι: «…να χαίρεσαι να κάνεις αυτή τη δουλειά. Και εμείς είμαστε πραγματικά τυχεροί γιατί έχουμε κάνει το χόμπι μας δουλειά. …». Σε αυτό συμφωνεί και ο Τάσιος: «Να πάρεις χαρά. Αυτό είναι το βασικό!…».
Στη συζήτηση τέθηκε και το θέμα των επιπέδων με τη Μαρία Ευθυμίου να δηλώνει ότι: «…Όσο δε η παιδεία – η πρωτοβάθμια και κυρίως η δευτεροβάθμια – παύει να είναι απαιτητική τόσο και οι καθηγητές των πανεπιστημίων παραλαμβάνουν άτομα τα οποία έχουν μεγάλα κενά και δεν μπορούν να προσαρμοστούν στις νέες πραγματικότητες. Και που, εξ αυτού, δεν μπορεί παρά να κοπούν στις εξετάσεις. Το ότι στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση παίρνουν συχνά υψηλούς βαθμούς χωρίς να το αξίζουν, αυτό έχει δημιουργήσει παρανόηση στο μυαλό των νεαρών παιδιών. Πιστεύουν ότι είναι επαρκείς, χωρίς ωστόσο ποτέ να αναμετρηθούν με την επάρκεια ή την ανεπάρκειά τους».
Μήπως πρέπει να γίνουν τα δευτεροβάθμια σχολεία μας πιο απαιτητικά; Μήπως να υπάρχει περισσότερη πειθαρχία αλλά και αγάπη προς τα παιδιά;
Τα τελευταία χρόνια διάφοροι υπουργοί Παιδείας «πιπιλίζουν» τα ίδια περί εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Εκ του αποτελέσματος πρόκειται για απορρύθμιση παρά οτιδήποτε άλλο. Επίσης, είναι γεγονός ότι οι βαθμοί δίνονται αφειδώς, δημιουργώντας την εντύπωση της επάρκειας στο παιδί. Σε παλαιότερες στατιστικές διαφάνηκε ότι περίπου 25% των μαθητών αρίστευσαν! Με αυτό τον τρόπο όλοι (μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικοί) είναι ευχαριστημένοι.
Ο εκάστοτε υπουργός λαϊκίζει, εξαγγέλλει δημιουργώντας εντυπώσεις, θα κάνει το ένα, θα κάνει το άλλο… Θα αφαιρέσει ύλη (τι θα μείνει τελικά;), θα αλλάξει τα αναλυτικά κ.τ.λ.. Είναι κοινή παραδοχή από πανεπιστημιακούς ότι το επίπεδο των εισερχομένων έχει πέσει κατακόρυφα. Παταγώδης αποτυχία.
Με τα ναρκωτικά στα σχολεία τι γίνεται;
Οι αρχαίοι έλεγαν «τα καλά κόποις κτώνται». Όμως, ζούμε στην εποχή που δεν πρέπει να «ζορίζονται» με κανένα τρόπο τα παιδιά.
Πώς προετοιμάζονται για το μέλλον, σε μια κοινωνία που ισχύει ο νόμος της ζούγκλας. Ειδικά στην Κύπρο με το πρόβλημα κατοχής που αντιμετωπίζουμε και τις συνεχείς απειλές της Τουρκίας.
Ας αναδείξουμε τους καλούς δασκάλους (και υπάρχουν πολλοί), ας τερματιστεί η αναξιοκρατία, το ρουσφέτι. Να μάθουμε τα παιδιά πώς να μαθαίνουν από μόνα τους, με κόπο, διότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος.
Ακόμα και αν αδικηθεί κάποιος στην εργασία του ισχύει αυτό που τόνισε η Ευθυμίου: «…οι κοινωνίες αδιόρατα, πολλές φορές όχι εκπεφρασμένα, δημιουργούν κλίμακα δικών τους αξιών για το τι είναι μέτριο, τι λίγο, τι πολύ, τι άριστο, τι ξεχωριστό. Και από εκεί και πέρα, σιωπηλά αλλά σταθερά, δημιουργείται η έννοια της αριστείας. Που φαίνεται στα δύσκολα: όταν αναζητάς τον καλύτερο γιατρό για ένα σοβαρό σου θέμα υγείας, τον καλύτερο δικηγόρο για ένα σοβαρό σου νομικό ζήτημα, τον καλύτερο μηχανικό για μια κατασκευαστική σου ανάγκη. …Ρωτάς πολλούς και οι απαντήσεις συγκλίνουν, τελικά, σε λίγα, ελάχιστα ονόματα. Αυτοί, συνεπώς, θεωρούνται από την κοινωνία οι άριστοι. Οι καλύτεροι».
