Διεθνώς καταγράφονται επιτυχημένα παραδείγματα ανάλογων περιπτώσεων, όπου οι προκλήσεις μετατράπηκαν σε ευκαιρίες και η διαχείριση των πολύτιμων αυτών περιοχών, πέτυχε την προστασία της βιοποικιλότητας, μαζί με την αειφόρο οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη
Ο Ακάμας αποτελεί μια από τις πιο όμορφες περιοχές της χώρας μας, την οποία χαρακτηρίζει μοναδική βιοποικιλότητα και πλούσια πολιτιστική κληρονομιά. Η συζήτηση για την διαχείριση της περιοχής αυτής συνεχίζεται εδώ και τέσσερεις δεκαετίες. Τα τελευταία πέντε χρόνια έγινε πολλή και συστηματική δουλειά για να κωδικοποιηθούν οι ενέργειες που πρέπει να γίνουν και να φτάσουμε σε ένα μοντέλο διαχείρισης της περιοχής όσο γίνεται πιο ευρέως αποδεκτό. Ένα μοντέλο που διασφαλίζει την προστασία και αειφόρο διαχείριση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, προσφέρει μοναδική εμπειρία στους πολυάριθμους επισκέπτες της περιοχής και παρέχει απτά οφέλη στην τοπική κοινωνία. Στην πράξη, το μοντέλο αυτό περιλαμβάνει τρεις πτυχές που αναπτύσσονται παρακάτω:
Η πρώτη πτυχή αφορά τη λειτουργία ενός πρότυπου Εθνικού Δασικού Πάρκου στον πυρήνα της προστατευόμενης περιοχής με κύριο σκοπό τη διατήρηση της βιοποικιλότητας αλλά και τη βελτίωση της εμπειρίας των επισκεπτών. Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη η βελτίωση του οδικού δικτύου εντός του Πάρκου με φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο. Το αναβαθμισμένο οδικό δίκτυο θα κατευθύνει τους επισκέπτες σε συγκεκριμένες διαδρομές, μέσα από τις οποίες θα προσεγγίζουν με ασφάλεια τα σημεία ενδιαφέροντος και τους κόμβους εξυπηρέτησής τους. Με αυτό τον τρόπο θα αποφεύγεται η πίεση στους φυσικούς οικότοπους της περιοχής. Παράλληλα με τη βελτίωση του οδικού δικτύου, αποκόπτεται η πρόσβαση σε παράνομους δρόμους μήκους πέραν των 100 Km. Σε εξέλιξη βρίσκεται και ο διαγωνισμός για τη δημιουργία των 14 κόμβων εξυπηρέτησης των επισκεπτών του Πάρκου, στους οποίους οι επισκέπτες θα μπορούν να λαμβάνουν πληροφορίες για το Πάρκο καθώς και βασικές υπηρεσίες (π.χ. χώρους υγιεινής, σημεία ενοικίασης ποδηλάτων, στάσεις για το λεωφορείο του Πάρκου, αναψυκτήρια, σημεία πώλησης τοπικών παραδοσιακών προϊόντων κ.ά). Μέσα στο ΕΔΠΑ οι ανάγκες σε ενέργεια θα καλύπτονται από ΑΠΕ, ενώ δεν θα παρέχεται η δυνατότητα εστίασης (εστιατόρια) ή διανυκτέρευσης.
Η δεύτερη αναπόσπαστη πτυχή του μοντέλου διαχείρισης του Ακάμα αφορά την εκπόνηση του Τοπικού Σχεδίου Ακάμα (ΤΣΑ), που αποσκοπεί στη ρύθμιση της βιώσιμης ανάπτυξης στην περιοχή κατά τρόπο που να διασφαλίζει την προστασία της φύσης και του τοπίου, να σέβεται τον αγροτικό χαρακτήρα της περιοχής αλλά και τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας. Η διαδικασία εκπόνησης του ΤΣΑ έχει φτάσει σε εξαιρετικά κρίσιμο σημείο. Οι πρόνοιες του αξιολογήθηκαν από την Περιβαλλοντική Αρχή, η οποία υπέδειξε ποιες από αυτές θα μπορούσαν να γίνουν αποδεκτές και ποιες όχι. Σύμφωνα και με τη σχετική έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας που δημοσιεύθηκε πρόσφατα, οι περιορισμοί που τέθηκαν από την Περιβαλλοντική Αρχή ήταν οι ελάχιστοι δυνατοί, ώστε το ΤΣΑ να είναι συμβατό με το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Ακόμα όμως και με τους περιορισμούς αυτούς, οι τοπικές κοινότητες έχουν τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης, η οποία ωστόσο δε θα είναι διάσπαρτη αλλά θα περιορίζεται μέσα και γύρω από τους πυρήνες τους, όπως τους γνωρίζουμε σήμερα. Αυτό που επείγει να γίνει είναι το Πολεοδομικό Συμβούλιο να προσαρμόσει το ΤΣΑ στη βάση της γνωμάτευσης της Περιβαλλοντικής Αρχής, ώστε το Σχέδιο να δημοσιευθεί το συντομότερο.
Η τρίτη πτυχή του μοντέλου διαχείρισης του Ακάμα αφορά την ευημερία των κατοίκων της περιοχής. Προς αυτή την κατεύθυνση, οι σχεδιασμοί της Κυβέρνησης περιλαμβάνουν μια σειρά από μέτρα, που εκτιμάται ότι θα ανατρέψουν τη φθίνουσα πορεία των κοινοτήτων που παρατηρείται σήμερα. Για παράδειγμα, ο σχεδιασμός της λειτουργίας του ΕΔΠΑ αποσκοπεί στη διασύνδεσή του με τις κοινότητες της περιοχής, στις οποίες οι επισκέπτες θα μπορούν να απολαμβάνουν τις υπηρεσίες που δεν παρέχει το Πάρκο (εστίαση, διασκέδαση, διανυκτέρευση κοκ). Οι ανάγκες για υποδομές που θα εξυπηρετούν αυτή την προοπτική καλύπτονται πλήρως από το ΤΣΑ. Επίσης, η Κυβέρνηση μελετά και την υιοθέτηση αντισταθμιστικών μέτρων σε όσους εκ των ιδιοκτητών γης είχαν παλαιότερα αναπτυξιακά δικαιώματα τα οποία με το ΤΣΑ θα χάσουν. Ωστόσο, οι προοπτικές των κοινοτήτων της περιοχής ξεπερνούν κατά πολύ τα στενά όρια ενός αντισταθμιστικού μέτρου για απώλεια αναπτυξιακών δικαιωμάτων. Διεθνώς, καταγράφονται επιτυχημένα παραδείγματα ανάλογων με τον Ακάμα περιπτώσεων. Περιπτώσεων όπου οι προκλήσεις μετατράπηκαν σε ευκαιρίες και η διαχείριση των πολύτιμων αυτών περιοχών, πέτυχε την προστασία της βιοποικιλότητας, μαζί με την αειφόρο οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει κυβέρνηση, ενδιαφερόμενοι φορείς και τοπική κοινωνία, να προχωρήσουμε με αποφασιστικότητα, ώστε με σταδιακά και προσεκτικά βήματα και με προσπάθεια συνεχούς βελτίωσης να θέσουμε οριστικά τη σφραγίδα της αειφορίας στη διαχείριση της περιοχής.
*Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος
