Άρθρο στη ψηφιακή, συλλεκτική έκδοση του Φιλελευθέρου «Η ΚΥΠΡΟΣ ΤΟ 2024! ΕΤΟΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΩΝ» που διατίθεται δωρεάν μέσω του philenews.com
Τα τελευταία δέκα χρόνια η Κυπριακή οικονομία έκανε άλματα. Διευρύνθηκε η παραγωγική της βάση με τομείς όπως η πανεπιστημιακή εκπαίδευση, η έρευνα και καινοτομία, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ενισχύθηκε ουσιαστικά ο τουρισμός και η ναυτιλία. Ως διεθνές κέντρο επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, η Κύπρος δεν βασίζεται σε εταιρίες κέλυφος χωρίς παραγωγική αξία αλλά έχει προσελκύσει τα τελευταία τρία χρόνια χιλιάδες ξένες εταιρίες που εγκαθίδρυσαν τα γραφεία τους στην Κύπρο. Που παράγουν, εργοδοτούν, καταναλώνουν, εξάγουν, και πληρώνουν φόρους. Φόρους με σημαντικό αντίκτυπο στα δημόσια οικονομικά, τον ακρογωνιαίο πυλώνα της οικονομικής σταθερότητας, δημιουργώντας δημοσιονομικά πλεονάσματα, που έφεραν με τη σειρά τους αρκετές αναβαθμίσεις της οικονομίας και νέες επενδύσεις.
Ζούμε όμως σε ένα ραγδαία μεταλλασσόμενο διεθνές περιβάλλον, απρόβλεπτων και διαδοχικών κρίσεων. Θα διαχώριζα τις εσωτερικές και εξωτερικές προκλήσεις.
Εσωτερικές προκλήσεις
Θεωρώ ότι οι κύριες εσωτερικές προκλήσεις της Κυπριακής οικονομία είναι τρεις συν μία:
● Η πρώτη είναι η ενέργεια, η αύξηση της τιμής της οποίας έχει μεγάλες κοινωνικοοικονομικές προεκτάσεις με θύματα τόσο τους πολίτες όσο και τις επιχειρήσεις. Επιτάσσεται η ταχεία απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα μέσω της ενίσχυσης του δικτύου, μεγαλύτερη διείσδυση των ΑΠΕ, και επενδύσεις στην αποθήκευση. Η ενέργεια από ορυκτά καύσιμα θα γίνει ακόμη πιο ακριβή στο μέλλον λόγω των πράσινων πολιτικών και της πράσινης φορολογίας.
● Δεύτερη πρόκληση το στεγαστικό θέμα, ένα εξελισσόμενο κοινωνικοοικονομικό πρόβλημα που πλήττει τους πολίτες αλλά και της επιχειρήσεις λόγω του προβλήματος στέγασης του προσωπικού. Θα πρέπει να σχεδιαστούν νέες πολιτικές που στοχεύουν την αύξηση της προσφοράς αντί την ενίσχυση της ζήτησης η οποία ως αποτέλεσμα έχει την περεταίρω αύξηση των τιμών και πρέπει να είναι περιορισμένη αυστηρά στους ευάλωτους. Ενδεικνυόμενες πολιτικές είναι ο αστικός αναδασμός, η επιβολή φόρου αδρανούς περιουσίας σε οικιστικές περιοχές, αύξηση των συντελεστών στα κέντρα των πόλεων και κίνητρα για αναπαλαιώσεις του μεγάλου υφιστάμενου αποθέματος παλαιών άδειων οικοδομών.
● Η τρίτη πρόκληση είναι η διασφάλιση εργατικού δυναμικού από τρίτες χώρες. Είναι ένα θέμα ουσιώδες για σημαντικούς τομείς όπως ο τουρισμός, ο πρωτογενής τομέας και η βιομηχανία που υποφέρουν από έλλειψη προσωπικού.
Πέραν των πιο πάνω, πρόκληση για κυβέρνηση και κόμματα θεωρώ την στοιχειώδη ανάγκη για αντίσταση στα κελεύσματα λαϊκισμού και αιτημάτων που τείνουν να πάρουν τη μορφή πανδημίας. Συμμέτοχα φυσικά, τα πολιτικά κόμματα, ελέω του πελατειακού κράτους το οποίο τροφοδοτεί την ύπαρξη τους. Ήδη οι ανελαστικές δαπάνες έχουν αυξηθεί κατακόρυφα ενώ το κρατικό μισθολόγιο σημειώνει αύξηση 15% στον προϋπολογισμό του 2024. Οι ανελαστικές δαπάνες εύκολα αυξάνονται και εξαιρετικά δύσκολα μειώνονται. Τα υγιή δημόσια οικονομικά δημιουργήθηκαν με κόπους και δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ως λάφυρα στα χέρια των πολιτικών. Θα χρειαστούν δισεκατομμύρια ευρώ για επενδύσεις τα επόμενα χρόνια στον τομέα της πράσινης ανάπτυξης, θα πρέπει να μειώσουμε περεταίρω το δημόσιο χρέος για να απαλύνουμε το βάρος από τα παιδιά μας, να φέρουμε νέες αναβαθμίσεις, αλλά και να θωρακιστούμε έναντι νέων ενδεχόμενων κρίσεων.
Εξωγενείς κίνδυνοι και κυπριακό
Βλέποντας το μεγάλο δέντρο, η μεγάλη πρόκληση είναι οι εξωγενείς κίνδυνοι και η μη λύση του κυπριακού. Το κυπριακό αποτελεί ένα πολυσύνθετο παράγοντα οικονομικών κινδύνων και χαμένης οικονομικής προοπτικής. Η αδυναμία μας να εκμεταλλευτούμε αποτελεσματικά τους ενεργειακούς μας πόρους, η παράνομη μετανάστευση από τα κατεχόμενα, ο αυξανόμενος αθέμιτος ανταγωνισμός σε σημαντικούς τομείς όπως ο τουρισμός, η γεωπολιτική επενδυτική αβεβαιότητα, το τουρκικό εμπάργκο στη ναυτιλία και άλλα, σχετίζονται απόλυτα με το Κυπριακό.
Οι εσωτερικές προκλήσεις για την οικονομία το νέο έτος είναι αντιμετωπίσιμες με στοιχειώδη οικονομική διαχείριση και τα μεγέθη της οικονομίας θα είναι καλά. Η Κυβέρνηση το 2024 θα πρέπει να προσηλωθεί στην επίλυση των μεγάλων θεμάτων που αφορούν την ενέργεια και το στεγαστικό, αλλά και την επίλυση του Κυπριακού ενόψει της νέας τελικής και με χρονοδιάγραμμα πρωτοβουλίας του Γενικού Γραμματέα, που είναι αυτή που θα καθορίσει την διατηρήσιμη ευημερία της χώρας και των πολιτών της στο μέλλον.
*Τέως Υπουργός Οικονομικών
