Αν και τρικυμία σε ποτήρι, μερικές πρόσφατες ηχηρές αποχωρήσεις υποστηρικτών από το «Άλμα» προβλήθηκαν ιδιαίτερα από τα ΜΜΕ και έγιναν αντικείμενο εκμετάλλευσης από το αντίπαλα κόμματα. Πολλοί μίλησαν για «εμφύλιο». Μερικοί απέδωσαν το σχετικό θόρυβο σε προσωπικές φιλοδοξίες και μάχη για καρέκλες. Οι φιλοδοξίες δεν απουσιάζουν, φυσικά, από τα κόμματα, αλλά τείνουν να συνυφαίνονται με πολιτικές επιδιώξεις. Μια ματιά στην πολιτική ιστορία είναι διδακτική.
Τα νεοπαγή κόμματα είναι ευάλωτα σε παιδικές ασθένειες. Ποιες είναι αυτές; Οι εξής δύο: οργανωτικής και ταυτοτικής φύσεως. Αντιστοίχως, δύο είναι τα κρίσιμα ερωτήματα που συνοδεύουν κάθε νέο κομματικό εγχείρημα: ποιοι διοικούν και εκπροσωπούν το κόμμα; Τι εκφράζει το κόμμα; Τα δύο ερωτήματα είναι αλληλένδετα, εφόσον αυτοί που εκφράζουν το κόμμα τού προσδίδουν πολιτική ταυτότητα. Τα παραδείγματα είναι πολλά, αλλά θα περιορισθώ σε δύο: στο ΠΑΣΟΚ και στους Γερμανούς Πράσινους. Και τα δύο κόμματα συγκλονίστηκαν, σχεδόν μετά την ίδρυσή τους, από μείζονες εσωτερικές κρίσεις.
Το ΠΑΣΟΚ, με την ίδρυσή του από τον Ανδρέα Παπανδρέου, το 1974, ήταν ένα πολιτικά ετερογενές κόμμα. Ενσωμάτωσε τμήμα της μετριοπαθούς προδικτατορικής Ένωσης Κέντρου, σοσιαλιστές αγωνιστές του αντιδικτατορικού αγώνα, τροτσκιστές και μαρξιστές με τριτοκοσμικό προσανατολισμό. Αυτή η πολυφωνία δημιούργησε εσωκομματικές εντάσεις αναφορικά με την οργάνωση και την πολιτική κατεύθυνση του κόμματος. Ο Ανδρέας Παπανδρέου εδραίωσε την κυριαρχία του απομακρύνοντας τους διαφωνούντες. Το 1975, τα 48 από τα 75 μέλη της Κεντρικής Επιτροπής διαγράφηκαν ως «σοσιαλδημοκράτες» και «υπονομευτές». Αργότερα απομακρύνθηκαν και στελέχη που πρέσβευαν τη μαρξιστική καθαρότητα. Η κρίση συγκλόνισε το ΠΑΣΟΚ αλλά δεν το έκαμψε. Το στίγμα του ξεκαθάρισε, οι προτεραιότητές του αναδείχθηκαν και, στις εκλογές του 1977, σχεδόν διπλασίασε το ποσοστό του, ενώ το 1981 έγινε κυβέρνηση με τεράστια πλειοψηφία.
Οι Πράσινοι εισήλθαν στη Γερμανική Βουλή το 1983. Φοιτητής τότε, ακόμα θυμάμαι τους βουλευτές του με την αντισυμβατική εμφάνιση και συμπεριφορά. Οι Πράσινοι ήταν ετερογενείς, καθότι προέκυψαν από τα ριζοσπαστικά φοιτητικά κινήματα της δεκαετίας του 1960, περιβαλλοντικές, ειρηνιστικές και αντιπυρηνικές ομάδες. Οι χθεσινοί πολέμιοι του κατεστημένου εισήλθαν στον εμβληματικό οίκο του. Οι διαφωνίες δεν άργησαν να ξεσπάσουν. Ήδη από το 1982, το πιο συντηρητικό μέρος αποχώρησε, ιδρύοντας το Οικολογικό Δημοκρατικό Κόμμα. Μετά την είσοδο στη Βουλή, η κύρια διαμάχη ήταν μεταξύ πραγματιστών («Realos») και ριζοσπαστών («Fundis»). Αρκετοί ριζοσπάστες αποχώρησαν καταγγέλλοντας το κόμμα για προδοσία των ιδανικών του. Επικράτησαν οι πραγματιστές, οι οποίοι έθεσαν τα θεμέλια για τη μετέπειτα κυβερνητική τροχιά του κόμματος.
Θα μπορούσα να συνεχίσω αλλά δεν χρειάζεται. Η εικόνα είναι σαφής. Μεγαλώνοντας, ένας νεοπαγής κομματικός οργανισμός αναγκαστικά θα περάσει από τις παιδικές ασθένειες της μορφοποίησης της οργάνωσης-εκπροσώπησης και της πολιτικής ταυτότητας. Το, αρχικά, πρωτόλειο οργανωτικό μοντέλο και το ρευστό πολιτικό στίγμα βαθμιαία αποκρυσταλλώνονται, και ο χαρακτήρας του κόμματος αποσαφηνίζεται. Δεν πρόκειται για φυσικές, αλλά για πολιτικές διαδικασίες, οι οποίες απαιτούν επιλογές. Η διαδικασία είναι επώδυνη. Τι είναι σημαντικό, και τι όχι; Ποιες είναι οι προτεραιότητες και ποιοι θα τις εκπροσωπήσουν; Επιλογή σημαίνει ότι κάτι προκρίνεται και κάτι εγκαταλείπεται. Το τίμημα για την πολιτική αποκρυστάλλωση είναι, ενίοτε, η εσωκομματική κρίση. Χωρίς τομές, δεν χτίζονται ταυτότητες.
Το «Άλμα» έχει τη δική του ετερογένεια να διαχειριστεί. Το κυρίαρχο πρόταγμα της πάταξης της διαφθοράς έχει διαφορετικούς υποστηρικτές, όχι απαραίτητα πολιτικά ομονοούντες. Υπάρχουν πολίτες που εμπνέονται από, και ταυτίζονται με, τον Οδυσσέα Μιχαηλίδη προσωπικά, άλλοι που έχουν απογοητευθεί από τα παραδοσιακά κόμματα, πολίτες που αισθάνονται ότι η χώρα χρειάζεται ριζική ανάταξη των θεσμών, και μέρος τους εκλογικού σώματος που έλκεται από την χωρίς πολιτικό περιεχόμενο οργισμένη διαμαρτυρία. Το τελευταίο μέρος, αλληλοεπικαλύπτεται, σε κάποιο βαθμό, με μέρος του του απλοϊκού, καρναβαλικού, ή τοξικού αντισυστημισμού. Αυτό το τμήμα του εκλογικού σώματος εκφράζεται πειστικότερα από τον Φειδία και τους μιμητές του παρά από το «Άλμα».
Όπως κι άλλα κόμματα στη νηπιακή τους ηλικία, το «Άλμα» άρχισε να αποκρυσταλλώνει την ταυτότητά του, εξού και οι όποιες διαμάχες εμφανίστηκαν. Η απλοϊκή ερμηνεία τις θεωρεί διαγκωνισμούς για καρέκλες. Το φαινόμενο, όμως, είναι πιο σύνθετο. Πίσω από φαινομενικά προσωπικές αντεγκλήσεις, με την όποια τοξικότητα εμπεριέχουν, κρύβεται το ερώτημα: τι είναι το «Άλμα» και ποιοι το εκπροσωπούν; Η κοινή γνώμη ήδη βλέπει τις απαντήσεις. Το «Άλμα», μέλος του Ευρωπαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος, είναι κόμμα του μεταρρυθμιστικού Κέντρου: πιστεύει στον κοινωφελή ορθολογισμό και προτάσσει τη ριζική αναθέσμιση της χώρας. Δεν του αρκεί να εκφράσει την οργισμένη διαμαρτυρία, αλλά να τη μεταποιήσει σε μαχητικό και γόνιμο πολιτικό λόγο. Έτσι ξεκίνησε κι έτσι θα πορευθεί.
*Αναπληρωτής επικεφαλής του κινήματος «Άλμα»
