Με την επισήμανση ότι οι αρμόδιες αρχές υποχρεούνται να προβαίνουν σε πράξεις που διασφαλίζουν τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ειδικότερα σε ψυχιατρικές εγκαταστάσεις, όπου η απομόνωση διαρκείας ασθενών λόγω υποχρεωτικής νοσηλείας μπορεί να οδηγήσει σε υποτροπή της ψυχικής νόσου, η Επίτροπος Διοικήσεως, Μαρία Στυλιανού Λοττίδη απευθύνει συγκεκριμένες συστάσεις όσον αφορά τη λήψη μέτρων για περιορισμό της εξάπλωσης του κορωνοϊού. Σημειώνει δε ότι η απουσία επαφής με τον έξω κόσμο και η απαγόρευση του επισκεπτηρίου θα πρέπει να αντισταθμίζονται από την αυξημένη πρόσβαση σε εναλλακτικά μέσα επικοινωνίας, όπως το τηλέφωνο, οι βιντεοκλήσεις και η πρόσβαση στο διαδίκτυο.
Αφορμή για την τοποθέτηση της Επιτρόπου αποτέλεσε η καταγγελία συγγενών ασθενούς, που νοσηλεύθηκε τον Μάρτιο του 2021 στην Κλινική Οξέων Περιστατικών Αντρών (ΚΟΠΑ) στο Νοσοκομείο Αθαλάσσας, στη βάση δικαστικού διατάγματος. Οι συγγενείς υπέβαλαν παράπονο στο Γραφείο της Επιτρόπου αναφορικά με τον περιορισμό του ασθενούς και ειδικότερα για τις συνθήκες διαβίωσης του με αφορμή τα αυστηρά μέτρα που λήφθηκαν για την πρόληψη της διάδοσης του κορωνοϊού, μετά από εντοπισμό κρούσματος στον συγκεκριμένο χώρο. Συγκεκριμένα, οι καταγγέλλοντες υποστήριξαν ότι τα αυστηρά αυτά μέτρα υπερέβησαν τα όρια των ευλόγως επιτρεπτών και ότι αυτά θα μπορούσαν να συμβάλουν στην επιδείνωση της ήδη εύθραυστης ψυχιατρικής κατάστασης του συγγενούς τους.
Υπό την ιδιότητά της ως Εθνικός Μηχανισμός Πρόληψης των Βασανιστηρίων και Άλλων Μορφών Σκληρής, Απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής Μεταχείρισης και ως Εθνική Ανεξάρτητη Αρχή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η κα. Λοττίδη σημειώνει ότι τα μέτρα που λαμβάνονται στο πλαίσιο της προσπάθειας περιορισμού της εξάπλωσης του ιού, θα πρέπει να είναι για περιορισμένο χρονικό διάστημα, ώστε να μην καταλήγουν σε απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση των ασθενών. Ιδιαίτερες δυσκολίες, σημειώνει, έχουν επέλθει στις ζωές ανθρώπων που διαμένουν σε κλειστές δομές και σε χώρους όπου άτομα στερούνται ή πιθανόν να στερούνται της ελευθερίας τους, όπως κρατητήρια, φυλακές, κέντρα κράτησης μεταναστών, στέγες ευγηρίας και ψυχιατρικά ιδρύματα. Ως εκ τούτου, τονίζει η Επίτροπος, οι αρμόδιες αρχές οφείλουν να εντατικοποιήσουν τις προσπάθειές τους ούτως ώστε η λεπτή γραμμή που χωρίζει τη δύσκολη καθημερινότητα από την απάνθρωπη ή/και ταπεινωτική μεταχείριση να μην παραβιάζεται.
Όπως προκύπτει, κατά τον χρόνο που ο συγγενής των παραπονούμενων νοσηλευόταν στο Νοσοκομείο Αθαλάσσας, εντοπίστηκαν επιβεβαιωμένα κρούσματα της νόσου Covid-19 σε μέλος του νοσηλευτικού προσωπικού και σε ένα ασθενή. Ως εκ τούτου οι υπόλοιποι ασθενείς που διέμεναν στην ίδια κλινική κρίθηκαν ως στενές επαφές και τέθηκαν υπό περιορισμό για 14 ημέρες.
Διαπίστωση της Επιτρόπου είναι ότι τα μέτρα φυσικής αποστασιοποίησης και αποφυγής συγχρωτισμού μεταξύ των ατόμων, την οποία ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θέτει ως βασικό μέτρο προστασίας από τον κορωνοϊό, δεν μπορούν να εφαρμοστούν στην περίπτωση του Νοσοκομείου Αθαλάσσας, λόγω της ακαταλληλότητας των κτηριακών εγκαταστάσεων. Ως εκ τούτου η Επίτροπος σημειώνει ότι τα όποια μέτρα δυνατό να ληφθούν θα πρέπει να είναι για περιορισμένο χρονικό διάστημα και πρωτίστως µε γνώμονα την προστασία των δικαιωμάτων των ασθενών, ώστε να µην καταλήγουν σε απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείρισή τους τους. Επί τούτου σημειώνει μάλιστα ότι το μέτρο των «κλειδωμένων πορτών» παραβιάζει τα άρθρα 3 και 14 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), ενώ η απαγόρευση της χρήσης κινητών τηλεφώνων και της πρόσβασης στο διαδίκτυο παραβιάζει το άρθρο 10 της ίδιας Σύμβασης.
Υπό το φως των πιο πάνω η Επίτροπος Διοικήσεως εισηγείται όπως:
• Η διεύθυνση του Νοσοκομείου Αθαλάσσας να διασφαλίσει ότι κάθε ψυχικά ασθενής που τίθεται σε καραντίνα λόγω του ιού, περιορίζεται σε συνθήκες σύμφωνες µε το σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και ο τρόπος εφαρμογής των περιοριστικών μέτρων δεν υποβάλλει τους πάσχοντες σε δοκιμασία που υπερβαίνει το αναπόφευκτο επίπεδο οδύνης που συνδέεται µε τον περιορισμό.
• Θα πρέπει να διασφαλιστεί στο μέτρο του δυνατού η επαφή µε τον άνθρωπο καθημερινά. Ως εκ τούτου η διεύθυνση του Νοσοκομείου θα πρέπει να φροντίσει να εξεύρει άμεσα τρόπους, ώστε τα άτομα που βρίσκονται σε καραντίνα να µη χάσουν την ανθρώπινη επαφή δεδομένου ότι στο στάδιο εκείνο (λόγω περιορισμού στα δωμάτια καραντίνας) δεν δύνανται να συναναστρέφονται µε τους οικείους τους ή µε άλλους ενοίκους, γεγονός που επιδεινώνει περαιτέρω την ήδη βεβαρημένη υγεία τους.
• Η απουσία επαφής µε τον έξω κόσμο και η απαγόρευση του επισκεπτηρίου θα πρέπει να αντισταθμίζονται από την αυξημένη πρόσβαση σε εναλλακτικά μέσα επικοινωνίας, όπως το τηλέφωνο, οι βιντεοκλήσεις και η πρόσβαση στο διαδίκτυο.
• Περαιτέρω θα πρέπει να εξασφαλιστεί µε κάθε τρόπο το δικαίωμα καθημερινής πρόσβασης σε ανοικτό χώρο για τουλάχιστον µία ώρα.
Η τοποθέτηση της Επιτρόπου Διοικήσεως υποβλήθηκε στη Διεύθυνση Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας µε την εισήγηση όπως φροντίσουν για την εφαρμογή των πιο πάνω κατευθυντήριων οδηγιών για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πλαίσιο της λήψης μέτρων για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κορωνοϊού.
