Ειδική Έκδοση για τα 60 χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας

Άντεξε σε “τρικυμισμένες” θάλασσες

Η Κυπριακή Δημοκρατία (Κ.Δ.), το κράτος μας, έγινε 60 χρόνων. Έξι δεκαετίες ζωής και λειτουργίας, μέσα σε μεγάλες δυσκολίες, εμπόδια και πολλά προβλήματα. Αλλά και επιτυχίες, επιτεύγματα. Δεν ήταν ποτέ ομαλή η πορεία. Κυρίως ήταν ανηφορική, ένας Γολγοθάς.

Το σύνταγμα του 1960 –τέκνο της μεταποικιακής εποχής- οδήγησε σε μια κολοβωμένη ανεξαρτησία. Το αποτέλεσμα των συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου θεωρήθηκε, από τους εμπλεκόμενους, κυρίως από τους εμπνευστές, ως ένας συμβιβασμός. Το ζητούμενο παρέμεινε κατά πόσο το κράτος ήταν ή όχι λειτουργικό. Και δεν άργησε πολύ να δοθεί μια απάντηση σε αυτό. Στην πράξη…

– Αρχικά η Κυπριακή Δημοκρατία ήταν το κράτος το οποίο δεν αγάπησε κανείς. Οι Έλληνες το θεώρησαν ως σταθμό, μεταβατικό στάδιο, για συνέχιση της πορείας προς την Ένωση, το ανεκπλήρωτο όραμα γενεών, που αποτελούσε μέρος ενός παγκόσμιου κινήματος για αυτοδιάθεση των λαών.

– Οι Τούρκοι θεωρούσαν πως το κράτος αυτό δεν έπρεπε να λειτουργήσει, να επιζήσει. Και αυτό διαφάνηκε από νωρίς.

Το νέο κράτος προδήλως υπονομευόταν. Κυρίως από την πλευρά της Τουρκίας, η οποία έκπαλαι επιδίωκε τον πλήρη στρατηγικό έλεγχο του νησιού. Πριν ακόμη ανακηρυχθεί η Κυπριακή Δημοκρατία ( εκθέσεις Νιχάρ Ερίμ), υπήρχαν σχεδιασμοί, που καθόριζαν μακροπρόθεσμες επιδιώξεις, οι οποίες δεν εξυπηρετούνταν από την ύπαρξή της.

– Οι Βρετανοί από την πλευρά τους υιοθετούσαν την πολιτική του “διαίρει και βασίλευε”, για να διατηρήσουν την παρουσία και την επιρροή τους στο νησί.

Αυτό το κράτος πέρασε, λοιπόν, μέσα από συμπληγάδες και παρόλο που ήταν μικρό, η γεωγραφική του θέση το είχε καταστήσει μέρος των διεθνών ανταγωνισμών. Στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου αλλά και στη συνέχεια. Μέχρι και σήμερα.

Η αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων από το κράτος ήταν η πρώτη μεγάλη αμφισβήτηση και κίνηση υπονόμευσης. Άντεξε στις πιέσεις και προχώρησε. Ένα παζλ διαφορετικών σχεδιασμών και επιδιώξεων δημιούργησε από τα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας ένα εκρηκτικό κλίμα.

Η σημασία της Κ.Δ. έγινε πολύ περισσότερο αντιληπτή μετά το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή. Κι αυτό γιατί γινόταν πλέον αντιληπτό πως η Κ.Δ. ήταν το όχημα της διεθνούς εκπροσώπησης της χώρας και το οχυρό που μπορούσε να αντέξει στις τρικλοποδιές, τις υπομονεύσεις και τις συνεχείς προσπάθειες για αποαναγνώριση. Ήταν μοναδικό όπλο για επιβίωση.

Κράτος και πολίτες, μετά την εισβολή, μάζεψαν τα ερείπια από τις καταστροφές και βάδισαν στην πορεία της ανασυγκρότησης, δίνοντας παράλληλα τη μάχη για την ανατροπή των κατοχικών δεδομένων. Η οικονομία επαναδραστηριοποιήθηκε και βάδισε σε πορεία ανάπτυξης. Οι πολιτικές κι άλλες συγκυρίες στην ευρύτερη περιοχή ευνόησαν την οικονομία της χώρας, η οποία ωστόσο δεν στεκόταν σε στέρεες βάσεις. Τούτο επιβεβαιώθηκε με τη μεγάλη κρίση, η οποία ήταν και κρίση δομών και στρατηγικής σε ό,τι αφορά τους σχεδιασμούς για την οικονομία. Η κρίση του 2010 κορυφώθηκε με το κούρεμα καταθέσεων, το 2013, ενώ είχε προηγηθεί η ένταξη της χώρας στον μηχανισμό υποστήριξης, εκχωρώντας τον έλεγχο της διαχείρισης στην Τρόικα.

Την ίδια ώρα, θα πρέπει να επισημανθεί πως το κράτος χρησιμοποιήθηκε διαχρονικά και ως πεδίο για διαπλοκή και διαφθορά. Συμπεριφορές εξέθεσαν τη χώρα διεθνώς και πολλές φορές ανεπανόρθωτα. Οι πελατειακές σχέσεις συντήρησαν την αναξιοκρατία και την ανισοτιμία στον τόπο. Φαινόμενα από τα οποία δεν μπορεί να απαλλαγεί εύκολα.

– Κορυφαία, ιστορική στιγμή για την Κυπριακή Δημοκρατία ήταν η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο στόχος επιτεύχθηκε αν και υπήρχαν πολλές δυσκολίες. Όχι αναφορικά με την εναρμόνιση της χώρας με το κοινοτικό κεκτημένο, καθώς σ’ αυτό το πεδίο είχαμε χαρακτηριστεί από τις Βρυξέλλες “πρωταθλητές”. Το πρόβλημα ήταν το άλυτο πολιτικό ζήτημα, το Κυπριακό. Το εμπόδιο αυτό ξεπεράσθηκε μετά από πολλές μάχες και τη σημαντική συμβολή της Ελλάδος. Ο ρόλος της Αθήνας ήταν καθοριστικής σημασίας για τη θετική έκβαση της μεγάλης προσπάθειας για την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την 1η Μαΐου 2004.

– Σημαντική θεωρείται η στρατηγική του καθορισμού ΑΟΖ με γειτονικές χώρες καθώς και η απόφαση για έναρξη ενεργειακού προγράμματος. Αν και σε αυτό, είχαν προβλεφθεί οι αντιδράσεις της Τουρκίας, δεν υπολογίσθηκε σωστά η ανοχή του διεθνούς παράγοντα στις τουρκικές παράνομες ενέργειες.

Όσο, ωστόσο, το Κυπριακό παραμένει άλυτο, η πληγή παραμένει ανοικτή. Ο αγώνας για ανατροπή των κατοχικών δεδομένων παραμένει πάντα προτεραιότητα. Ακόμη σε περιόδους που η μνήμη φαίνεται να έχει κερδηθεί από τη λήθη, στις κρίσιμες εξελίξεις, η κοινωνία ενεργοποιεί τα αντανακλαστικά της και αντιδρά.

Το κράτος μας, η Κυπριακή Δημοκρατία, με τα καλά και τα κακά του, με τις στρεβλώσεις και τις παθογένειές του, έχει πολλές θετικές επιδόσεις σε πολλούς τομείς. Έχει καταφέρει να αντισταθεί στις επιθέσεις και τις δυσκολίες. Έπεσε πολλές φορές αλλά σηκώθηκε ξανά και προχώρησε. Προχώρησε μπροστά.

Το κράτος μας, η Κυπριακή Δημοκρατία, έχει συμπληρώσει 60 χρόνια. Μας αγκάλιασε και το αγκαλιάσαμε. Είναι η στερεά σανίδα σωτηρίας μας σε… τρικυμισμένες θάλασσες. Είναι το μεγάλο μας όπλο για επιβίωση.

Η ειδική αυτή έκδοση του “Φιλελεύθερου”, αφιέρωμα στα 60χρονα της Κυπριακής Δημοκρατίας, αποτελεί ένα συλλογικό έργο. Άνθρωποι που έχουν βιώσει τις εξελίξεις από διαφορετικές θέσεις, αλλά και ερευνητές έχουν συμβάλει σε αυτή την προσπάθεια. Ο “Φιλελεύθερος” με την πολύχρονη του εμπειρία, μέρος αυτής της ιστορικής διαδρομής, συμβάλλει στη διατήρηση της μνήμης και καταθέτει στην Ιστορία.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγή Εκδότη

Προλογικό Σημείωμα

Κύπρος 1945 – 1959, Πέτρου Παπαπολυβίου, Μέρος Α’, Μέρος Β’

Κυπριακό, εξωτερική πολιτική και η παρούσα συγκυρία, Τάσου Τζιωνή

Η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία, 1960-2020, Ευάνθη Χατζηβασιλείου

Τα πέτρινα χρόνια του κυπριακού ζητήματος,οι θυελλώδεις εξελίξεις και ο ρόλος του παρασκηνίου, Κώστα Βενιζέλου, Μέρος Α’, Μέρος Β’

Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι: Συνύπαρξη και Σύγκρουση, Ιάκωβου Τσαγγάρη

Πρώτα «ο Αλέξανδρος εισήλθε στο νοσοκομείο» και αμέσως μετά«η Αϊσέ μπόρεσε να πάει διακοπές», Κώστα Βενιζέλου

Η τουρκική εισβολή και οι προσπάθειες της Εθνικής Φρουράς για αντιμετώπισή της, Χάρη Αλεξάνδρου

1960-2020: Ορόσημα και γεγονότα έξι δεκαετιών, Γιάννη Αντωνίου, Μέρος Α’, Μέρος Β’

Τα 60 χρόνια της οικονομίας: Οι μεγάλοι σταθμοί, οι κρίσεις και το νέο διακύβευμα, Ιωσήφ Ιωσήφ