Η Κυριακή Κώστα και η Λουίζα Καϊμάκη μιλούν για τις πρωτότυπες εικόνες που φιλοτέχνησαν εικονογραφώντας τα βιβλία του «Φ».
Ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος και η Βερεγγάρια, η Αφροδίτη και ο Άδωνης, ο Τεύκρος, ο Κίμωνας, ο Ευαγόρας και ο Ονήσιλλος, αλλά και σύγχρονες μορφές της Ιστορίας της Κύπρου, ζωντανεύουν μέσα από τα γλαφυρά κείμενα της Ήρας Γενακρίτου και τις πρωτότυπες εικονογραφήσεις της Κυριακής Κώστα και της Λουίζας Καϊμάκη, στην τετράτομη έκδοση του «Φιλελεύθερου». Οι δυο καλλιτέχνιδες της σύγχρονης εικαστικής σκηνής, με τις περίτεχνες εικόνες τους, δίνουν μορφή στα πρόσωπα και τα γεγονότα και ταξιδεύουν μικρούς και μεγάλους πίσω στον χρόνο, ανοίγοντας νέους δρόμους στον χώρο της εικονογράφησης βιβλίων για παιδιά και εφήβους. Μιλήσαμε μαζί τους με αφορμή την επανέκδοση της σειράς «Ιστορία της Κύπρου» από τις 20 Αυγούστου.
Η Λουίζα Καϊμάκη έχει ως βάση της την Ολλανδία, όπου αυτή την περίοδο εικονογραφεί μια καινούργια έκδοση για δύο παραδοσιακά τραγούδια σε συνεργασία με την μουσικοπαιδαγωγό Δρ Αύρα Πειερίδου Σκουτέλλα, που θα εκδοθεί από τον οργανισμό CCRSM (Κυπριακό Κέντρο για την Έρευνα και Μελέτη της Μουσική).
Και η Κυριακή Κώστα, από το στούντιό της στο Καϊμακλί, παράλληλα με άλλα πρότζεκτ που ετοιμάζει, συνεχίζει να δουλεύει πάνω στις εικόνες της Ιστορίας της Κύπρου. Το φθινόπωρο θα παρουσιάσει κάποια από αυτά τα έργα σε μια έκθεση στην Φρανκφούρτη με τίτλο «Contemporary Artist from Cyprus», την οποία οργανώνει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, μαζί με άλλους οκτώ καλλιτέχνες από την Κύπρο.
– Όταν ήσασταν μαθήτριες στο σχολείο, σας άρεσε το μάθημα της Ιστορίας;
Λουίζα: Είχαμε δασκάλους που δεν μας προκαλούσαν το ενδιαφέρον, αλλά είχαμε και άλλους που μας έκαναν να το λατρέψουμε. Με αυτούς τους δασκάλους, πήγαινα σπίτι και άνοιγα το βιβλίο για να δω περισσότερες λεπτομέρειες. Στο λύκειο είχαμε μια καθηγήτρια, την κ. Χατζηκωστή, που ήταν εξαιρετική. Έκανε δική της την Ιστορία και μας τη μετέφερε πολύ ζωντανά στο μάθημα.
Κυριακή: Έχω παρόμοιες αναμνήσεις με τη Λουίζα. Η Ιστορία της Κύπρου πάντα με συνέπαιρνε. Είχαμε κάποιους καθηγητές που εξιστορούσαν με παραστατικό τρόπο τα γεγονότα. Μας έφερναν αγγεία, εικόνες, για να μας εξηγήσουν θέματα που αφορούν την τέχνη και τον τρόπο ζωής του κόσμου εκείνη την εποχή. Την Ιστορία της Κύπρου την ξεκινήσαμε στην πέμπτη τάξη του δημοτικού και αν θυμάμαι καλά, κάθε χρονιά την επαναλαμβάναμε ή καλύπταμε άλλες περιόδους της.
– Πώς σας φαίνονται οι εικονογραφήσεις των σχολικών βιβλίων Ιστορίας;
Κυριακή: Ήταν πολύ βαρετές οι εικονογραφήσεις την εποχή που ήμασταν μαθήτριες, όπως είναι ακόμα και σήμερα. Πιστεύω ότι τα παιδιά στο δημοτικό θα έπρεπε να είχαν αυτού του τύπου βιβλία για το μάθημα της Κυπριακής Ιστορίας – βιβλία πλούσια σε εικόνες και συνοπτικά γραμμένα. Επίσης θα ήταν πολύ καλά αυτή η σειρά του «Φ» να μεταφραστεί και να ταξιδέψει σε άλλες χώρες, για να τη διαβάσουν και οι «ξενιτεμένοι» Κύπριοι – είναι μια έκδοση που στέκεται ισότιμα δίπλα από βιβλία της Ιστορίας άλλων χωρών.
Λουίζα: Ναι, συμφωνώ με την Κυριακή. Στα βιβλία μας τότε υπήρχαν κάποιοι πίνακες από ξένους ζωγράφους. Θυμάμαι μια εικόνα σε μικρό μέγεθος ενός πίνακα του Ντελακρουά, τη σφαγή της Χίου. Μελετούσα για καιρό αυτή την εικόνα. Μου είχε κάνει εντύπωση η σύνθεση του πίνακα, τα χρώματα, η βιαιότητα. Πιστεύω οι εικόνες βοηθούν ένα παιδί να ταυτιστεί με την Ιστορία και να τη θυμάται, να συγκρατήσει πληροφορίες στο μυαλό του. Τα βιβλία της Ιστορίας καλό θα είναι να έχουν εικόνες και μάλιστα μεγάλες, όχι μόνο από Κύπριους εικονογράφους αλλά και από ξένους. Τα παιδιά συνδέονται αμέσως με τα πρόσωπα που βλέπουν.
-Τα βιβλία της Ιστορίας της Κύπρου που εικονογραφήσατε για τον «Φ» σας έφεραν πιο κοντά στην Ιστορία του τόπου;
Κυριακή: Ναι, ήταν μια αφορμή για να επανασυνδεθούμε με την Ιστορία μας. Θυμηθήκαμε διάφορα γεγονότα που τα είχαμε ξεχάσει. Για παράδειγμα, μέσα από τη διαδικασία της έρευνας κάθε ενότητας, έμπλεκα μέσα σε άλλα γεγονότα και πιο βαθιά στην Ιστορία μας. Έπαιρνα σημειώσεις συνεχώς για να μην τα ξεχάσω. Όλο αυτό το ταξίδι μου έδωσε γνώση και έμπνευση και για τη μετέπειτα εικαστική πορεία μου.
Λουίζα: Εμένα αυτό που μου άρεσε είναι ότι μπήκε η Ιστορία σε μια σειρά και είχα έτσι μια ολοκληρωμένη παράθεση των γεγονότων. Αν με ρωτήσει τώρα κάποιος ξένος για την Ιστορία της Κύπρου, μπορώ να του δώσω αρκετές πληροφορίες που έμαθα ζωγραφίζοντας. Τα βιβλία αυτά σου δίνουν καθαρά και περιληπτικά την Ιστορία του τόπου και είναι χρήσιμα όχι μόνο στα παιδιά αλλά σε ενήλικες.
– Ήταν πρόκληση για σας η εικονογράφηση των βιβλίων;
Κυριακή: Στην αρχή ξαφνιάστηκα όταν μας ανατέθηκε αυτή η δουλειά από τον κ. Νίκο Παττίχη, εκδότη του «Φιλελεύθερου», γιατί ήταν η πρώτη φορά που θα έκανα εικονογράφηση βιβλίων. Μας πήρε δυο χρόνια περίπου να την ολοκληρώσουμε. Ακόμα και σήμερα, έχω έργα από αυτά τα βιβλία, πάνω στα οποία συνεχίζω να δουλεύω.
Λουίζα: Εγώ είχα κάνει ξανά εικονογράφηση, αλλά μου άρεσε πολύ που πήρα μέρος στη συγκεκριμένη δουλειά.
– Πώς έγινε ο καταμερισμός ανάμεσα στις δυο σας;
Λουίζα: Πήραμε τα κείμενα και αρχίσαμε να λέμε η κάθε μια τι προτιμά να κάνει. Η Κυριακή ταυτιζόταν με κάποια θέματα και εγώ με κάποια άλλα. Εμένα με έλκυαν περισσότερο τα γεγονότα της μυθολογίας, ενώ η Κυριακή ενδιαφέρθηκε περισσότερο για τα ιστορικά γεγονότα, ειδικά τα πιο σύγχρονα. Υπήρξαν φορές που, όταν μια εικόνα δεν μας έβγαινε, τη συζητούσαμε και την αναλάμβανε η άλλη.
– Ανατρέξατε και σε άλλες πηγές για να δημιουργήσετε τα πρόσωπα και τις ιστορίες;
Κυριακή: Για κάθε εικόνα κάναμε έρευνα για την εποχή, το περιβάλλον, τα κτίρια, τα μεταφορικά μέσα, την επικοινωνία τους, με ποιους συναναστρέφονταν, πώς διασκέδαζαν, τι τους απασχολούσε, τη μόδα της εποχής, ποιες ήταν οι επιρροές τους…
– Υπάρχει βέβαια έντονο και το στοιχείο της φαντασίας στις εικόνες σας.
Λουίζα: Ναι, ήμασταν τυχερές γιατί είχαμε μεγάλη καλλιτεχνική ελευθερία. Δηλαδή δεν παρενέβη κανείς στη δουλειά μας και να μας πει γιατί το έκανες έτσι αυτό, θα πρέπει να το κάνεις αλλιώς. Για παράδειγμα, για να ζωγραφίσω τον Ευαγόρα Παλληκαρίδη, εμπνεύστηκα από παλιές φωτογραφίες. Διάβασα στη βιογραφία του ότι την ώρα που τον οδηγούσαν στην αγχόνη, τραγουδούσε, έτσι τον έκανα να φαίνεται πως τραγουδά. Σχεδιάζοντας την Κλεοπάτρα, δεν ήθελα να κάνω άλλη μια συνηθισμένη εικόνα, ήθελα να κάνω τη δική μου Κλεοπάτρα. Έτσι, είδα παλιές εικόνες για να μπορέσω να την κάνω πιο αυθεντική.
