Τα ενεργειακά θα βρίσκονται στο σκηνικό, το οποίο διαμορφώνεται για την προσεχή περίοδο, μετά και την ολοκλήρωση των εκλογικών αναμετρήσεων σε Ελλάδα και Τουρκία. Το θέμα αυτό θα είναι ψηλά στην ατζέντα τόσο σε σχέση με την ανάγκη αξιοποίησης του φυσικού πλούτου της περιοχής, ως αποτέλεσμα των αναγκών, που προκάλεσε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, όσο και ως στρατηγικό εργαλείο για να εκτονωθούν οι εντάσεις, τις οποίες προκαλεί η συμπεριφορά της κατοχικής Τουρκίας.
Είναι προφανές πως οι Αμερικανοί έχουν το πάνω χέρι και διαμορφώνουν τα επόμενα βήματα, που αφορούν πρωτίστως την εδραίωση τους στην περιοχή και τον στρατηγικό έλεγχό της. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος οι Αμερικανοί δεν επιθυμούν εντάσεις και αντιπαραθέσεις.
Στο πλαίσιο αυτό, έχουν βγει από το συρτάρι και παλαιότερα σενάρια. Φαίνεται πως παρασκηνιακά επανέρχεται το σενάριο μεταφοράς φυσικού αερίου με αγωγούς μέσω Τουρκίας. Ένα σενάριο, το οποίο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό, κυρίως από το Ισραήλ. Όσοι δε το επαναφέρουν έχουν ως στόχο να λειτουργήσει αυτό το σενάριο μόνο ως δέλεαρ προς την κατοχική Τουρκία.
Ωστόσο, είναι σαφές πως σε αυτή τη φάση ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν μπορεί να προχωρήσει γιατί δεν υπάρχουν οι συνθήκες. Δεν βρίσκει και πολλούς υποστηρικτές. Δεν αποκλείεται, ωστόσο, να προωθηθεί, να συντηρηθεί στο προσκήνιο ώστε να λειτουργήσει ως κίνητρο προς την Τουρκία και μοχλός πίεσης προς την Κυπριακή Δημοκρατία. Κι όλα αυτά με φόντο την αξιοποίηση του φυσικού αερίου της περιοχής, που για να γίνει χρειάζονται κι άλλα κομμάτια του πάζλ. Είναι πρόδηλο πως οι βασικοί πρωταγωνιστές, οι Αμερικανοί, θέλουν για ευνόητους λόγους την Τουρκία στο ενεργειακό παιχνίδι, πλην όμως δεν φαίνεται να βοηθά και η ίδια η κατοχική δύναμη το εαυτό της.
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Υπ. Άμυνας: Προτεραιότητα ασφάλεια και υγεία στην Εθνική Φρουρά
Παράλληλα, μετά την εκλογή Νετανιάχου στο Ισραήλ, δόθηκαν εντολές να επανέλθει στο τραπέζι το σχέδιο για την κατασκευή του αγωγού Eastmed. Πρόκειται, ως γνωστό, για ένα σχέδιο, που μπήκε στο… ψυγείο με αμερικανική παρέμβαση και δεν αναμένεται σε αυτή τη φάση να ξεπαγώσει. Το Τελ Αβίβ, ωστόσο, φαίνεται να θέλει να χρησιμοποιήσει το σχέδιο για πίεση αλλά και για να είναι αντίβαρο στα όποια σενάρια μπορεί να προωθηθούν για μεταφορά αερίου με αγωγό μέσω Τουρκίας. Το Ισραήλ, λοιπόν, αφήνει να αιωρείται αυτό το σενάριο, του αγωγού μέσω Τουρκίας, αλλά θεωρείται απομακρυσμένο ακόμη κι εάν η εξομάλυνση των σχέσεων τους προχωρήσει γρήγορα κάτι που δεν προβλέπεται ενόσω στο πηδάλιο των δυο χωρών βρίσκονται ο Νετανιάχου και ο Ερντογάν.
Δυο διαστάσεις
Το ενεργειακό έχει σε αυτή τη φάση δυο διαστάσεις. Η πρώτη αφορά την αξιοποίηση του από τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, σε μια περίοδο κατά την οποία υπάρχει ανάγκη και στην Ευρώπη. Το δεύτερο είναι η πολιτική αξιοποίηση του για να υπάρχουν συνεννοήσεις και συνεργασία μεταξύ των κρατών της περιοχής. Οι αμερικανικές κινήσεις αλλά και οι εξελίξεις, που σημειώθηκαν επιβεβαιώνουν και τους δυο άξονες.
Πρώτον, ο καθορισμός θαλάσσιων συνόρων μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ, επιτεύχθηκε ως γνωστό με αμερικανική μεσολάβηση. Δεν πρόκειται για μεμονωμένη ενέργεια, αλλά μέρος μιας συνολικής διαχείρισης των συνεργασιών. Δυο χώρες με όχι και τόσο καλές σχέσεις, οι οποίες μπορεί να χαρακτηριστούν εχθροί, κατάφεραν να οριοθετήσουν θαλάσσιες ζώνες μετά από καταλυτική μεσολάβηση των ΗΠΑ, που σημειώθηκε με φόντο φυσικά και τις ευρύτερες γεωπολιτικές επιδιώξεις της Ουάσινγκτον.
Δεύτερον, η συμφωνία Λιβάνου και Ισραήλ φαίνεται να έχει κινητοποιήσει τη Συρία και φαίνεται πως έχουν ανοίξει κανάλια επικοινωνίας με το Λίβανο για το θέμα αυτό. Η ταχύτητα των εξελίξεων θα εξαρτηθεί και από τις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις στο Λίβανο.Σημειώνεται συναφώς πως το Ισραήλ παραχώρησε 860 τ.χ. θάλασσας στον Λίβανο για να γίνει συμφωνία, καθώς προέταξε το θέμα της ασφάλειας του. Με την κίνηση αυτή δημιουργήθηκαν οι συνθήκες να αναπτυχθεί το κοίτασμα στο τεμάχιο 9, του Λιβάνου, με προοπτική να υπάρξει τεράστιο οικονομικό όφελος για την αραβική χώρα.
Τρίτον, η Κυπριακή Δημοκρατία, που έχει καθορίσει ζώνες με τις περισσότερες περιοχές της περιοχής, προβαίνει σε κινήσεις τόσο προς το Ισραήλ όσο και με το Λίβανο, ιδιαίτερα μετά την μεταξύ τους συμφωνία ενώ διατηρεί κανάλια επικοινωνίας και με τη Δαμασκό. Το ενδεχόμενο καθορισμού θαλάσσιων ζωνών Κύπρου και Συρίας φαντάζει δύσκολο καθώς ως γνωστό η Ε.Ε. έχει επιβάλει κυρώσεις στο καθεστώς Άσαντ. Σημειώνεται συναφώς πως το θέμα, τις επαφές με τις γειτονικές χώρες για τα συγκεκριμένα αυτά ζητήματα διαχειρίζεται ο τέως Γενικός Διευθυντής του υπουργείου Εξωτερικών, πρέσβης Τάσος Τζιωνής.
Τέταρτον, μέσα σε αυτό το πάζλ των εξελίξεων και των κινήσεων εντάσσεται και η απόφαση του Αιγύπτιου Προέδρου, Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι, να υπογράψει διάταγμα με το οποίο ανακήρυξε μονομερώς δυτικά θαλάσσια σύνορα μεταξύ της χώρας του και της Λιβύης, ήταν μια κίνηση ματ στη γεωπολιτική σκακιέρα. Η κίνηση της Αιγύπτου, προδήλως στοχεύει να «κλείσει» δυτικά το θέμα των θαλάσσιων συνόρων με τη Λιβύη, μετά που ως γνωστό σύναψε την τμηματική συμφωνία με την Ελλάδα το 2020, και στο παρελθόν (2003) με την Κύπρο. Πρόκειται παράλληλα και για μια κίνηση, που αμφισβητεί ευθέως το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας θα προχωρήσει τους επόμενους μήνες με βάση και τον σχεδιασμό των εταιρειών. Θα αντιδράσουν οι Τούρκοι και πώς; Επί του παρόντος δεν υπάρχουν τέτοιες ενδείξεις για δυο λόγους. Πρώτον, επειδή οι σεισμοί έχουν αλλάξει την ατζέντα Ερντογάν. Δεύτερον, επειδή οι Αμερικανοί, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του υπουργού Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνγκεν στην Τουρκία, υπέδειξαν την ανάγκη για αυτοσυγκράτηση. Ο Αμερικανός ΥΠΕΞ φέρεται να έχει καλέσει την Άγκυρα να μην προχωρήσει σε ενέργειες, που θα προκαλέσουν εντάσεις. Η συγκυρία θα ικανοποιήσει τις αμερικανικές παραινέσεις, αλλά στην Ουάσινγκτον και όχι μόνο, εκτιμούν πως κάποια στιγμή η κατοχική Τουρκία θα επανέλθει στους ίδιους ρυθμούς, τις ίδιες συμπεριφορές.
Προτεραιότητα η αναθέρμανση των τριμερών συνεργασιών
Η αναθέρμανση των τριμερών συναντήσεων, στα πλαίσια της στρατηγικής των συνεργασιών, που ανέπτυξαν Λευκωσία και Αθήνα με χώρες της περιοχής, αποτελούν προτεραιότητα για τον Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη. Σε συνεννόηση με τον υπουργό Εξωτερικών, Κωνσταντίνο Κόμπο, αναμένεται ότι θα διαμορφωθεί ένα πρόγραμμα επαφών με τις γειτονικές χώρες υπό το φως και των εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή. Παράλληλα, θα υπάρξει συντονισμός και συνεννόηση με την Αθήνα για τον προγραμματισμό τριμερών συναντήσεων. Τούτο θα γίνει, κατά πάσα πιθανότητα κατά την επίσκεψη του Προέδρου στην Ελλάδα, που χρονικά τοποθετείται στις 13 Μαρτίου.
Στην ατζέντα των στρατηγικών συνεργασιών, όπως είναι γνωστό, είναι και η πραγματοποίηση κάποια στιγμή, αργότερα αυτό τον χρόνο και της συνάντησης 3+1, με τη συμμετοχή δηλαδή Ελλάδος, Κυπριακής Δημοκρατίας, Ισραήλ συν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Πρόκειται για μια συνάντηση, που θα μπορούσε να γίνει και κατά τη διάρκεια του πρόσφατου ταξιδιού του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνγκεν. Αυτό, όμως, το ενδεχόμενο δεν εξετάσθηκε καθώς τις ημέρες της επίσκεψης του Αμερικανού αξιωματούχου, όπως είναι γνωστό, στην Κύπρο δεν είχε αναλάβει η νέα, υπό τον κ. Χριστοδουλίδη, κυβέρνηση. Η συνάντηση 3+1 είναι στην ατζέντα των εμπλεκόμενων χωρών και κατά πάσα πιθανότητα να φιλοξενηθεί από την Ελλάδα.
Την ίδια ώρα, σε σχέση με τις τριμερείς συνεργασίες, θα επανεκκινήσει με τον ορισμό Γενικού Γραμματέα και η Γραμματεία Τριμερών, που ως γνωστό έχει συσταθεί όταν ο Νίκος Χριστοδουλίδης ήταν στο υπουργείο Εξωτερικών.
Πρόκειται για ένα σχεδιασμό, που προωθείται για να ενισχυθούν και αναβαθμιστούν οι σχέσεις της Ελλάδος και της Κύπρου με τις χώρες της περιοχής, αλλά και για να υπάρξει πιο στενός και συστηματικός συντονισμός. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια είχε προταθεί από τη Λευκωσία η δημιουργία της Γραμματείας των Τριμερών, την οποία ανέλαβε να συγκροτήσει και φιλοξενήσει. Σε αυτή θα τοποθετηθούν και εκπρόσωποι των κρατών, που συμμετέχουν στα τριμερή σχήματα συνεργασίας.
