Το 2021 ψηφίστηκε νομοθεσία με βάση την οποία παιδιά που διέπραξαν αδικήματα θα κρατούνται εκτός φυλακών και προτού καν εφαρμοστεί καλά-καλά η νομοθεσία κατατέθηκε νέο νομοσχέδιο, με βάση το οποίο μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2026 θα κρατούνται εντός φυλακών.
Για την καθυστέρηση διαμόρφωσης χώρου κράτησης εκτός φυλακών (στην καλύτερη περίπτωση θα φτάσει τα πέντε χρόνια) το Δικαστήριο «τράβηξε το αυτί» των εμπλεκομένων υπηρεσιών.
Η κράτηση των παιδιών εντός φυλακών οφείλεται στο ότι δεν έγιναν εγκαίρως ρυθμίσεις ώστε να εξευρεθεί και να διαμορφωθεί κατάλληλος χώρος κράτησης εκτός φυλακών. Ένας από τους λόγους που δεν λειτούργησε η νομοθεσία, ήταν και η πρόνοια φύλαξης των ανηλίκων από ιδιώτες σεκιουριτάδες, στην οποία αντέδρασαν βουλευτές, θεωρώντας πως η υπηρεσία αυτή πρέπει να παρέχεται από δεσμοφύλακες του δημοσίου.
Στην εισηγητική έκθεση, η οποία συνοδεύει το νομοσχέδιο, υπό τον τίτλο «Ο περί Παιδιών σε Σύγκρουση με το Νόμο Νόμος (Ν. 55(Ι)/021)» αναφέρεται, πως (αρχικά) η σχετική νομοθεσία ψηφίσθηκε από τη Βουλή των Αντιπροσώπων και τέθηκε σε ισχύ τον Απρίλιο του 2021. Αυτή αποσκοπούσε (και αποσκοπεί) στην εγκαθίδρυση ενός συστήματος δικαιοσύνης φιλικής προς τους ανήλικους παραβάτες και στην πρόληψη της νεανικής παραβατικότητας, με τη θεσμοθέτηση κυρίως εξωδικαστικών διαδικασιών και εναλλακτικών μέτρων μεταχείρισης τους. Σύμφωνα πάντα με την εισηγητική έκθεση, η ποινή κράτησης συνιστά το έσχατο μέτρο και επιβάλλεται από το δικαστήριο παιδιών μόνο εφόσον οι εξωδικαστικές διαδικασίες ή/και τα εναλλακτικά μέτρα που προβλέπει ο υπό αναφορά Νόμος δεν τελεσφορήσουν.
Πρόνοια για κράτηση εκτός φυλακών
Μια από τις σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις που εγκαθιδρύει ο εν λόγω Νόμος, είναι η λειτουργία ειδικού χώρου κράτησης παιδιών, εκτός φυλακών, ο οποίος πρέπει να έχει αναμορφωτικό, παιδαγωγικό, θεραπευτικό και «προνοιακό» χαρακτήρα και να πληροί τα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα για τέτοιους χώρους. Στο χώρο αυτό θα κρατούνται πρόσωπα ηλικίας 16 έως 21 ετών, τα οποία είτε καταδικάζονται από το Δικαστήριο σε ποινή κράτησης είτε είναι προφυλακιστέα για αδίκημα που διέπραξαν ή ενδεχομένως να διέπραξαν πριν το 18° έτος της ηλικίας τους.
Σύμφωνα με πρόνοια του Νόμου, για περίοδο ενός έτους από την ημερομηνία έναρξης της ισχύος του Νόμου, το Δικαστήριο Παιδιών δύναται να επιβάλει ποινή κράτησης σε ειδικό χώρο κράτησης εντός φυλακών. Ωστόσο, ο χώρος αυτός δεν λειτούργησε (για περίοδο ενός έτους από την έναρξη ισχύος της νομοθεσίας).
Τους είπαν βρέστε χώρο
Το Υπουργικό Συμβούλιο, με την απόφαση του ημερομηνίας 30/7/2021 εξουσιοδότησε την πρώην Υπουργό Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως να προβεί στις αναγκαίες ενέργειες για την εξεύρεση/ δημιουργία ειδικού χώρου κράτησης παιδιών, σύμφωνα με τις διαδικασίες δημόσιων συμβάσεων που προβλέπονται στη σχετική νομοθεσία.
Αμέσως μετά την πιο πάνω απόφαση, το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως διόρισε ειδική τεχνοκρατική επιτροπή, αποτελούμενη από εκπροσώπους όλων των εμπλεκόμενων Υπηρεσιών, για την ετοιμασία των όρων και προδιαγραφών που πρέπει να πληροί ο χώρος.
Με βάση απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως ετοίμασε προσχέδιο διατάγματος ώστε η φύλαξη του χώρου να μπορεί ανατεθεί σε ιδιωτικό γραφείο παροχής υπηρεσιών ασφάλειας. Ωστόσο, κατά τη συζήτηση ενώπιον της Βουλής που αφορούσε την αποδέσμευση του κονδυλίου για τη λειτουργία του χώρου, εκφράστηκαν ανησυχίες και επιφυλάξεις βουλευτών σχετικά με την πρόθεση της κυβέρνησης να αναθέσει τη φύλαξη του χώρου στον ιδιωτικό τομέα.
Αναγνώρισαν ότι υπάρχουν ευαίσθητες πτυχές
Στην εισηγητική έκθεση αναφέρεται, πως «λαμβάνοντας υπόψιν τις ανησυχίες των βουλευτών και αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα και τις ευαίσθητες πτυχές του θέματος, και μετά από συνεννόηση με το Υπουργείο Οικονομικών, κρίθηκε ως ασφαλέστερη λύση η ανάθεση της ευθύνης φύλαξης του χώρου (και των παιδιών που θα κρατούνται σε αυτόν) στον κρατικό τομέα. Για το λόγο αυτό, συμπεριλήφθηκαν και εγκρίθηκαν στον Προϋπολογισμό του 2023 12 θέσεις δεσμοφυλάκων, οι οποίες αποδεσμεύτηκαν και θα προχωρήσουν οι διαδικασίες πρόσληψης τους εντός του επόμενου έτους.
Μετά από σύσταση της Νομικής Υπηρεσίας ετοιμάστηκε «Κανονιστικό Πλαίσιο» για τη λειτουργία του χώρου. Ολοκληρώθηκε η δημόσια διαβούλευση και το τελικό κείμενο διαβιβάστηκε στη Νομική Υπηρεσία στις 2/10/2023 για νομοτεχνικό έλεγχο.
Το Δικαστήριο τράβηξε το αυτί των Aρχών
Στο μεσοδιάστημα, το «Δικαστήριο Παιδιών», σε απόφαση του σε συγκεκριμένη υπόθεση, σημείωσε την απουσία ειδικού χώρου κράτησης εκτός φυλακών.
Στην έκθεση αναφέρεται επίσης, πως «δεδομένου ότι οι διαδικασίες εξεύρεσης/ δημιουργίας χώρου κράτησης παιδιών εκτός φυλακών δεν αναμένεται να ολοκληρωθούν πριν το τέλος του 2024, το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως ετοίμασε νομοσχέδιο για τροποποίηση του άρθρου 119 του περί Παιδιών σε Σύγκρουση με το Νόμο Νόμου του 2021 (Ν. 55(Ι)/2021), ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί μεταβατικά χώρος εντός των Κεντρικών Φυλακών, ειδικά διαμορφωμένος, για κράτηση παιδιών που καταδικάζονται σε ποινή κράτησης, μέχρι να καταστεί δυνατή η λειτουργία του χώρου κράτησης παιδιών και εν πάση περιπτώσει, για περίοδο που δεν θα υπερβαίνει την 1/1/2026».
