Η αντιρατσιστική εξέγερση στις Ηνωμένες Πολιτείες, με πολυήμερες μαζικές κινητοποιήσεις σε όλη τη χώρα, έκανε ακόμα πιο δύσκολη την κατάσταση στο μέτωπο της πανδημίας. Εκτός όμως από τα αναπάντεχα γεγονότα, λόγω της στυγνής δολοφονίας του Αφροαμερικανού Τζορτζ Φλόιντ από αστυνομικούς στη Μινεάπολη, αποδεικνύεται ότι η πρόωρη άρση των περιοριστικών μέτρων σε αρκετές πολιτείες είχε ως αποτέλεσμα την κατακόρυφη αύξηση των κρουσμάτων.
Ορισμένες πολιτείες, όπως η Αριζόνα, ανακοίνωσαν ότι επαναφέρουν σε ισχύ τα περιοριστικά μέτρα και πολλοί επιστήμονες ζητούν να μπουν σε καραντίνα συγκεκριμένες περιοχές. Ο κορυφαίος επιδημιολόγος Άντονι Φάουτσι, μιλώντας την περασμένη Τρίτη σε τηλεδιάσκεψη του Οργανισμού Καινοτομίας Βιοτεχνολογίας, προειδοποίησε ότι «χρειάζεται μεγάλη προσοχή» και ότι «ο πλανήτης βρίσκεται πολύ μακριά από τη λήξη της πανδημίας», χαρακτηρίζοντας τον Covid-19 τον «χειρότερο εφιάλτη» του. Βασικό συμπέρασμα της τηλεδιάσκεψης ήταν ότι κανένας πολίτης του κόσμου δεν θα είναι ασφαλής από τον κορωνοϊό, έως ότου είναι όλοι ασφαλείς, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την αναγκαιότητα εφαρμογής προληπτικών και προστατευτικών μέτρων.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες τουλάχιστον 36.000 θάνατοι θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί εάν είχαν εφαρμοστεί περιοριστικά μέτρα ακόμη και μια εβδομάδα νωρίτερα, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης. Είναι πλέον ηλίου φαεινότερον ότι πολλές χώρες πληρώνουν βαρύ τίμημα εξαιτίας αποφάσεων και συμπεριφορών των ηγεσιών τους σε εθνικό και τοπικό επίπεδο, αλλά και μιας μερίδας της επιστημονικής κοινότητας. Οι ΗΠΑ διατηρούν την εφιαλτική πρωτιά και οι προβλέψεις είναι δραματικές για τον τελικό αριθμό των θανάτων, οι οποίοι είχαν ξεπεράσει τις 115 χιλιάδες μέχρι τα μέσα της εβδομάδας.
Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα τραγικών ενεργειών για τη διαχείριση της κατάστασης αποτελεί και η περίπτωση του πρωθυπουργού της Βρετανίας, Μπόρις Τζόνσον. Όταν όμως προσεβλήθη ο ίδιος από τον κορωνοϊό και οι θεράποντες γιατροί του είχαν κάνει προετοιμασίες για την αναγγελία του θανάτου του, όπως ομολόγησε εκ των υστέρων, αναθεώρησε ολοκληρωτικά την αρχική πολιτική του περί «ανοσίας της αγέλης» και η οποία κόστισε τη ζωή σε χιλιάδες συμπατριώτες του. Τώρα, ο Τζόνσον δέχεται κριτική από την αντιπολίτευση και τους επιχειρηματίες της τουριστικής βιομηχανίας επειδή αποφάσισε να συνεχιστεί για το καλοκαίρι η εφαρμογή του μέτρου της καραντίνας των δυο εβδομάδων για όλα τα άτομα που εισέρχονται στη Βρετανία.
Ενώ όλες σχεδόν οι χώρες στον πλανήτη επέβαλαν αυστηρούς περιορισμούς για να ανακόψουν την εξάπλωση του κορωνοϊού (μερικές έδρασαν πολύ έγκαιρα, άλλες αργοπορημένα και άλλες αναγκάστηκαν εκ των πραγμάτων λόγω ραγδαίας αύξησης του αριθμού κρουσμάτων και θανάτων), η Σουηδία ξεχώρισε επειδή δεν εφάρμοσε εκτεταμένο «λουκέτο» στην οικονομία και αυστηρά μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης. Ο επικεφαλής αυτής της σουηδικής στρατηγικής, επιδημιολόγος Άντερς Τέγκνελ, παραδέχθηκε πριν λίγες μέρες ότι τελικά το μοντέλο της «ανοσίας (ή της ανοησίας) της αγέλης» δεν έφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Δηλαδή, στην ουσία ομολόγησε ότι χάθηκαν άδικα χιλιάδες ζωές (σ.σ. το σύστημα υγείας της Σουηδίας θεωρείται από τα καλύτερα στον κόσμο).
Από τη μια υπήρξαν λοιπόν λανθασμένες και συνάμα εγκληματικές πολιτικές, αλλά από την άλλη υπήρξαν και κάποιες περίεργες επιστημονικές ή θρησκευτικές αντιλήψεις που λειτούργησαν καταλυτικά σε εξουσίες και κοινωνίες, με αποτέλεσμα να χαθούν επιπλέον δεκάδες χιλιάδες ζωές σε όλο τον κόσμο. Επίσης, έχει αποδειχθεί επανειλημμένα ότι όσοι δεν βιώνουν μια τραγωδία, κάθε είδους, είναι πολύ πιο δύσκολο να αντιληφθούν το μέγεθος και τις προεκτάσεις της, καθώς και τους κινδύνους, τις αιτίες και τους παράγοντες που οδήγησαν σε μια θλιβερή κατάσταση. Αν και ολόκληρη η ανθρωπότητα βιώνει τις συνέπειες και τις πραγματικότητες της πανδημίας, εξακολουθούν να επικρατούν απόψεις περί ενός προβλήματος που «το ξεπεράσαμε» ή που «δεν μας αγγίζει» επειδή ίσως το κόστος δεν είναι παντού το ίδιο ή εξαιτίας διαφορετικών ιατρικών μοντέλων και ποικίλων θεωριών συνωμοσίας.
Η επιτυχία και η απειλή για Κύπρο και Ελλάδα
Μέχρι στιγμής, η Κύπρος και η Ελλάδα κατάφεραν να περιορίσουν σημαντικά τη μεταδοτικότητα του ιού. Με τεράστιο κοινωνικό και οικονομικό κόστος, με περιορισμούς και απομόνωση, επιτεύχθηκε ο βασικότερος στόχος: να σωθούν εκατοντάδες ή χιλιάδες ζωές, όπως επίσης και για να μην καταρρεύσουν τα νοσοκομεία. Αυτός ο αγώνας όμως δεν έφτασε ούτε καν στο τέλος του πρώτου ημιχρόνου επειδή ο ιός δεν εξαφανίστηκε από πουθενά και από καμία χώρα. Ο κίνδυνος να μην μπορούν τα νοσοκομεία να ανταποκριθούν σε αυξημένες ανάγκες παραμένει και το σημαντικότερο είναι ότι όχι μόνο δεν υπάρχει εμβόλιο, αλλά δεν υπάρχει ούτε ένα αποτελεσματικό φάρμακο για τον κορωνοϊό. Όλα είναι σε κλινικές μελέτες και υπό δοκιμή. Επιπλέον, με βάση επιστημονικές αναφορές, φαίνεται ότι λιγότερο από το 1% του πληθυσμού στις δυο χώρες μολύνθηκε από τον κορωνοϊό. Άρα, περισσότερο από το 99% των ανθρώπων κάθε ηλικίας σε Κύπρο και Ελλάδα δεν απέκτησε ανοσία στον ιό.
Στο Ισραήλ, μια χώρα με τις καλύτερες επιδόσεις έως τώρα στην αντιμετώπιση της πανδημίας, αποφασίστηκε την εβδομάδα που μας πέρασε να σταματήσει η χαλάρωση των μέτρων κατά του κορωνοϊού λόγω αύξησης του αριθμού των κρουσμάτων. Να θυμίσουμε ότι το Ισραήλ είναι μια από τις πρώτες χώρες που η Κύπρος και η Ελλάδα περιμένουν τουρίστες. Την ίδια στιγμή, ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, Χάικο Μάας, προειδοποίησε τους Γερμανούς τουρίστες ότι σε περίπτωση που αυτό το καλοκαίρι ασθενήσουν από τον κορωνοϊό στο εξωτερικό, η γερμανική κυβέρνηση δεν προτίθεται να πραγματοποιήσει πτήσεις επαναπατρισμού. Εξυπακούεται ότι, για πρακτικούς λόγους, τουλάχιστον για ένα χρονικό διάστημα, το ίδιο θα ισχύει για τους τουρίστες των περισσοτέρων χωρών.
Επομένως, φανταστείτε τι θα μπορούσε να συμβεί στην Κύπρο αν, με βάση τις διαθέσιμες νοσοκομειακές κλίνες και τις μονάδες εντατικής θεραπείας, χρειαστεί να νοσηλευτεί ένας αριθμός τουριστών ασθενών με κορωνοϊό. Ο επικεφαλής της ιατρικής ομάδας στην Ελλάδα για την αντιμετώπιση της πανδημίας, λοιμοξιολόγος καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας, είχε πει κάτι πολύ σημαντικό που δεν αφορά μόνο το τι θα μπορούσε να συμβεί, αλλά και τι μπορεί να συμβεί μελλοντικά: «Με το καλύτερο δυνατό σενάριο σχετικά με τη θνητότητα του ιού και χωρίς τα αυστηρά περιοριστικά μέτρα, δηλαδή μια μείωση των επαφών του πληθυσμού 10%, ο αριθμός των θανάτων (στην Ελλάδα) θα ήταν σε μια μέση τιμή, 13.685, ενώ στο πιο αισιόδοξο σενάριο, θα έφταναν στους 7.065».
Με βάση τις εισηγήσεις των επιστημόνων, όσο ρίσκο και να υπάρχει πλέον με την επιστροφή στην λεγόμενη κανονικότητα, όλα θα εξαρτηθούν από την αυστηρή τήρηση των προστατευτικών μέτρων απ’ όλους τους πολίτες και σε όλους τους επαγγελματικούς, κοινωνικούς, ψυχαγωγικούς και θρησκευτικούς χώρους. Σε λίγες μέρες και εβδομάδες, θα διαφανεί κατά πόσο η κατάσταση θα παραμείνει ελεγχόμενη σε ικανοποιητικό βαθμό, με τη συνέχιση βέβαια της ιχνηλάτησης κρουσμάτων και με εφαρμογή μέτρων περιορισμού σε τοπικό επίπεδο, όπου κριθεί αναγκαίο.
Πέρα όμως από το όποιο αναπόφευκτο ρίσκο και την αναγκαία λειτουργία της οικονομίας, αν συνεχιστεί χωρίς χαλαρώσεις και διακρίσεις η διαδικασία ελέγχου για όλους τους εισερχόμενους στη χώρα (δηλαδή στις ελεύθερες περιοχές της Κύπρου), τότε θα διατηρηθούν οι προοπτικές για να παραμείνει ελεγχόμενη η κατάσταση (όπως έγινε με τους επαναπατρισθέντες) και ο κίνδυνος για έξαρση της πανδημίας θα είναι χαμηλότερος. Υπό τις παρούσες συνθήκες για τον κορωνοϊό σε παγκόσμιο επίπεδο, αυτό που επιχειρείται να γίνει με τον εξωτερικό τουρισμό μπορεί να αποτελέσει «ωρολογιακή βόμβα».
Και δεν είναι μόνο η απειλή για την ανθρώπινη ζωή, είναι και η ορατή πιθανότητα στο τέλος της ημέρας να υπάρξει πολύ μεγαλύτερο οικονομικό κόστος σε σχέση με την «ημιαπώλεια» μιας τουριστικής χρονιάς. Η απόφαση για προσέλκυση ξένων επισκεπτών θα έπρεπε να συνοδευτεί με απαραίτητες ασφαλιστικές δικλείδες. Πολύ εύστοχα ο φίλος και συνάδελφος Μιχάλης Ιγνατίου ανέφερε, για παράδειγμα, ότι «εάν η Ελλάδα δεν εισαγάγει τις εξετάσεις όλων όσων εισέρχονται στη χώρα, μπορεί να ομιλούμε τον Αύγουστο για τη μεγαλύτερη τραγωδία… Όλοι όσοι επιθυμούν να επισκεφθούν τη χώρα πρέπει να κάνουν το τεστ και κατά την αναχώρηση και κατά την άφιξή τους».
Η εφιαλτική εμπειρία της Νέας Υόρκης
Στη Νέα Υόρκη δεν υπάρχει σχεδόν γειτονιά που να μην πενθεί. Είναι μια πόλη όπου εκατοντάδες χιλιάδες κάτοικοί της βιώνουν την πανδημία σε όλες τις πτυχές της: στον θάνατο, την πείνα, την ανεργία, την αβεβαιότητα. Η Κύπρος και η Ελλάδα πέτυχαν να μη αφήσουν τον κορωνοϊό να γεμίσει τα νεκροταφεία με θύματά του. Αλλά, η απειλή του ιού, που ξεκίνησε από την Κίνα, εξακολουθεί να είναι υπαρκτή και η είσοδος τουριστών εγκυμονεί ορατούς κινδύνους και δεν αποκλείεται να επιφέρει θλιβερές εξελίξεις. Ίσως, σε Κύπρο και Ελλάδα να αισθάνονται περισσότερη σιγουριά όχι μόνο λόγω των έως τώρα καλών αποτελεσμάτων, αλλά επειδή δεν υπήρξαν εικόνες όπως στις ΗΠΑ, τη Βρετανία, την Ιταλία, τη Γαλλία, τη Βραζιλία, με τις στρατιές των νεκρών.
Ίσως, εμείς που ζούμε στη Νέα Υόρκη να είμαστε επηρεασμένοι από το δράμα της πόλης μας. Και μακάρι να είναι απλά οι φόβοι που άφησαν πίσω τους οι σειρήνες των ασθενοφόρων για ολόκληρα μερόνυχτα και οι πολλοί γνωστοί μας που έφυγαν από τη ζωή. Στη Νότια Κορέα, μια χώρα που αποτέλεσε υπόδειγμα στη διαχείριση της πανδημίας, αναγκάστηκαν πριν λίγες μέρες να ξανακλείσουν περισσότερα από 500 σχολεία και να θέσουν νέα περιοριστικά μέτρα, γιατί αυξήθηκαν τα κρούσματα. Η απειλή του ιού παραμονεύει παντού.
Με την είσοδο χιλιάδων τουριστών στην Κύπρο διαφαίνεται τι θα μπορούσε να συμβεί αν αρχίσουν να γεμίζουν τα νοσοκομεία με Κύπριους και ξένους ασθενείς. Και αν κάποια στιγμή, μέσα στο καλοκαίρι, απαιτηθεί από τις εξελίξεις να εφαρμοστούν ξανά περιοριστικά μέτρα, αυτή τη φορά η εμπειρία της καραντίνας θα είναι πολύ πιο οδυνηρή για τον κόσμο της Κύπρου, ενώ πολύ πιο σοβαροί θα είναι και οι κίνδυνοι για την οικονομία και την ασφάλεια του τόπου.
