Εκτεθειμένοι μένουν μέσα από τον διαχειριστικό έλεγχο της Ελεγκτικής Υπηρεσίας (ΕΥ), ο υπουργός Εσωτερικών (ΥΠΕΣ), το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως (ΤΠΟ), καθώς και το Πολεοδομικό Συμβούλιο (ΠΣ), στα πλαίσια της εκπόνησης του Τοπικού Σχεδίου Ακάμα (ΤΣΑ). Αντίθετα, φαίνεται να δικαιώνεται ο υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος (ΥΓΑΑΠ), το Τμήμα Περιβάλλοντος (ΤΠ) και η Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας (ΥΘΠ), κυρίως μετά τις διορθωτικές κινήσεις στις οποίες έχουν προβεί για τη διασφάλιση της ορθής εφαρμογής του περιβαλλοντικού κεκτημένου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Σήμερα αναμένεται να δοθεί στη δημοσιότητα το τελικό κείμενο, όπως αυτό διαμορφώθηκε μετά την έρευνα που διεξήχθη από την ΕΥ και στην οποία καταγράφονται οι απόψεις όλων των εμπλεκομένων.
Όσον αφορά τον ΥΠΕΣ, σημειώνεται ότι η έλλειψη δημόσιας πρόσβασης στο αρχικό και τροποποιημένο τοπικό σχέδιο είναι αντίθετη των προνοιών της Σύμβασης του Άαρχους και της σχετικής Οδηγίας 2003/4/ΕΚ για την πρόσβαση σε πληροφορίες, τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα, αλλά και αντίθετη των προνοιών της Οδηγίας για τις Στρατηγικές Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ). Προκαλεί απορία το πώς οι αρμόδιες Αρχές δέχτηκαν και μπόρεσαν να αξιολογήσουν ένα τοπικό σχέδιο χωρίς να έχουν πρόσβαση στο πρωτογενές κείμενο και πώς αξιολόγησαν το ΤΣΑ, μέσω των σχετικών πληροφοριών που παρέχονται στη σχετική Μελέτη Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης (ΕΟΑ).
Όσον αφορά το Πολεοδομικό Συμβούλιο, τονίζεται ότι, κατόπιν εξέτασης της πραγματικής κατάστασης, όσον αφορά στον κορεσμό των υφιστάμενων πολεοδομικών ζωνών στη περιοχή, προέκυψαν, σε ορισμένες περιπτώσεις, εύλογα ερωτηματικά σε σχέση με την ανάγκη επέκτασης, τα οποία τέθηκαν ενώπιον του ΠΣ, αλλά δεν απαντήθηκαν.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Χάθηκε στις μελέτες το μέλλον του Ακάμα – Παρέμβαση Ελεγκτή
Όσον αφορά το τμήμα Πολεοδομίας, επισημαίνεται ότι δεν φαίνεται να λήφθηκαν ουσιωδώς υπόψη, κατά την εκπόνηση του ΤΣΑ, τα αποτελέσματα και συμπεράσματα της ειδικής μελέτης αξιολόγησης χαρακτήρα τοπίου για την περιοχή των κοινοτήτων Ακάμα και του Δήμου Πέγειας. Σκοπός της εν λόγω μελέτης ήταν η ανατροφοδότηση –με τις πληροφορίες που προέκυψαν από αυτή– στις διαδικασίες καθορισμού χρήσης γης, πυκνοτήτων ανάπτυξης και γενικών κατευθύνσεων ένταξης της ανάπτυξης στον περιβάλλοντα χώρο, σε σχέδια ανάπτυξης που θα εκπονηθούν στην ευρύτερη περιοχή της χερσονήσου του Ακάμα. Επιπλέον, η μελέτη δίνει μια ενδεικτική εικόνα της πολιτιστικής συνιστώσας/ευαισθησίας, ωστόσο δεν προέβη σε καταγραφή των πολιτιστικών στοιχείων. Η μελέτη αναγνωρίζει ότι υπάρχουν στην περιοχή αρκετά πολιτιστικά στοιχεία, όπως αρχαία μνημεία και τοποθεσίες κοινωνικού, ιστορικού ή αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος, τα οποία θα μπορούσε να καταδείξει μόνο μία απογραφή και που θα πρέπει να τύχουν ξεχωριστής μελέτης, ώστε να σχηματιστεί μια ολοκληρωμένη εικόνα της πολιτιστικής ευαισθησίας της περιοχής.
Σημειώνεται ότι, η Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου (ΟΠΟΚ), ως μέλος της αρμόδιας Επιτροπής Αξιολόγησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον από Σχέδια και Προγράμματα, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, με επιστολή ημερ. 18/9/2021, υπέβαλε συμπληρωματικά στοιχεία τοποθέτησης στο πλαίσιο της συνεδρίας της εν λόγω Επιτροπής για τη ΣΜΠΕ για το ΤΣA, στην οποία παραθέτει κατάλογο με πολύ μεγάλο αριθμό στοιχείων πολιτιστικής κληρονομιάς και του πολιτιστικού τοπίου της Χερσονήσου Ακάμα, τα οποία, στην απουσία άλλης εγκυρότερης πληροφόρησης, θα μπορούσαν να τύχουν αξιολόγησης και αξιοποίησης. Τα στοιχεία αυτά δεν φαίνεται να λήφθηκαν υπόψη από το ΤΠΟ, παρότι ο αντίκτυπος που θα είχε μια τέτοια ανάλυση στα συμπεράσματα της ΣΜΠΕ, σε σχέση με τις πρόσθετες επιπτώσεις του προτεινόμενου σχεδίου στο τοπίο, θα ήταν λογικά ακόμη μεγαλύτερος.
Ουσιαστικά η Ελεγκτική Υπηρεσία διερεύνησε, μεταξύ άλλων, κατά πόσο οι προτεινόμενες αλλαγές στο πολεοδομικό καθεστώς της περιοχής του Ακάμα είναι αιτιολογημένες, με βάση τα πραγματικά δεδομένα. Στην όλη προσπάθειά της ήρθε αντιμέτωπη με κλειστές πόρτες, από τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΕΣ, που δυσκόλεψαν ακόμα περισσότερο το έργο της και παρατηρήθηκαν περιορισμοί στην πρόσβαση σε στοιχεία και πληροφορίες.
Σημειώνεται ότι το τοπικό σχέδιο Ακάμα, το οποίο ρυθμίζει χρήσεις γης και επιτρεπόμενες δραστηριότητες στην περιοχή και μέτρα προστασίας, είναι υπό εκπόνηση. Υπεύθυνοι για το ΤΣΑ είναι ο ΥΠΕΣ και το Πολεοδομικό Συμβούλιο και εκτελεστικό όργανο το τμήμα Πολεοδομίας. Η εκπόνηση του ΤΣΑ βασίζεται σε απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ημερομηνίας 11/01/2016. Σήμερα, το πολεοδομικό καθεστώς στην περιοχή ορίζεται από το ισχύον Σχέδιο Ανάπτυξης, δηλαδή τη Δήλωση Πολιτικής για την Ύπαιθρο.
Για το ΤΣΑ γνωμάτευσε αρχικά το τμήμα πολεοδομίας στις 07/10/2021 και προωθήθηκε στο Πολεοδομικό Συμβούλιο, το οποίο τροποποίησε σχετικά το σχέδιο το Φεβρουάριο του 2022. Ακολούθως, επανεξετάστηκε το επικαιροποιημένο σχέδιο και εκδόθηκε τελική γνωμάτευση στις 25/08/2022.
Σύμφωνα με την Ελεγκτική Υπηρεσία, το ΠΣ και το ΤΠΟ δεν σεβάστηκαν τις πρόνοιες της εθνικής και κοινοτικής νομοθεσίας, βάσει των οποίων οι όροι του ΤΠ, που απορρέουν από την ΕΟΑ είναι ουσιώδεις και νομικά δεσμευτικοί.
Σημειώνεται ότι η αρχική μελέτη οικολογικής αξιολόγησης είχε προτείνει τον επαναπροσδιορισμό της χωροθέτησης και άλλων ζωνών, όμως πολλές από αυτές τις προτάσεις δεν ενταχθήκανε στους Όρους της Γνωμάτευσης της ΠΑ. Επίσης, τα μέλη της Ad-hoc επιτροπής είχαν προτείνει και αυτά περαιτέρω τροποποιήσεις χωροθετήσεων, πολλές από τις οποίες δεν συμπεριλήφθηκαν στους Όρους της Γνωμάτευσης. Οι σημαντικότερες κοινές προτάσεις αφορούν τη σημαντική αναδιοργάνωση της χωροθέτησης ή και την κατάργηση των παρακάτω: ● Νέα Λατομική Ζώνη Ανδρολίκου ● Νέα Τουριστική Ζώνης Ίννιας ● Πολιτική Μεμονωμένης Κατοικίας ● Πολιτική Επισκέψιμου Αγροκτήματος ● Ζώνες Γα2, Γγ1 που εμπίπτουν στην ΕΖΔ/ΖΕΠ ● Περιοχές Εξειδικευμένων Αναπτύξεων ● Κτηνοτροφική Ζώνη Γγ1 Νέο Χωριό (εντός ΕΖΔ/ΖΕΠ).
Περαιτέρω, η ΕΥ επισημαίνει ότι δεδομένου ότι οι όροι του ΤΠ είναι δεσμευτικοί για τις αδειοδοτούσες Αρχές βάσει εθνικής και κοινοτικής νομοθεσίας, τίθεται επίσης το βασικό νομικό ερώτημα, πως το ΠΣ τροποποίησε το αρχικό ΤΣΑ χωρίς να ενσωματώσει όλους τους όρους που είχε προσδιορίσει το ΤΠ στην Έκθεση Ειδικής Οικολογικής αξιολόγησης του Οκτωβρίου 2021.
Οι διαφοροποιήσεις που δεν ήρθαν ποτέ
Στην τελική έκθεση οικολογικής αξιολόγησης, το τμήμα Πολεοδομίας καταλήγει σαφώς ότι το τοπικό σχέδιο μπορεί να υλοποιηθεί μόνο με σημαντικές διαφοροποιήσεις. Σημειώνεται δε ότι οι όροι που έχουν καθοριστεί από το ΤΠ στην τελική έκθεση ΕΟΑ, ημερ. 25.8.2022, είναι εκτενείς και ουσιαστικοί και καλύπτουν κατά το μέγιστο τις κύριες ανησυχίες που είχαν εντοπιστεί σχετικά με τις επιπτώσεις συγκεκριμένων πολεοδομικών ζωνών και πολιτικών για τις οποίες τα συμπεράσματα των αξιολογήσεων για αρνητικές και μη αναστρέψιμες επιπτώσεις είναι καταφανή.
Περαιτέρω σημειώνεται πως κατά τη διαδικασία της αξιολόγησης του ΤΣΑ έγιναν προσπάθειες να αντιμετωπιστούν με μέτρα μετριασμού σημαντικές πρόνοιες των οποίων οι επιπτώσεις έχουν κριθεί ως σημαντικές. Στις αρχικές φάσεις της αξιολόγησης, πολλά από αυτά τα μέτρα δεν εγγυόντουσαν τον αποτελεσματικό μετριασμό των επιπτώσεων. Οι αδυναμίες αυτές καλύφτηκαν σε μεγάλο βαθμό στις τελικές φάσεις της αξιολόγησης.
Σημειώνεται πως τα μέτρα μετριασμού που τελικά έχουν καθοριστεί από το ΤΠ στην τελική Έκθεση ΕΟΑ (25/08/2022) είναι ουσιαστικά και εκτενή και καλύπτουν πολλές από τις κύριες ανησυχίες που είχαν ενδελεχώς αναλυθεί στις διάφορες φάσεις αξιολόγησης και υπολείπονταν σχετικά με τη μείωση επιπτώσεων συγκεκριμένων πολεοδομικών ζωνών και πολιτικών για τις οποίες τα συμπεράσματα των αξιολογήσεων για αρνητικές και μη αναστρέψιμες επιπτώσεις είχαν αποδειχθεί ως καταφανή.
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Περιμένοντας τον Αναστασιάδη
Από τον Ιανουάριο του 2016 που εξουσιοδοτήθηκε ο υπουργός Εσωτερικών να επανεξετάσει το πολεοδομικό καθεστώς της Χερσονήσου Ακάμα, μόλις το 2022, έξι χρόνια αργότερα, φθάσαμε τόσο κοντά στη δημοσίευση ενός Τοπικού Σχεδίου για τις κοινότητες της περιοχής. Ιδιαίτερα, τη χρονική περίοδο που διανύουμε είναι ιδανική για υλοποίηση του ΤΣΑ, από τη στιγμή που ο νυν Πρόεδρος της Δημοκρατίας, δεν διεκδικεί ξανά την ψήφο του λαού, ενώ όπως ο ίδιος υποστηρίζει ο νέος Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα είναι συνεχιστής του έργου του. Επομένως, δεν κατανοούμε γιατί ο Νίκος Αναστασιάδης δεν έδωσε εντολές στον ΥΠΕΣ να προχωρήσει μακριά από πολιτικές σκοπιμότητες και συμφέροντα, τα οποία και δεν έχουν σχέση με τον νυν Πρόεδρο στη δημοσίευση του ΤΣΑ.
