Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει αποτύχει σε σημαντικό βαθμό να προστατεύσει περιβαλλοντικά την πλέον ευαίσθητη περιοχή στην Κύπρο, τη χερσόνησο του Ακάμα. Και όλα αυτά παρά το γεγονός ότι δαπανήθηκαν πολύ σημαντικά ποσά στην εκπόνηση μελετών, χωρίς να επιτευχθεί να αναδειχθεί το μοναδικό και αναλλοίωτο φυσικό περιβάλλον και τοπίο της περιοχής. Ουσιαστικά δεν έχουν καθοριστεί τα αναγκαία μέτρα διατήρησης που προβλέπονται από τα ενδεδειγμένα σχέδια διαχείρισης, έτσι ώστε να αποκτήσουν νομικά δεσμευτική ισχύ, μέσω της έκδοσης διαταγμάτων κήρυξης της περιοχής Τόπος Κοινοτικής Σημασίας Χερσόνησος Ακάμα σε Ειδική Ζώνη Διατήρησης και τον καθορισμό μέτρων προτεραιότητας για την Ειδική Ζώνη Διατήρησης. Περαιτέρω, οι αρμόδιες Αρχές δεν έχουν προχωρήσει στην έκδοση των αναγκαίων Διαταγμάτων Προστασίας και Διαχείρισης της Φύσης και Άγριας Ζωής για την Ειδική Ζώνη Διατήρησης Χερσόνησος Ακάμα, καθώς και Προστασίας και Διαχείρισης των Αγρίων Πτηνών για την Ζώνη Ειδική Προστασίας Χερσόνησος Ακάμα.

Ενόψει της πολυαναμενόμενης απόφασης της κυβέρνησης κατά πόσο θα προχωρήσει στη δημοσίευση ή όχι του Τοπικού Σχεδίου Ακάμα, σύμφωνα με πληροφορίες του «Φ», η Ελεγκτική Υπηρεσία έχει ολοκληρώσει σχετικό διαχειριστικό έλεγχο που καλύπτει όλες τις μορφές και έχει αποστείλει το τελικό προσχέδιο στις αρμόδιες Αρχές, προτού δώσει στη δημοσιότητα το τελικό κείμενό της. Σημειώνεται ότι καταγράφονται διαφωνίες μεταξύ των υπουργείων Γεωργίας και Εσωτερικών, σε σχέση με το Τοπικό Σχέδιο και ως εκ τούτου το Πολεοδομικό Συμβούλιο δεν έχει πάρει την απόφασή του κατά πόσο θα υποβάλει πρόταση στον υπουργό Εσωτερικών για δημοσίευση του σχεδίου το οποίο βρίσκεται υπό διαδικασία εκπόνησης.

Η Ελεγκτική Υπηρεσία αφού διαπιστώνει ότι οι διαδικασίες που αφορούν στην οριστικοποίηση του Τοπικού Σχεδίου Ακάμα για το οποίο έχουν δαπανηθεί σημαντικοί οικονομικοί και ανθρώπινοι πόροι, θα πρέπει να ολοκληρωθούν το συντομότερο.

Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει, μέχρι σήμερα έχει δαπανηθεί ποσό πέραν των €3,7 εκατ. για μελέτες, στο πλαίσιο της διαδικασίας Διαχείρισης της Χερσονήσου του Ακάμα, ωστόσο μεγάλος αριθμός των εν λόγω μελετών παρουσιάζουν παραλείψεις και ελλείψεις. Επιπλέον, σημειώνει ότι ακόμα και μελέτες, που κρίνονται εξαιρετικά σημαντικές, και περιέχουν ουσιώδεις εισηγήσεις για την ορθολογιστική διαχείριση της Χερσονήσου, δεν φαίνεται να λήφθηκαν δεόντως υπόψη κατά την ετοιμασία του τοπικού σχεδίου.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 

Θέση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας είναι όπως όλες οι αρμόδιες κρατικές Αρχές εγκύψουν στα θέματα που παραμένουν σε εκκρεμότητα, ώστε αυτά να επιλυθούν με τον πιο οικονομικό, αποδοτικό και αποτελεσματικό τρόπο. 

Σημειώνεται ότι στο έργο της Ελεγκτικής Υπηρεσία συνέδραμε εξειδικευμένος εμπειρογνώμονας. Τονίζεται δε ότι οι θέσεις σε μεγάλο βαθμό ταυτίζονται με τις τελικές θέσεις της Περιβαλλοντικής Αρχής. Περαιτέρω, διαπιστώνεται ότι οι αντιδράσεις των κοινοτήτων Ακάμα, επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό την έκταση της περιοχής που εντάχθηκε στο Δίκτυο Natura 2000. 

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο ειδικός εμπειρογνώμονας εξετάζοντας τις πρόνοιες του υπό εκπόνηση Τοπικού Σχεδίου Ακάμα, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι διαδικασίες περιβαλλοντικής αξιολόγησης οδήγησαν στον καθορισμό μιας σειράς μέτρων μετριασμού τα οποία βαίνουν προς τη σωστή κατεύθυνση. Μεταξύ άλλων επισημαίνεται πως οι τελικοί όροι που προτείνονται από την Περιβαλλοντική Αρχή και που βασίστηκαν στα επιστημονικά δεδομένα που τέθηκαν ενώπιον της Αρχής και της Ad Hoc Επιτροπής είναι η ελάχιστη απαίτηση για την προστασία, διατήρηση και διαφύλαξη των τεσσάρων περιοχών «Natura 2000» της Χερσονήσου Ακάμα.

Μέσα από την έκθεση, διαφαίνονται αδυναμίες και ελλείψεις τόσο στη μελέτη ειδικής οικολογικής αξιολόγησης, όσο και στην τελική έκθεση. Επισημαίνεται ότι, ναι μεν έγιναν κάποιες προσπάθειες να καλυφθούν κάποιες από αυτές τις ελλείψεις, ωστόσο, παραμένουν κάποιες αδυναμίες οι οποίες δεν συνάδουν με τις πρόνοιες του άρθρου 6(3) της Οδηγίας των Οικοτόπων για δέουσα εκτίμηση.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: 

Περαιτέρω, διαπιστώθηκε πως δεδομένης της έλλειψης νομικής κατοχύρωσης διαχειριστικών μέτρων για την Ειδική Ζώνη Διατήρησης, αλλά και τη Ζώνη Ειδικής Προστασίας της περιοχής, προκύπτει ότι δεν τηρούνται οι πρόνοιες του άρθρου 6(1) της Οδηγίας των Οικοτόπων, που αναφέρει ρητά την υποχρέωση των κρατών μελών για τον καθορισμό των αναγκαίων μέτρων διατήρησης που ανταποκρίνονται στις οικολογικές απαιτήσεις των προστατευτέων αντικειμένων.

Στο μεταξύ, η εμπειρογνώμονας εντόπισε διάφορα θέματα για τα οποία η Μελέτη Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης (ΜΕΟΑ) όχι μόνο δεν καταδεικνύει πέρα πάσης εύλογης επιστημονικής αμφιβολίας ότι οι επιπτώσεις στα προστατευτέα αντικείμενα και στους τόπους δε θα είναι αρνητικές, σωρευτικές και μη αναστρέψιμες, αλλά μάλιστα, παραδέχεται ότι οι επιπτώσεις τους είναι αβέβαιες. Επισημαίνεται ότι, βάσει κατευθυντήριου οδηγού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κατά την εφαρμογή στη διαδικασία του άρθρου 6(3), η αρχή της προφύλαξης συνεπάγεται ότι η απουσία αρνητικών επιπτώσεων σε τόπους «Natura 2000» πρέπει να αποδεικνύεται πριν από την έγκριση ενός σχεδίου ή έργου. Συνεπώς, αν υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με το αν θα υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις, τότε το σχέδιο ή έργο δεν μπορεί να εγκριθεί.

Παράλληλα, ο εμπειρογνώμονας αναφέρεται και στα μέτρα μετριασμού που προτάθηκαν στη Μελέτη Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης, τα οποία ωστόσο σημειώνει ότι αποτελούν μια ύστατη προσπάθεια δημιουργίας δικλίδων ασφαλείας, προπαντός σε περιπτώσεις προνοιών όπου τα ρεαλιστικά μέτρα δεν μπορούν να εγγυηθούν σημαντικό μετριασμό των επιπτώσεων και έμμεσα αποτελούν παραδοχή ότι δεν υφίστανται αποτελεσματικά μέτρα μετριασμού για τις συγκεκριμένες πρόνοιες. Υπογραμμίζει ωστόσο, ότι, τα μέτρα μετριασμού που ενσωματώθηκαν στην τελική έκθεση Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης δεν συμπεριλαμβάνουν τις προαναφερθείσες δικλίδες ασφαλείας. Αντιθέτως, σημειώνει, συμπεριλαμβάνουν σαφή μέτρα τα οποία φθάνουν μέχρι την κατάργηση αυτών των προνοιών οι οποίες δεν αντιμετωπίζονται με μέτρα μετριασμού. Ειδική αναφορά γίνεται στη μεμονωμένη κατοικία, τις εξειδικευμένες αναπτύξεις Ίννιας και Δρούσειας, καθώς και στη νέα Λατομική Ζώνη Ανδρολύκου.

Εισήγηση για άρση όλων των παρανομιών

Η έκθεση της Εκλεκτικής Υπηρεσίας καταπιάνεται και με το θέμα του επηρεασμού των δικαιωμάτων των ιδιοκτητών τεμαχίων γης, κάτι που όπως σημειώνεται εξετάστηκε επανειλημμένα από το Ανώτατο Δικαστήριο στο πλαίσιο προσφυγών που απορρίφθηκαν.

Είναι γεγονός ότι, για σχετικά μικρό μέρος της Χερσονήσου, είχαν στο παρελθόν καθοριστεί Ζώνες ανάπτυξης, αν και αυτό διάρκεσε για πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, από τέσσερα μέχρι 12 χρόνια. Από την τελευταία κατάργηση των ζωνών αυτών, το 1989, έχουν μεσολαβήσει 33 χρόνια. Σημειώνεται ότι μετά την κατάργηση των ζωνών ανάπτυξης, εξετάστηκε μεγάλος αριθμός προσφυγών στο Ανώτατο Δικαστήριο, με αρνητική έκβαση κατά των αιτούντων ιδιοκτητών γης.

Εντός των περιοχών Natura 2000 σημειώνεται ότι ανεγέρθηκαν παράνομα κέντρα εστίασης και αναψυχής (εστιατόρια και αναψυκτήρια) και κατοικίες, γεγονός που προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι παραβιάσεις αυτές ελέγχονται και από πλευράς τήρησης των προνοιών των Οδηγιών των Οικοτόπων και Πτηνών. Η Ελεγκτική Υπηρεσία θεωρεί ως εκ των ων ουκ άνευ την ανάγκη για άρση όλων των παρανομιών, καθώς και τη μελλοντική επίδειξη μηδενικής ανοχής σε τέτοια περιστατικά, σε μια τόσο περιβαλλοντικά ευαίσθητη και μεγάλης σημασίας περιοχή. 

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

Χάνεται το μεγάλο στοίχημα

Η κυβέρνηση παρά το γεγονός ότι έβαλε ψηλά τον πήχη με το να κλείσει οριστικά το θέμα του Ακάμα και να διασφαλίσει την προστασία της Χερσονήσου, προβαίνοντας στη λήψη όλων των αναγκαίων και προβλεπόμενων από την ισχύουσα νομοθεσία μέτρων, εντούτοις έχει αποτύχει μέχρι στιγμής να το κάνει. Τα χρονικά περιθώρια στενεύουν επικίνδυνα και ουσιαστικά δεν απομένει χρόνος για δημοσίευση του Τοπικού Σχεδίου, αφού τα συμφέροντα των λίγων προσκρούουν στις απαιτήσεις της κοινωνίας για προστασία της τελευταίας περιοχής στην Κύπρο που έχει αποτραπεί μέχρι στιγμής η ανέγερση διάσπαρτων αναπτύξεων και ασύμβατων έργων. Κάποιοι δεν θέλουν να καταλάβουν ότι οι οποιεσδήποτε υποδομές εστίασης, αναψυχής και διανυκτέρευσης πρέπει να χωροθετούνται εντός των καθορισμένων ορίων ανάπτυξης των τοπικών κοινοτήτων, προς όφελος της τοπικής οικονομίας και κοινωνίας, έτσι ώστε οι κάτοικοι της περιοχής να είναι οι βασικοί αποδέκτες των πολλαπλών ωφελημάτων που θα προκύψουν από την αειφόρο ανάπτυξη της Χερσονήσου Ακάμα.